Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
دوره آموزشی هدف گذاری (کلیک کنید)


فیک نیوز | Fiskkit در تلاش برای نبرد با اخبار جعلی و مقالات تحلیلی ضعیف


اخبار جعلی - فیک نیوز - Fiskkit Logo

شاید هیچ‌ مقطع دیگری را در تاریخ نتوان سراغ گرفت که دسترسی به مقاله‌ها، تحلیل‌ها و اخبار به اندازه‌ی امروز ساده و ارزان بوده باشد.

وضعیت تولید خبر و مقاله و تحلیل هم روند مشابهی را طی کرده است. فناوری اطلاعات و شبکه های اجتماعی بستری به وجود آوردند تا رسانه از مالکیت دولت‌ها و گروه‌های معدود صاحب‌ قدرت خارج شود و افراد بیشتری بتوانند صدا و حرف‌ها و تحلیل‌های خود را به گوش دیگران برسانند.

از مزایای آزادی بیان و دسترسی گسترده و ارزان به رسانه‌ها بسیار گفته‌اند و شنیده‌ایم. اما مثل بسیاری از دستاوردهای بزرگ بشر، این دستاورد ارزشمند هم دردسرها و مشکلاتی با خود به همراه داشته که کارشناسان و اهل دانش و فن می‌کوشند آن‌ها را محدود و مهار کنند.

اخبار جعلی یا فیک نیوز (Fake News) از جمله‌ی این دردسرها محسوب می‌شود.

البته ما در این‌جا اخبار جعلی را به معنای گسترده و وسیع آن به کار می‌بریم. یعنی علاوه بر خبرها به مقاله‌ها و تحلیل‌ها و اظهارنظرهای نادرست یا ضعیف هم توجه داریم.

این نوع خبرها و مقاله‌ها و تحلیل‌ها می‌توانند در حوزه‌‌های مختلف از جمله سیاست، سلامت، اقتصاد و فرهنگ به سادگی نشر و بازنشر شوند و بر روی دیدگاه مخاطبان بسیاری تأثیر بگذارند.

بیشتر صاحب‌نظران حوزه‌ی رسانه معتقدند که جریان نشر و بازنشر اطلاعات را نمی‌توان و نباید مهار کرد. خصوصاً این‌که چنین اقدام‌هایی می‌توانند زمینه‌ی برخورد سلیقه‌ای صاحبان قدرت و جریان‌های فکری حاکم را با مخالفان و منتقدان فراهم کند.

در مقابل به نظر می‌رسد افزایش سواد رسانه‌ای و پرورش تفکر نقادانه می‌تواند روشی مطمئن‌تر باشد و به دریافت‌کنندگان خبرها و تحلیل‌ها و مقاله‌ها کمک کند تا از حالت یک مخاطب منفعل فاصله گرفته و برخوردی آگاهانه‌تر با محتوای رسانه‌ها داشته باشند.

سایت Fiskkit.com با چنین هدفی تأسیس شده است.

لغت Fisk به چه معناست؟

پیش از معرفی سایت Fiskkit بهتر است ابتدا کمی به واژه‌ی Fisk بپردازیم.

اگر چه Fisk یک نام قدیمی است و حداقل دو قرن است که به کار می‌رود، اما Fisk به عنوان فعل بسیار جوان است و حدود دو دهه قدمت دارد.

رابرت فیسک (Robert Fisk) خبرنگار و تحلیل‌گری انگلیسی-ایرلندی بود که بیشتر در زمینه‌ی خاورمیانه و مشکلات و چالش‌های آن کار می‌کرد و نگاه و نگرشش با جریان حاکم بر بیشتر رسانه‌های اروپایی و آمریکایی تفاوت داشت.

فیسک علاوه بر مقاله‌ها و کتاب‌هایی که می‌نوشت، مقاله‌‌هایی را که با آن‌ها مخالف بود انتخاب و منتشر کرده و جمله به جمله‌ی آن‌ها را بررسی و تحلیل می‌کرد. او به جای مخالفت کلی با افراد یا مقاله‌ها، ترجیح می‌داد تک‌تک خطاها و بی‌دقتی‌ها و اشکالات جمله‌ها و تحلیل‌ها را به مخاطبان خود گوشزد کند.

فیسک این کار را آن‌قدر خوب و حرفه‌ای انجام می‌داد که حتی بسیاری از منتقدانش هم روشش را تحسین می‌کردند و همین باعث شد که به تدریج Fisk کردن به یک فعل تبدیل شود.

حتی دیکشنری‌های رسمی و شناخته‌شده مثل دیکشنری کمبریج هم فعل Fisk را در مدخل‌های خود گنجانده‌اند (+): «Fisk کردن یعنی با نشان دادن تک‌تک ایرادهای یک استدلال، نادرست بودن یا احمقانه بودن آن را نشان دهید.»

معرفی سایت فیسک کیت (Fiskkit)

سرویس فیسک کیت را جان پتوس (John Pettus) در سال ۲۰۱۳ در سان‌فرانسیسکو راه‌اندازی کرده است. او که از دوره MBA مدرسه کسب و کار هاس (وابسته به کالیفرنیا، برکلی) فارغ‌التحصیل شده، قصد دارد با استفاده از Fiskkit ابزاری را برای فیسک کردن مقاله‌ها و خبرها در اختیار مخاطبانش قرار دهد.

روش استفاده از سایت نسبتاً ساده است.

شما می‌توانید با استفاده از اکانت فیس‌بوک یا لینکدین خود در سایت لاگین کنید. استفاده از سرویس‌هایی مثل Gmail برای لاگین کردن به سایت امکان‌پذیر نیست. چون ساختن اکانت‌های متعدد و جعلی با Gmail بسیار ساده‌تر از لینکدین و فیس‌بوک است و هویت غیرواقعی می‌تواند به اعتبار و عملکرد فیسک‌کیت لطمه بزند.

وقتی وارد سایت می‌شوید، مجموعه‌ای از مقالات و خبرها – که دیگر کاربران آن‌ها را آپلود کرده‌اند – برای شما نمایش داده می‌شود. شما هم اگر دوست داشته باشید می‌توانید مقاله یا تحلیلی را که در فضای وب دیده‌اید در سایت معرفی کنید.

همه‌ی کاربران می‌توانند همه‌ی مقالات معرفی شده روی فیسک‌کیت را فیسک (نقد) کنند. به محض این‌که نشانگر را روی مقاله حرکت می‌دهید جمله به جمله‌ی مقاله تغییر رنگ می‌دهد. می‌توانید روی هر جمله کامنت بگذارید و آن را فیسک کنید. وقتی جمله‌ای را انتخاب می‌کنید چنین پنجره‌ای پیش روی شما باز می‌شود:

Fiskkit Website - فیک نیوز و اخبار جعلی

می‌توانید روی جمله‌ای که انتخاب کرده‌اید برچسب (تگ) بزنید. اما این برچسب فقط در صورتی پذیرفته می‌شود که توضیحاتی هم در پشتیبانی از ادعای خود بنویسید.

مستقل از این‌که از سایت Fiskkit استفاده کنید یا نه، توجه به برچسب‌هایی که در Fiskkit وجود دارد کمک می‌کند کمی در خواندن متن مقاله‌ها و خبرها حساس‌تر باشید. به همین علت هر کدام از آن‌ها را به شکل مختصر مرور می‌کنیم:

Matter of Opinion: این جمله که به عنوان یک فکت و واقعیت قطعی گفته شده، کاملاً از جنس عقیده‌ی شخص است. ممکن است فرد دیگری نظر متفاوتی داشته باشد. گوینده نمی‌تواند ادعا کند همه این جمله را می‌پذیرند و قبول دارند.

Provably True: می‌توان درست بودن این جمله را اثبات کرد (= جمله درست است و کاملاً قابل دفاع است).

اگر چنین برچسبی روی یک جمله بگذارید، فیسک‌کیت از شما انتظار خواهد داشت حداقل یک لینک در دفاع از این جمله به کامنت خود اضافه کنید. اگر نتوانید چنین لینکی اضافه کرده و ارائه کنید، برچسبی که انتخاب کرده‌اید روی جمله قرار داده نخواهد شد.

Provably False: می‌توان نادرست بودن این جمله را اثبات کرد (= جمله نادرست و کاملاً قابل رد کردن است).

اگر چنین برچسبی روی یک جمله بگذارید، فیسک‌کیت از شما انتظار خواهد داشت حداقل یک لینک در رد این جمله به کامنت خود اضافه کنید. اگر نتوانید چنین لینکی اضافه کرده و ارائه کنید، برچسبی که انتخاب کرده‌اید روی جمله قرار داده نخواهد شد.

Overgeneralization: گوینده‌ی جمله از تعمیم‌ گسترده یا اصطلاحات مبهم استفاده کرده است. به عبارت دیگر می‌توان گفت از اطلاعات و شواهد اندک یا مبهم، نتایجی بزرگ و کلی استخراج کرده است.

عبارت‌هایی مثل «محققان گفته‌اند …» یا «در رسانه‌ها آمده است …» نیز با همین برچسب علامت‌گذاری می‌شوند. مگر این‌که دقیقاً مشخص شود کدام محققان و کدام رسانه‌ها دقیقاً در کجا چه حرفی زده‌اند.

Cherry Picking: گوینده برای این‌که از ادعای خود دفاع کرده و حرف خود را اثبات کند، یک یا چند مورد خبر، مقاله و رویداد را نقل کرده و موارد دیگری را که می‌دانسته با ادعایش در تعارض است یا حرفش را تضعیف می‌کند کنار گذاشته تا ادعایش محکم‌تر به نظر برسد.

Straw Man: گوینده هنگامی که می‌خواسته حرف یا ادعا یا دیدگاه مخالف خود را نقد کند، آن حرف را به شکلی ناقص یا غیردقیق نقل کرده تا ساده‌تر بتواند به حرف مخالف خود ضربه بزند و مخالف خود را شکست دهد.

Unsupported: گوینده ادعایی را مطرح کرده که بر سر آن بحث و اختلاف‌نظر وجود دارد. اما هیچ نوع استدلال یا شواهدی را در تأیید آن نقل نکرده است.

Overly Simplistic: گوینده یک بحث بزرگ و پیچیده را آن‌قدر ساده کرده و جزئیاتش را کنار گذاشته که آن‌چه مطرح شده عملاً ارتباط چندانی به موضوع اصلی ندارد (آن‌چه این‌جا بیان شده، نماینده‌ی خوبی برای وضعیت یا دیدگاه یا مسئله‌ای که واقعاً وجود دارد نیست).

Biased Wording: از واژه‌ها و تعبیرهایی استفاده شده که بار معنایی‌شان خنثی نیست و هدف گوینده این بوده که به شکل ضمنی روی نگاه مخاطب خود تأثیر بگذارد.

Insightful: این جمله/عبارت حاوی نکاتی ارزشمند و غیرواضح است که می‌تواند برای مخاطب مفید باشد (نکاتی را مطرح کرده که ممکن است از چشم مخاطب دور مانده باشد یا مخاطب آن‌ها را نداند).

Well Researched: گوینده برای بیان این حرف یا ادعا به اندازه‌ی کافی مطالعه و بررسی کرده و مشخص است که قبل از بیان آن، زحمت زیادی کشیده و جستجوها و مطالعه‌ی فراوان انجام داده است. البته این‌که یک نفر در صحبت‌های خود صرفاً لینکی به یک مطلب یا مقاله ارائه کند، الزاماً به این معنا نیست که او تحقیق کافی انجام داده است.

Funny: این جمله یا عبارت جالب بود.

آیا Fiskkit موفق می‌شود؟

نمی‌توان در این باره به سادگی نظر داد.

از یک طرف کافی است به این نکته توجه کنید که این سایت از سال ۲۰۱۳ راه‌اندازی شده و پس از سال‌ها فعالیت، هنوز در زمانی که ما آن را در متمم معرفی می‌کنیم رتبه الکسای آن بین ۳ تا ۴ میلیون است (یعنی ترافیک تقریباً نزدیک به صفر).

