تفاوت هدف با چشم انداز، مأموریت و اصطلاحات دیگر

Vision | چشم انداز

ویژگی چشم انداز یا ویژن این است که معمولاً بسیار دور و بسیار بزرگ است. با وجودی که اخیراً گاهی چشم انداز را در زندگی شخصی و مباحث توسعه فردی هم به کار می‌برند، اما این اصطلاح بیش از هر جا در استراتژی و برنامه ریزی استراتژیک کاربرد دارد و بیشتر به ادبیات سازمانی مربوط است. ما هم در متمم – جز در جایی که صریحاً اشاره کنیم – چشم انداز را اصطلاحی سازمانی در نظر می‌گیریم.

ضمناً لازم به تأکید است که افراد مختلف معنای چشم انداز را اندکی متفاوت تعریف می‌کنند. عده‌ای می‌گویند قرار نیست حتماً به چشم انداز برسیم و همین‌ که در حد ستارهٔ قطبی بتواند راه را نشان‌مان دهد کافی است. اما عدهٔ دیگری معتقدند که چشم انداز هم مثل هر هدف دیگری باید قابل دستیابی باشد. و تنها تفاوتش این است که دورتر و دشوارتر است.

ما یکی از درس‌های متمم را صرفاً به چشم انداز اختصاص داده‌ایم:

چشم انداز چیست؟

Objective | اهداف عینی

وقتی اصطلاح objective را به کار می‌بریم، به طور خاص بر «عینی بودن» هدف تأکید داریم (تفاوت کلمات عینی و ذهنی) و این مهم‌ترین تفاوت goal و objective است.

مثلاً فرض کنید کسی می‌گوید: «می‌خواهم برای توسعه برند شخصی خود تلاش کنم.» این جمله تفسیرپذیر است و هر کس آن را بشنود به شکلی برداشت خواهد کرد. خود کسی هم که چنین جمله‌ای می‌گوید، در مرحلهٔ بعد باید بیشتر فکر کند تا متوجه شود که دقیقاً چه می‌خواهد. بنابراین چنین جمله را بیشتر می‌توان از جنس «هدف» دانست.

بر خلاف هدف – که ممکن است تفسیرپذیر باشد – objective یک هدف عینی با ویژگی‌های مشخص است.

همان کسی که دربارهٔ توسعه برند شخصی حرف می‌زند، اگر بگوید «دوست دارم امسال افراد بیشتری اسم من را بشنوند و به عنوان گرافیست بشناسند» به objective نزدیک‌تر شده است.

ما چون در زبان فارسی این دو مفهوم را از هم تفکیک نمی‌کنیم، معمولاً‌ هر دو اصطلاح به «هدف» ترجمه می‌شوند.

Target | تارگت

در زبان فارسی رایج است که تارگت را به همین شکل به کار ببرند. مثلاً زیاد پیش می‌آید که در جمع فروشندگان اصطلاح تارگت را بشنویم (تارگت فروش ما … است. ما هنوز به تارگت فروش‌مان نرسیده‌ایم و …).

گاهی هم تارگت را – مثل سایر اصطلاحات مشابه – به هدف ترجمه می‌کنیم. مثلا Target Market به «بازار هدف» ترجمه می‌شود.

ویژگی اصلی تارگت این است که حتی از Objective هم یک پله عینی‌تر است. یعنی دیگر به عدد و رقم تبدیل شده و کاملاً قابل اندازه‌گیری است.

ویژگی دیگر تارگت این است که شما یا به آن می‌رسید یا نمی‌رسید (کاملاً صفر – یک). ما می‌توانیم بگوییم «به هدف نرسیدیم اما به آن نزدیک شدیم.» اما در مورد تارگت نمی‌شود چنین چیزی گفت. تارگت درست مثل تیر زدن به هدف است. یا می‌خورد یا نمی‌خورد.

وقتی برای یک فروشنده پاداش و پورسانت پلکانی تعریف می‌کنند،‌ اگر یک ریال هم کمتر از تارگت‌های مشخص شده بفروشد، پاداش و پورسانت تعریف شده را دریافت نخواهد کرد.

اگر چه استفاده از تارگت به همین شکل در فارسی رواج یافته است، اما شاید در بعضی از کاربردها بتوان آن را به «مقصد» ترجمه کرد. چون ویژگی مقصد هم این است که یا به آن می‌رسیم یا نمی‌رسید.

Mission | مأموریت

با وجودی که Mission یا مأموریت مثل بسیاری از اصطلاحات دیگر از فضای نظامی وارد مدیریت و استراتژی شده است، اما امروز دیگر مفهوم مأموریت در ادبیات مدیریت و هدف گذاری بسیار با مفهوم نظامی آن متفاوت است.

نظامیان مأموریت را شبیه پروژه در نظر می‌گیرند. یعنی کاملاً‌ آغاز و پایان مشخص دارد: مأموریتی تعریف می‌شود. آن را انجام می‌دهند و به پایان می‌رسد. سپس منتظر مأموریت بعدی می‌مانند.

در حالی که در مدیریت و هدف گذاری، مأموریت یک «امر وجودی» است: این فرد یا سازمان یا کسب و کار «وجود دارد که این کار خاص را انجام دهد.»  به همین علت در کتاب ساختن برای ماندن – که در ترویج این اصطلاح نقش داشته – می‌بینیم که مأموریت را با اصطلاح Reason for Existence توصیف می‌کنند و ترکیب فرانسوی Raison D’etre نیز به همین معنا (علتِ بودن) در متن‌های انگلیسی استراتژی به کار می‌رود.

بنابراین وقتی مأموریتی برای خود یا کسب‌وکارمان تعریف می‌کنیم، پایانی برای آن متصور نیستیم و خود را همیشه و همواره در آن مسیر می‌بینیم. و واضح است که سایر اهداف و اقدام‌ها هم همگی در بستر آن مأموریت تعریف می‌شوند.

در درس مأموریت سازمان چیست؟ توضیحات کامل‌تری دربارهٔ مفهوم مأموریت در فضای سازمان و کسب و کار ارائه شده است.

در فروشگاه متمم یک فایل صوتی آموزشی ۸ ساعته با عنوان هدف گذاری عرضه شده است.

محمدرضا شعبانعلی در این فایل صوتی توضیح می‌دهد که هدف و هدف گذاری بحثی گسترده است که اغلب ما صرفاً‌ با گوشه‌هایی از آن آشنا هستیم.

تعریف هدف، انواع اهداف، مدلهای مختلف هدف گذاری، تکنیکهای هدف گذاری، علت رها کردن اهداف و روش افزایش تعهد به اهداف از جمله موضوعاتی است که در دوره آموزش هدف گذاری به آن‌ها پرداخته می‌شود.

اگر موضوع هدف گذاری برایتان اهمیت دارد و میل دارید آن را عمیق‌تر و بهتر بیاموزید، ممکن است این فایل برایتان مفید و مناسب باشد.

[ اطلاعات بیشتر... ]