اعتیاد به اینترنت چیست؟ | تعریف و پرسشنامه اعتیاد به اینترنت

هیچ‌کس در فواید و دستاوردهای مثبت اینترنت تردید ندارد. ابزارهای فراوانی در بستر اینترنت شکل گرفته‌اند که هر یک به تنهایی، دنیاهایی تازه‌ای را خلق کرده و در دسترس ما قرار داده‌اند.

ایمیل، وب، بازی‌های آنلاین و شبکه های اجتماعی، تنها بخشی از فرصت‌ها و دنیاهای جدیدی هستند به واسطه‌ی اینترنت در اختیار ما قرار گرفته‌اند.

طی سال‌های اخیر، دسترسی به اینترنت از طریق موبایل، نقش مهمی در فراگیر شدن اینترنت ایفا کرد و بسیاری از افرادی که کامپیوتر و لپ‌تاپ نداشتند نیز به جمع کاربران اینترنت افزوده شدند.

ضمن این‌که موبایل این امکان را برای ما فراهم آورد که تقریباً در همه جا، در کوچه و خیابان، در یک جلسه‌ی کاری، در میانه‌ی یک مهمانی، به سرعت به اینترنت دسترسی پیدا کنیم.

اما این سکه، روی دیگری هم دارد: اعتیاد به اینترنت.

آیا تاکنون اصطلاح اعتیاد به اینترنت را به کار برده‌اید؟ آیا پیش آمده که یکی از دوستان یا نزدیکان را معتاد به اینترنت بنامید؟ آیا تا این لحظه تحقیق کرده‌اید که این اصطلاح تا چه حد علمی است و در چه شرایطی می‌توان کاربران حرفه‌ای و تمام‌وقت اینترنت را معتاد به اینترنت دانست؟

در این درس، تعریف اعتیاد به اینترنت را بررسی می‌کنیم و سپس، یک پرسشنامه اعتیاد به اینترنت را با هم مرور خواهیم کرد.

تعریف اعتیاد به اینترنت

شاید شما هم از جمله کسانی باشید که فکر می‌کنند اعتیاد به اینترنت یک اصطلاح جوان است و در سال‌های اخیر – پس از رواج یافتن موبایل و گسترش شبکه‌های اجتماعی – رواج یافته است.

در این صورت برایتان جالب خواهد بود اگر بدانید این اصطلاح حداقل از سال ۱۹۹۶، یعنی با فاصله‌ی نسبتاً کوتاهی از فراگیر شدن وب، توسط محققی به نام کیمبرلی یانگ (Kimberley Young) به‌کار رفته است. یانگ حتی در سال ۱۹۹۸ پرسشنامه‌ای برای سنجش اعتیاد به اینترنت پیشنهاد کرد که امروزه از آن با عنوان پرسشنامه اعتیاد به اینترنت یانگ یا IAT (مخفف Internet Addiction Test) یاد می‌شود.

از آن زمان تاکنون، ده‌ها پرسشنامه و ابزار برای سنجش اعتیاد به اینترنت طراحی و در قالب مقاله‌های علمی ارائه شده‌اند (+).

اما هم‌زمان، محققان بسیاری هم به استفاده از واژه‌ی اعتیاد نقد داشته‌اند. از نظر آن‌ها، واژه‌ی اعتیاد برای توصیف استفاده‌ی افراطی از اینترنت، واژه‌ی سنگینی است و بهتر است از اصطلاحاتی مانند «وابستگی به اینترنت» و یا «استفاده‌‌ی آسیب‌زننده از اینترنت» استفاده شود.

[ مطالعه‌ی بیشتر: تعریف اعتیاد چیست؟ ]

به هر حال، به عنوان جمع‌بندی باید بگوییم که هنوز در زمینه‌ی تعریف اعتیاد به اینترنت اتفاق‌نظر وجود ندارد و محققان و صاحب‌نظران، دیدگاه‌های متفاوتی در این زمینه ابراز می‌کنند. در عین حال، همه کمابیش پذیرفته‌اند که استفاده‌ی افراطی از اینترنت می‌تواند به ما آسیب برساند.

اینترنت فقط یک بستر است

طی دو دهه‌ی اخیر، نگرش دیگری هم شکل گرفته و به نظر می‌رسد که به تدریج به تفکر غالب تبدیل می‌شود. نگرشی که می‌گوید: اینترنت فقط یک بستر است و نمی‌توانیم از اصطلاح اعتیاد به اینترنت استفاده کنیم.

بهتر است ببینیم افراد مختلف از اینترنت برای چه هدفی استفاده می‌کنند و بر این اساس، اعتیاد آن‌ها را نام‌گذاری کنیم. مثلاً اعتیاد به بازی‌های کامپیوتری، اعتیاد به ایمیل‌، اعتیاد به دانلود،‌ اعتیاد به نرم‌افزارهای پیام‌رسان، اعتیاد به پ.و.ر.ن، اعتیاد به شبکه‌های اجتماعی و …

به نظر می‌رسد این دیدگاه توسط DSM (راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی) هم به رسمیت شناخته شده است. به خاطر این‌که DSM در نسخه‌ی پنجم خود، از «اعتیاد به اینترنت» صحبتی به میان نیاورده است. اما به طور خاص، به اختلال بازی‌های اینترنتی یا IGD (مخفف Internet Gaming Disorder)‌ اشاره کرده و محققان را تشویق کرده تا در این زمینه بیشتر مطالعه و تحقیق کنند (تا این لحظه، هنوز IGD به فهرست رسمی اختلال‌ها افزوده نشده است).

پرسشنامه اعتیاد به اینترنت

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری خودشناسی به شما پیشنهاد می‌کند: