تفاوت مشکل و مسئله چیست؟ منظور از تبدیل مشکل به مسئله چیست؟

بسیاری از ما دو واژه‌ی مشکل و مسئله را به‌جای یکدیگر و در حد واژه‌هایی مترادف به‌کار می‌بریم.

این در حالی است که در مدیریت و برخی دیگر از شاخه‌های علوم انسانی، تفاوت مشکل و مسئله در نگاه کارشناسان و متخصصان، بسیار جدی است و مراقب هستند که این دو واژه را به جای یکدیگر به‌کار نبرند.

البته ماجرا در حد یک حساسیت از جنس ادبیات نیست؛ بلکه توجه به فرق مشکل و  مسئله باعث می‌شود که مهارت ما در تصمیم گیری و حل مسئله افزایش پیدا کند.

مشکل با مسئله چه تفاوتی دارد؟

پیش از هر چیز، اجازه بدهید بر این نکته تأکید کنیم که مشکل را تقریباً می‌توان با واژه‌ی انگلیسی trouble هم‌ارز گرفت. در مقابل، مسئله بیشتر به واژه‌ی انگلیسی Problem نزدیک است.

چند نکته‌ی زیر می‌توانند تعریف مشکل و نیز تفاوت مشکل و مسئله را بهتر بیان کنند (+/+/+):

مشکل “دیده” می‌شود؛ اما مسئله “تعریف” می‌شود

بسیاری از مشکلات وجود دارند که اصلاً دیده نمی‌شوند. هنر ما در زندگی شخصی و در محیط کار این است که مشکلات را ببینیم و به آن‌ها توجه کنیم (دیدن در این‌جا تقریباً معادل notice است).

مثلاً ممکن است در رابطه عاطفی میان دو نفر، مشکل وجود داشته باشد؛ اما یکی از این دو نفر، اصلاً‌ متوجه نشده که مشکلی وجود دارد.

همین که فرد، متوجه می‌شود که جایی از این رابطه می‌لنگد و همه چیز، خوب و مطلوب نیست، به مشکل در رابطه، توجه کرده است.

توجه به مشکل بسیار مهم است و اگر مشکل را نبینیم، به احتمال زیاد آن مشکل عمیق‌تر، گسترده‌تر و پیچیده‌تر می‌شود و در آینده ما را با مشکلات بزرگتر و جدی‌تری روبرو خواهد کرد.

اما دیدن مشکل، کافی نیست. حالا باید مشکل را به مسئله تبدیل کرد. به این معنی که:

نخستین آموخته‌ی متخصصان، مسئله‌های استاندارد است

کسی که در یک رشته‌ی تخصصی، مثلاً مدیریت منابع انسانی، بازاریابی یا دیجیتال مارکتینگ آموزش می‌بیند، تعدادی مسئله‌ی استاندارد را می‌‌آموزد. مثلاً یاد می‌گیرد که:

• اگر نظام ارزیابی عملکرد نداریم و می‌خواهیم داشته باشیم، چه کارهایی باید انجام دهیم؟
• اگر مشتریان را بخش‌بندی نکرده‌ایم و باید بخش بندی مشتریان انجام شود، فرایند مناسب برای این کار چیست؟
• اگر می‌دانیم وضعیت یک مقاله‌ی ما در صفحه‌ی نتایج موتورهای جستجو مطلوب نیست، چگونه از تکنیک های سئو برای بهبود وضعیت موجود استفاده کنیم؟

اما در دنیای واقعی، ما با مشکلات مواجه می‌شویم. مشکلاتی که پیچیده‌تر و مبهم‌تر و چندوجهی‌تر از مسئله‌های ساده‌ای هستند که آموخته‌ایم:

• ما در فروش محصولات‌مان مشکل داریم.
• همکاران ما انگیزه ندارند.
• سایت ما موفق نبوده است.
• این رابطه، آن رابطه‌ای که باید می‌شد، نشد.

همه‌ی این‌ها از جنس مشکل هستند و تبدیل آن‌ها به مسئله ساده نیست. خصوصاً اگر ما مراقب پیش‌فرض‌ها و سوگیری‌های ذهنی خود نباشیم.

انتظار ما از درس مهارت حل مسئله چه باید باشد؟

هیچ‌گاه در درس مهارت حل مسئله، مسئله‌های استاندارد آموزش داده نمی‌شوند.

در واقع فرض بر این است که هر فردی در حوزه‌ی تخصصی خود، مسائل استاندارد را می‌شناسد و راه‌ حل آن‌ها را می‌داند. در زندگی شخصی و محیط اجتماعی هم، هر یک از ما مسئله‌های مختلفی را آموخته‌ایم و روش‌های حل آن‌ها را نیز به تجربه فراگرفته‌ایم.

اما درس مهارت حل مسئله می‌خواهد (و باید بکوشد) به ما کمک کند که بتوانیم از دانسته‌های خود در زمینه‌ی حل مسئله‌های استاندارد، برای رویارویی با مشکلات (که ترکیبی مبهم و پیچیده از مسائل و به عبارتی، یک مسئله‌ی غیراستاندارد محسوب می‌شوند) استفاده کنیم.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت حل مسئله به شما پیشنهاد می‌کند: