مدل ذهنی و اهمیت شناخت آن (فایل صوتی)

۲۲۹ نظر برای مدل ذهنی و اهمیت شناخت آن (فایل صوتی)

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : بهرام درویش



با سلام بر دوستان عزیز
به این خاطر که مطلب برای خودم جالب بود و بنابر اصل یادگیری کریستالی مطالبی را در مورد غار افلاطون عرض می کنم:
افلاطون فيلسوف شهير يونان باستان، دو نظريه معروف دارد، يکي در باب معرفت­شناسي و ديگري در باب هستي­شناسي. وي در قلمرو هستي­شناسي قائل به وجود مجردات عقلي است که آنها را ايده يا مثال مي­نامد، و در دايره معرفت­شناسي، معرفت حقيقي را، علم به مُثل مي­داند. او اين دو ديدگاه خود را به وسيله تمثيل مشهور غار در کتاب هفتم محاوره جمهوري(Republic) شرح بيشتر داده و آن را روشن ساخته است.
افلاطون از ما مي­خواهد يک غار زير زميني را تصور نماييم که دهانه­اي به طرف روشنايي دارد. در اين غار، مردمي را از آغاز کودکي، روي به ديوار و پشت به ورودي غار، زنداني کرده­اند، ­اند و طوري با زنجير بسته شده­اند که ناچارند همواره روبه­روي خود را بنگرند، و هرگز نور خورشيد را نديده­اند. در بيرون غار، به فاصله­اي دور، آتشي روشن است که پرتو آن به درون غار مي­تابد و ميان آتش و زندانيان، راهي بر بلندي وجود دارد و در طول راه، ديواري کوتاه هست. در سراسر اين راه و پشت ديوار، عده­اي پيکره­هاي انسان و حيوان و چيزهاي ديگر را با خود حمل مي­کنند به طوري که همه آن اشياء از بالاي ديوار پيداست و بعضي از افراد در حال رفت­وآمد با يک­ديگر سخن مي­گويند.
زندانيان که رويشان به ديوار دروني غار است، نمي­توانند يک­ديگر و چيزهاي پشت سرشان را ببينند، اما سايه­هاي خود و يايه­هاي اشيائي را که روي ديوار غار افتاده است، مي­بينند. آنها فقط سايه ­ها را مي­ببينند، سخناني را هم که مي­شنوند، گفت­وشنود سايه­ها با يک­ديگر مي­انگارند.
اين زندانيان، نماينده اکثريت نوع بشرند که زندگي خود را در حالت خيال و پندار مي­گذرانند و تنها سايه ­هاي واقعيت را مي­بينند، به علاوه اين که اگر ناگهان آزاد شوند و به آنها گفته شود که به واقعياتي که قبلا سايه­ه اي آنها را ديده­ اين، نظر افکنيد، به علت درخشندگي زياد نور کور مي­شوند، و مي­پندارند که سايه­ه ا، بسيار واقعي­تر از واقعيت­هاست.
اما اگر يکي از ايشان از بند آزاد شده، از بيماري پندار رهايي يابد، بايد چشم­هاي او به تدريج به روشنايي خو بگيرند تا به ديدن اشياي گوناگون توانا شود. نخست سايه­ها و سپس تصاوير اشخاص و اشيا را که در آب مي­افتند، تمييز خواهد داد، سپس خود آدميان و اشياء را خواهد ديد. او در اين هنگام، در حالت عقيده(پيستيس) است، از عالم شبح(ايکونس)، يعني عالم تعصبات و شهوات و سفسطه­ها، به عالم واقعي محسوسات(زوآ) منتقل شده است، اگر چه هنوز به عالم معقول و واقعيات نامحسوس عروج نکرده است. اگر مداومت کند به تماشاي آسمان و ستارگان نيز توفيق خواهد يافت که نماينده واقعيات معقول­اند، و سرانجام در مرحله چهارم، خود خورشيد را در عين پاکي و تنهايي در مکان خودش خواهد ديد. خورشيد نماينده مثال خير، صورت اعلي، «علت کلي تمام اشياء حق و زيبا و سرچشمه حقيقت و عقل» است، او در اين هنگام، در حالت علم(نوئزيس) خواهد بود.
اگر چنين کسي به ياد مسکن سابق خود بيفتد، هرگز حاضر به بازگشت به آن نخواهد شد و رهايي از آنچه را که ساکنان غار، دانايي مي­پندارند، سعادتي بزرگ خواهد شمرد و به ديده ترحم به ياران زنداني خود خواهد نگريست. او اگر بکوشد تا ديگري را نيز آزاد کند و به سوي نور بالا بکشاند، زندانيان، که تاريکي را دوست دارند، و سايه­ها را واقعيت راستين مي­پندارند، اگر بتوانند او را مي­گيرند و به مرگ محکوم مي­کنند.
اين قسمت سخن افلاطون را مي­توان اشاره­اي به استادش سقراط دانست که کوشيد تا کساني را که به گفتار او گوش فرا مي­دادند، از غار تعصب و سفسطه به نور حقيقت و عقل رهنمون شود، ولي ايشان حکم بر مرگ او راندند.
منابع: افلاطون، دوره آثار افلاطون، مترجم: محمد حسن لطفی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، سوم، 1380ش، ج2، 1055-1059.
- فردریک کاپلستون، تاریخ فلسفه: جلد یکم یونان و روم، مترجم: سید جلال الدین مجتبوی، تهران، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی و انتشارات سروش، چهارم، 1380ش، ص190-192.
- تئودور گمپرتس، متفکران یونانی، مترجم: محمد حسن لطفی، تهران، شرکت سهامی انتشارات خوارزمی، اول، 1375ش، ج2، ص1028-1030

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.