لایف کوچینگ چیست؟ کوچینگ زندگی شامل چه کارهایی است؟
در درس کوچینگ چیست گفتیم که کوچینگ انواع مختلفی دارد؛ از کوچینگ رهبری و کوچینگ مدیران اجرایی تا کوچینگ علمکرد و کوچینگ سلامت.
یکی از انواع کوچینگ، لایف کوچینگ (Life Coaching) یا کوچینگ زندگی است که در سال‌های اخیر موج آن به ایران هم رسیده و افراد بسیاری خود را به عنوان کوچ یا مربی زندگی معرفی کرده و در این زمینه فعالیت می‌کنند.
در این درس به معرفی لایف کوچینگ می‌پردازیم و حوزه‌های اصلی فعالیت کوچ های زندگی را مرور کنیم.
آنچه در ادامه می‌خوانید
لایف کوچینگ چیست؟
با کمی جستجو در وب یا سر زدن به صفحات مربیان زندگی در شبکه های اجتماعی خواهید دید که لایف کوچینگ تقریباً شامل هر چیزی که تصور کنید می‌شود. مربیان ورزش، مربیان سلامت و تندرستی، مربیان ارتباطات و موفقیت و حتی مربیان خواب، آماده‌اند تا مخاطبان خود را «کوچ کنند.»
مربیگری زندگی خانوادگی و رابطه عاطفی، مربیگری برای مدیریت استرس، کوچینگ برای برنامه ریزی مالی شخصی و مربیگری مهارت های زندگی نیز از جمله دیگر خدماتی است که در سبد لایف کوچینگ عرضه می‌شود و مربیان زندگی به آن‌ها می‌پردازند.
هم‌چنین کوچ‌هایی هستند که می‌گویند برای گذار از مراحل مهم زندگی هم خدمات تخصصی ارائه میدهند. مربیگری سوگ و فقدان (مواجهه با از دست دادن عزیزان)، و مربیگری مهاجرت (برای تثبیت در جامعهٔ جدید) نمونه‌هایی از این نوع خدمات هستند. احتمالاً برایتان جالب است که بدانید حتی برای بازنشسته شدن هم کوچ و خدمات کوچینگ پیشنهاد شده است (+).
بنابراین شاید بهتر باشد برای تعریف لایف کوچینگ از شیوه‌ای که آنتونی گرنت – از پیشگامان رویکرد مبتنی بر شواهد در کوچینگ زندگی – به‌کار گرفته استفاده کنیم (+):
لایف کوچ کیست؟
برای این‌که بدانید لایف کوچ کیست و چه می‌کند، بهتر است ابتدا ببینید لایف کوچ چه کارهایی نمی‌کند و چه فعالیت‌هایی مصداق لایف کوچینگ نیستند:
لایف کوچ، درمانگر نیست.
بنابراین درمان بیماری‌ها و اختلالات روانی و مشکلاتی که به روانشناس و درمانگر و روانپزشک نیاز دارد، در حیطهٔ فعالیت مربی زندگی قرار نمی‌گیرد (از جمله افسردگی، اعتیاد، وسواس و …). کوچ زندگی قرار نیست کمک کند انسانها به وضع عادی زندگی برسند. بلکه قرار است به کسانی که زندگی‌شان در وضع عادی است، کمک کند تا قدم‌هایی در مسیر بهتر شدن بردارند.
لایف کوچ، مربی محیط کار نیست.
پس اگر قرار است اعضای یک سازمان برای حل مشکلات محیط کار از کوچ استفاده کنند، به سراغ لایف کوچ نمی‌روند. کاری که لایف کوچ انجام می‌دهد، به کاری که کوچ کسب و کار، کوچ مدیران اجرایی، کوچ فروش، کوچ کار تیمی، کوچ رهبری سازمانی و … انجام میدهند ربطی ندارد. گرنت کاملاً شفاف می‌گوید: یک شاخص مهم در کار لایف کوچ این است که پولش را شما می‌دهید و نه شرکت شما.
البته دقت کنید که کوچ مسیر شغلی هم‌چنان می‌تواند زیرمجموعهٔ کوچینگ زندگی قرار بگیرد. چون خدمتی شخصی خارج از محیط سازمان است که می‌خواهد به فرد برای طی کردن مسیر شغلی‌اش کمک کند (بیشتر شبیه توسعه فردی محسوب می‌شود تا خدمات کوچینگ سازمانی).