گزارش Crunchbase هم وضعیت چندان امیدبخشی را برای Fiskkit منعکس نمی‌کند. این سایت هنوز تک‌نفری اداره می‌شود و کل سرمایه‌ی جذب شده‌ی آن هم از ۴۲۰۰۰ دلار فراتر نرفته است. البته تقاضای Donate هم در نوارابزار بالای سایت وجود دارد که بعید به نظر می‌‌رسد با ترافیک ناچیز سایت،‌ عملاً بتواند به بنیان‌گذار آن کمک کند.

با این حال هنوز هم نمی‌توان ناامید بود. احتمالاً ایده‌ی بررسی موشکافانه‌ی خبرها و تحلیل‌ها، چه توسط جان پتوس و چه دیگران، توسعه پیدا خواهد کرد. اما شاید باید منتظر باشیم تا با جذب سرمایه‌گذار و شاید طراحی یک مدل کسب و کار قدرتمندتر، زمینه‌ی پیاده‌سازی بهتر و رشد آن فراهم شود.

تمرین و مشارکت در بحث

شما آینده‌ی چنین سرویسی را چگونه می‌بینید؟

آیا می‌شود مانند به فیسک کیت یا سرویس‌های مشابه آن مانند ویکی‌ها به آینده‌ی آن امیدوار بود؟ یا باید انگیزاننده‌های بیشتری برای کاربران در نظر گرفته شود؟

اگر شما جای جان پتوس بودید چه امکانات یا قابلیت‌های دیگری برای Fiskkit در نظر می‌گرفتید؟ آیا ایده‌ای برای مدل کسب و کار این سرویس دارید؟

پیشنهاد عضویت در متمم

شما با عضویت ویژه در متمم، می‌توانید به درس‌ها و آموزش‌های بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:

  فهرست درس‌های متمم

موضوعات زیر، برخی از درس‌هایی هستند که در متمم آموزش داده می‌شوند:

  دوره MBA (یادگیری منظم درس‌ها)

  استراتژی | کارآفرینی | مدل کسب و کار | برندسازی

  فنون مذاکره | مهارت ارتباطی | هوش هیجانی |تسلط کلامی

  توسعه فردی | مهارت یادگیری | تصمیم گیری | تفکر سیستمی

  کوچینگ | مشاوره مدیریت | کار تیمی | کاریزما

  عزت نفس | زندگی شاد | خودشناسی | شخصیت شناسی

  مدیریت بازاریابی | دیجیتال مارکتینگ | سئو | ایمیل مارکتینگ

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    اسماعیل راستی پور ، مینا ، جلیل شجاع زاده ، سمانه شاه محمدیان ، محمدامین کاظمی فر

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر نقادانه به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه تفکر نقادانه
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۰ نظر برای فیک نیوز | Fiskkit در تلاش برای نبرد با اخبار جعلی و مقالات تحلیلی ضعیف

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : شهرزاد

    من در سایت fiskkit  ثبت‌نام کردم و کمی توش چرخیدم و برخی از ویژگیها و امکاناتش رو مقداری بررسی کردم.

     به نظرم رسید که فیسک کیت ایده‌ی جالب و خلاقانه‌ای هست و فکر میکنم اگر بتونه  خودش رو درست پروموت کنه، و در مواردی مانند ترویج محتوا یا Content Promotion موفق عمل کنه، از بین علاقمندان به تفکر دقیق وعمیق و نقادانه و همچنین کسانی که نیازمند یا علاقمند به دریافت یا خواندن تحلیل‌های عمیق و موشکافانه و بیطرفانه در مورد خبرها و تحلیل های مختلف هستن، میتونه در سراسر دنیا مخاطبان نسبتا زیادی رو جذب کنه. (به نظرم به زبان انگلیسی بودن این سایت هم ‌میتونه یکی از نقاط قوتش برای جذب مخاطبانی در سراسر دنیا با هر زبانی باشه)

    در پاسخ به تمرین این درس، و اینکه اگر من جای جان پتوس بودم برای برخورداری این سرویس از آینده‌ای بهتر، چه امکانات یا قابلیت‌های دیگری برایFiskkit  در نظر می‌گرفتم یا چه ایده‌ای برای مدل کسب و کار این سرویس داشتم؟

    * من فکر میکنم فیسک کیت نیاز به نوآوری در مدل کسب و کار خودش داره.