لایف کوچ، مثل همهٔ دیگر انواع کوچ، منتور نیست.
چون پیش از این درباره تفاوت کوچ و منتور صحبت کرده‌ایم، تکرار همهٔ آن حرف‌ها در این‌جا لازم نیست.
فقط مختصر یادآوری کنیم که که لایف کوچ، مثل همهٔ کوچ‌های دیگر، باید بیشتر تسهیلگر باشد تا تجویزکننده. به بیان دیگر، لایف کوچ نباید از منظر یک متخصص (expert) وارد تعامل با طرف مقابل شود. اگر کوچ زندگی بخواهد نقش متخصص را ایفا کند، عملاً رابطه به رابطهٔ معلم و شاگرد تبدیل خواهد شد؛ چیزی نزدیک به منتورینگ. به همین علت برخی ترجیح میدهند لایف کوچ را شریک فکری (thought partner) بنامند (+).
با این مقدمه، گرنت سه محور اصلی برای لایف کوچینگ تعریف می‌کند و می‌گوید که تقریباً هر آنچه در مجموعه خدمات کوچینگ زندگی می‌بینید، به یکی از این سه محور (یا ترکیبی از آن‌ها) ربط دارد:
- تسهیل دستیابی به اهداف (Goal attainment facilitation)
- بهبود عملکرد (Performance Improvement)
- به‌زیستی (Well-being)
تاریخچه لایف کوچینگ
ما در ایران اصطلاح‌های مربی زندگی و لایف کوچ را بیشتر طی یک دههٔ اخیر شنیده‌ایم. اما ریشه‌های تاریخی لایف کوچینگ را در آمریکا می‌توان تا دههٔ هشتاد میلادی (یعنی حدود نیم قرن پیش) دنبال کرد.
نیمهٔ دوم قرن بیستم در آمریکا جنبشی شکل گرفت که امروزه آن را «جنبش ظرفیت‌های بشر» یا «Human Potential Movement» می‌نامند. اگر بخواهید نقطهٔ تولدی برای این جنبش انتخاب کنید، احتمالاً باید دوره‌ای را انتخاب کنید که آبراهام مزلو دربارهٔ خودشکوفایی حرف می‌زد. این اصطلاح یک معنای مهم در خود داشت: انسانها ظرفیت‌های بالقوهٔ بسیاری دارند که به آن‌ها بی‌‌توجه هستند و حتی ممکن است این ظرفیت‌ها در تمام طول زندگی‌شان بلااستفاده باقی بماند.
همان دوران، در کنار دانشگاهیانی مثل آبراهام مزلو و کارل راجرز که از ظرفیت‌های انسان حرف می‌زدند، عده‌ای هم در بازار آموزش به نتیجه رسیدند که توسعه فردی و ترغیب انسانها به بهره‌گیری از ظرفیت‌های بالقوه می‌تواند فعالیتی ثروت‌آفرین باشد:
اگر انسانها برای زندگی کردن هم ظرفیت‌های فراوان دارند، باید کسی در نقش مربی بیاید و زمینهٔ بهره‌گیری از این ظرفیت‌ها را ایجاد کند. پس زندگی هم مربی می‌خواهد: مربی زندگی یا لایف کوچ.
فرض های پایه در لایف کوچینگ
اگر کسی بخواهد به عنوان لایف کوچ فعالیت کند، باید چه مفروضاتی در ذهن داشته باشد؟ باید چه قواعدی را باید بپذیرد؟ لازم است چه نگاهی به خودش و حرفه‌‌‌اش و مراجع‌اش داشته باشد؟
دسترسی کامل به مجموعه درس‌های مرتبط با کوچینگ و منتورینگ برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
اعضای ویژه‌ی متمم علاوه بر دسترسی به درس‌های کوچینگ و منتورینگ به مجموعه‌ی گسترده‌ای از درس‌ها به شرح زیر دسترسی پیدا می‌کنند:
البته بررسی‌های ما نشان داده که علاقه‌مندان به کوچینگ و منتورینگ از میان فهرست فوق، معمولاً برای مطالعه‌ی درس‌های زیر وقت می‌گذارند:
خودشناسی | شخصیت شناسی | کار تیمی | مذاکره
مهارت ارائه | مهارت ارتباطی | زندگی شاد | عزت نفس
پرسونال برندینگ | مشاوره مدیریت | مدیریت زمان
دوره MBA (مطالعه‌ی منظم همه‌ی درس‌ها)
تذکر: برای دسترسی به محتوای درسی که مشاهده می‌کنید، صرفاً عضو شدن و پرداخت عضویت کافی نیست و باید تمرین ورود به بحث را هم انجام دهید. انجام این تمرین بسیار ساده باعث می‌شود یادگیری شما افزایش پیدا کند و صرفاً حدود ۵ تا ۱۰ دقیقه از وقت شما را می‌گیرد.
اهمیت هدف‌گذاری کوچینگ زندگی
گاهی اوقات بعضی از افراد بدون تعیین هدف مشخص به کوچ مراجعه کرده یا از خدمات کوچینگ بهره می‌گیرند. این کار به‌ویژه در کوچینگ کسب‌و‌کار به چشم می‌خورد.
مثلاً مدیرعامل یک کسب‌و‌کار می‌گوید من می‌خواهم کوچ داشته باشم و با یک کوچ توافق می‌کند که در قالب قراردادی بلندمدت با هم همراه باشند. یا تیم فروش یک شرکت از یک کوچ کسب‌و‌کار دعوت می‌کند تا در کنارشان باشد و رفتارها و شیوهٔ عملکردشان را ببیند.
البته در میانهٔ این نوع تعامل‌ها هم گاهی اهداف کوتاه‌مدتی تعیین می‌شود. اما به طور کلی، طرفین یک مقصد مشخص برای همکاری تعیین نکرده‌اند.
دربارهٔ درستی یا نادرستی این روش در کوچینگ کسب و کار، می‌توان جداگانه حرف زد (نظرات هم در این زمینه متفاوتند). اما حداقل چیزی که می‌توان به شکل قطعی گفت این است که چنین کاری در کوچینگ زندگی توصیه نمی‌شود.
زندگی، شرکت نیست که به یک نفر بگوییم به تو پول می‌دهیم و علی‌الحساب کنار ما باش و می‌دانیم که بالاخره یک روزی یک جایی به درد می‌خوری و هر چه خرج کرده‌ایم جبران می‌شود. یا این‌که اصلاً بگوییم: ما در پی بهبود مستمر هستیم و حضور مستمر کوچ هم به ما کمک می‌کند (اگر دو طرف بسیار راضی بودیم، حتی بعید نیست در میانهٔ راه به توافق برسیم و کوچ، جذب سازمان شود).
به همین علت، تقریباً همهٔ صاحب‌نظران لایف کوچینگ مدام به دو مفهوم goal-attainment و solution-focused در کوچینگ زندگی اشاره می‌کنند: باید هدفی باشد و مشخص باشد که می‌خواهیم به آن هدف برسیم. و باید مسئله‌ای باشد و بدانیم که در پی یافتن راه‌حل آن مسئله‌ایم.
گاهی اوقات افراد یا موسساتی که خدمات کوچینگ زندگی انجام میدهند، در همان ابتدا از مخاطبان خود می‌خواهند که «پس از تعیین یک، دو یا سه هدف مشخص، به ما مراجعه کنید.» یعنی ابتدا بدانید چه می‌خواهید، بعد بیایید تا ما رسیدن به خواسته‌تان را تسهیل کنیم.
گاهی هم نخستین جلسه یا جلسات را به هدف‌گذاری اختصاص میدهند. یعنی زندگی مراجع را از زوایای مختلف بررسی کرده و با هماهنگی او، یک یا چند هدف مشخص را انتخاب می‌کنند (معمولاً هدف‌ها از جنسِ «بهبود در زمینهٔ …» است).
اصل فرایند لایف کوچینگ بعد از توافق بر این هدف‌ها آغاز می‌شود.
بنابراین چه در جایگاه لایف کوچ و چه در موضع مراجعه‌کننده، مراقب باشید که وارد بازیِ «فعلاً داریم جلو می‌رویم تا ببینیم چه می‌شود» نشوید. نام این نوع رابطه، هر چه باشد، لایف کوچینگ نیست.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کوچینگ به شما پیشنهاد می‌کند:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
۲ نظر برای لایف کوچینگ چیست؟ کوچینگ زندگی شامل چه کارهایی است؟