    با توجه به اینکه در حال حاضر در حال خوندن کتاب فوق العاده‌ی ده گونه نوآوری (از لری کیلی و رایان پیکل) هستم

    میخوام در کنار مواردی که در این زمینه دارم بهشون فکر میکنم و به یادآوردن برخی نکات از درسهای متمم، در برخی موارد از این کتاب هم کمک بگیرم:

    - پیشنهاد اول) به نظرم فیسک کیت میتونه در مدل کسب و کار جدیدش از مدل درآمد جدیدی استفاده کنه.

    به اینصورت که مدل ایجاد ارزش و مدل ایجاد درآمدش رو از هم جدا کنه و از الگوی داشتنِ مصرف کننده و مشتری به طور همزمان بهره ببره. (+)

    حالا به عنوان مثال، مصرف کنندگانش میتونن افراد علاقمند به تمرین و توسعه مهارت‌های تفکر نقادانه و تحلیل‌های عمیق و دقیق باشن - یا دانشجوهای رشته های تفکر نقادانه و رشته های مرتبط  که برای انجام تمرین درسهاشون به این سایت مراجعه میکنن.

    و مشتری‌هاش میتونن مثلا روزنامه نگارها، خبرنگارها، یا تحلیل گران اقتصادی یا سیاسی یا اجتماعی یا فرهنگی و ... (به خصوص آماتورها) باشن، که حاضرن برای آگاهی از این تحلیل‌ها و نظرات بخش بزرگی از جامعه‌ی متفکران یا علاقمندان به تفکر نقادانه (که با ساز و کار این سایت با هویت تقریبا مشخص لینکدین یا فیس بوک‌شون در سایت حضور دارن) در مورد یک خبر یا تحلیل یا مقاله پول بدن و با پرداخت مبلغی به این تحلیل‌ها دست پیدا کنن.

    - پیشنهاد دوم) توی سایت فیسک کیت بخشی وجود داره به نام Insight

    که اعضای این سایت و افرادی که یک خبر یا تحلیل یا  مقاله رو با تگ‌هایی که این سایت در اختیارشون قرار داده تحلیل کرده بودن ‌میتونن نتیجه نهایی تحلیل جمعی رو با روش آماری آزمون معناداری مشاهده کنن و ببینن چقدر از افراد با تگ مشابهی تحلیل و بررسی‌ رو انجام دادن. (+)

    با دیدن این بخش، به نظرم رسید که فیسک کیت میتونه در مدل کسب و کار جدیدش از مدل فریمیوم استفاده کنه.

     به اینصورت که امکانات سایت برای کاربران عادی باز باشه اما دسترسی به بخش insight - که مسلما هر کسی که تحلیلی رو انجام داده علاقمند و کنجکاو به دیدن این بخش هم هست - رو فقط در اختیار کاربرانی قرار بده که برای دیدن اینسایت، هزینه‌ای پرداخت کردند.

    - پیشنهاد سوم) با توجه به اینکه فیسک کیت میتونه مکانی برای افرادی با علاقه و دغدغه‌ی مشترک برای تمرین تفکر و تحلیل دقیق و نقادانه، یا دریافت نقد و تحلیلهای دقیق و موشکافانه باشه و اتفاقا بخشی هم داره با عنوان fiskkit classroom  (با این شعار: Critically thinking, together!) به نظرم میتونه از این جامعه بهره ببره.

    و اگر بخوام از ادبیات کتاب «ده گونه نوآوری» استفاده کنم، فیسک کیت میتونه با تغییر در تجربه‌ی مشتری و تغییر مرزها و با تاکتیک‌هایی در این زمینه از قدرت این گره‌های اجتماعی بهره برداری کنه و اعتبار سایتش رو تقویت کنه و حیطه‌ی مقیاس اثرش رو افزایش بده. (با الهام از بازی نوآوری «جامعه مرتبط به هم» – صفحه 178 کتاب «ده گونه نوآوری»)

    - پیشنهاد چهارم) به نظرم فیسک کیت میتونه سه پیشنهاد بالا رو با هم ترکیب کنه.

     

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .