معرفی کتاب نظریه خودتعیین گری | ریچارد رایان و ادوارد دسی
تا کنون در متمم چند بار به نظریه خودتعیین گری (Self-Determination Theory) اشاره کردهایم.
نظریه خودتعیین گری که حدود نیمقرن از عمر آن میگذرد، یکی از نظریههای شناختهشده و پرکاربرد در زمینهٔ انگیزش است که به تدریج توانسته جای خود را در بسیاری از رشتههای مرتبط با علوم انسانی باز کند.
در فایل صوتی هدف گذاری هم بارها به این نظریه اشاره شده، چون از آن میتوان برای ارزیابی و تحلیل اهداف استفاده کرد.
یکی از معتبرترین منابع (یا دقیقاً: معتبرترین منبع) دربارهٔ نظریه خودتعیین گری کتابی است که ریچارد رایان و ادوارد دسی، دو بنیانگذار این نظریه، منتشر کردهاند: Self-Determination Theory.
این کتاب یک اثر مرجع محسوب میشود و کتابی نیست که یک نفر از ابتدا تا انتها آن را ورق بزند و بخواند.
ما هم – مگر این که پژوهشگر این حوزه باشید – انتظار نداریم این کتاب را بخوانید و به آن مراجعه کنید، اما آنجا که در متمم بارها از این کتاب نام برده و نکات مطرح شده در آن را نقل کردهایم، به رسم همیشگیمان در مورد منابع پرکاربرد، یک مطلب مستقل و مختصر را به معرفیاش اختصاص میدهیم.
مطالعهٔ این معرفی مختصر، جدا از این که به ماندگاری نام کتاب و نویسندگان آن در ذهنتان کمک میکند، باعث میشود اهمیت این نظریه و گستردگی کاربرد آن را بهتر درک کنید.
نویسندگان کتاب خودتعیین گری
ریچارد رایان و ادوارد دسی بنیانگذاران نظریه خودتعیینگری هستند و نزدیک به نیم قرن را به توسعهٔ این نظریه اختصاص دادهاند. با وجودی که صدها محقق و پژوهشگر در زمینهٔ خودتعیینگری مطالعه کرده و کتابها و مقالات ارزشمندی ارائه کردهاند، همچنان نام رایان و دسی پررنگتر از همهٔ محققان دیگر بر این حوزه سایه انداخته است.
این نکته را هم نباید نادیده گرفت که هم دسی و هم رایان نویسندگان پرکاری هستند و نامشان به عنوان نویسنده و پژوهشگر همکار در صدر بسیاری از مقالهها دیده میشود.
ویژگی جالب کتاب خودتعیینگری این است که رایان و دسی نویسندهٔ آن هستند و نه ویراستار آن. معمولاً از چنین کتابی که که نزدیک ۸۰۰ صفحه حجم دارد و موضوعاتی بسیار متنوع را پوشش داده است، انتظار میرود که هر فصل را نویسندهٔ مستقلی نوشته باشد (اصطلاحاً Contributor) و رایان و دسی ویراستار (دبیر) آن باشند.
اما در اینجا خود رایان و دسی دربارهٔ SDT و کاربرد آن در علوم مختلف صحبت کردهاند. این نوع تسلط بر طیف گستردهای از موضوعات، آن هم در سطح پژوهشی و فراتر از کلیگویی و اظهارنظرهای عمومی، پدیدهٔ کمیابی است.
ساختار سه بخشی کتاب خودتعیین گری
ساختار کتاب Self-Determination Theory بر پایهٔ شش بخش و بیستوچهار فصل بنا شده است. اما از منظر محتوایی میتوان آن را به سه بخش اصلی تقسیم کرد:
- مبانی نظریه خودتعیینگری
- شش خردهنظریه (Mini-Theory) در خودتعیینگری
- کاربرد خودتعیینگری در حوزههای مختلف علوم انسانی و اجتماعی
مبانی نظریه خودتعیینگری
در این بخش از کتاب، رایان و دسی پایههای فلسفی، تاریخی و زیستشناسی خودتعیین کنندگی را شرح میدهند.
آنها تأکید میکنند که انسان را یک ارگانیسم – مانند سایر ارگانیسمها و موجودات زنده در طبیعت – میبینند و معتقدند که هر نظریه انگیزشی معتبر باید مبانی اولیهٔ زیستی موجودات زنده را در مورد انسان نیز بپذیرد.
رایان و دسی با این رویکرد انسان را مستقل از محیط خود نمیبینند. بلکه موجودی میبینند که رشد و بالندگیاش تابع محیط است.
آنها همچنین تأکید میکنند که نمیخواهند تمام انگیزهها و انگیزانندهها را در بیرون انسان ببینند. بلکه معتقدند محرکها و نیازهایی در درون انسان هست که محیط میتواند زمینهساز رشد یا سرکوب آنها باشد.
چنانکه در درس خودتعیین گری توضیح دادهایم، نیازهای «خودمختاری» و «توانمندی و تسلط بر محیط» و «ارتباط و پیوند با دیگران» سه نیاز اصلی هستند که رایان و دسی آنها را ستونهای اصلی نظریه خود میدانند.
شش خردهنظریه
وقتی سه نیاز اصلی مطرحشده در خودتعیینگری (SDT) را میپذیریم، میتوانیم سراغ حوزههای مختلف برویم و با قرار دادن مفروضات SDT در کنار دستاوردهای دیگر به نظریههای تازهای میرسیم.
رایان و دسی این نظریهها را خرده نظریه (Micro-Theory) مینامند و در کتاب خود شش خردهنظریه را معرفی و بررسی کردهاند:
- نظریه ارزیابی شناختی یا Cognitive Evaluation Theory
- نظریه یکپارچگی ارگانیسمی یا Organismic Integration Theory
- نظریه جهتگیری علّی یا Causality Orientation Theory
- نظریه نیازهای بنیادی روانشناختی یا Basic Psychological Needs Theory
- نظریه محتوای هدف یا Goal Contents Theory
- نظریه انگیزهٔ روابط Relationships Motivation Theory
از آنجا که پرداختن به هر یک از این نظریهها مستلزم بحث طولانی است، شرح آنها را به درسهای جداگانه موکول میکنیم. اما همانطور که از عناوین حدس میزنید، خردهنظریهٔ «محتوای هدف» نقطهٔ اتصال نظریه خودتعیینکنندگی و درس آموزش هدف گذاری متمم است.
کاربرد خودتعیینگری در شاخههای مختلف علوم انسانی و اجتماعی
جذابترین بخش کتاب خودتعیینگری رایان و دسی بخشی است که در آن کاربردهای نظریه خودتعیینگری را در شاخههای مختلف علوم انسانی نشان دادهاند. این بخش سوم، بیش از نیمی از کتاب را نیز به خود اختصاص داده است.
در اینجا هم صرفاً به مرور چند مورد از موضوعات مطرح شده اکتفا میکنیم تا به تدریج در درسهای مختلف بسته به موضوع به هر یک از این مباحث بپردازیم:
پرورش فرزند (خودمختاری)
تربیت فرزند با خودمختاری گره خورده است. همیشه این سوال برای والدین وجود دارد که تا چه حد باید فرزند را کنترل کنند و چقدر میتوانند او را آزاد بگذارند؟ همچنین نوع مناسب پیوند مادر و پدر با فرزند چگونه است؟ طبیعتاً SDT با دو ستون از ستونهای خود (خودمختاری و پیوند با دیگران) میتواند پاسخدهندهٔ مناسبی برای این نوع سوالات باشد.
رابطه عاطفی
در زمینهٔ رابطه عاطفی هم SDT حرفهای ارزشمندی برای گفتن دارد. رایان و دسی با استفاده از نیاز خودمختاری و با تیکه بر پژوهشهای متعددی که در این زمینه انجام شده توضیح میدهند که یکی از ویژگیهای رابطه سالم این است که فرد زیر فشار کنترلی طرف مقابل قرار نگیرد و حس کند که از خودمختاری کافی بهرهمند است. آنها با مقایسهٔ خودمختاری و مفاهیم مشابه مانند استقلال و خوداتکایی به خواننده نشان میدهند که مصداقهای سازندهٔ استقلال در رابطه عاطفی و سایر رابطههای نزدیک (مثلاً رابطه دانشجو با معلم و رابطه کارمند با مدیر) چیست.
رواندرمانی و درمان اختلالات روانی
در زمینهٔ رواندرمانی هم رایان و دسی بحثهای ارزشمندی را در این کتاب مطرح کردهاند. آنها از یک سو معتقدند که ریشهٔ بسیاری از اختلالات روانی و رفتارهای مخرب را میتوان در محیطهایی جستجو کرد که نتوانستهاند سه نیاز اصلی در SDT را تأمین کنند. از سوی دیگر معتقدند که برای زندگی خوب و سالم و نیز برای طی کردن سریعتر فرایند درمان، درمانگران میتوانند به درمانجویان کمک کنند محیط خود را بهتر بشناسند و بکوشند با ایجاد تغییر در محیط و نیز تصمیمگیری بهتر بستر مناسب و غنی برای رشد و بالندگی را فراهم کنند.
عزت نفس و اصالت
حرف رایان و دسی دربارهٔ عزت نفس هم این است که عزت نفس را نمیتوانیم به عنوان یک ویژگی کاملاً مستقل و درونی در انسانها ببینیم و برای بهبود آن تلاش کنیم. عزت نفس به همان اندازه که در درون انسانها ریشه دارد، از بیرون هم تأثیر میگیرد. ما نمیتوانیم انسانها را در محیط نامناسب قرار دهیم و به آنها اصرار کنیم که تو میتوانی و باید عزت نفس خود را افزایش دهی و اگر حرفها و رفتارها و برخوردهای دیگران به تو فشار میآورد و تو را میآزارد، صرفاً ناشی از پایین بودن عزت نفس توست.
کار در سازمان و بهره وری
احتمالاً حدس میزنید که خودتعیینگری هم در انگیزش کارکنان و هم در برنامه ریزی برای توسعه فردی حرفهای بسیاری برای گفتن دارد. به همین علت در بسیاری از کتابهای رفتار سازمانی و مدیریت منابع انسانی به این نظریه اشاره میشود.
کاربرد خودتعیین گری در محیط کار هم آنقدر گسترده شده که انتشارات دانشگاه آکسفورد، جدا از فصلی که در این کتاب به آن اختصاص یافته، یک کتاب مستقل فشرده و حجیم را به آن اختصاص داده است (+).
علاوه بر این موارد، موضوعات دیگری مانند کاربرد خودتعیینگری در محیط مدرسه و یادگیری، پرورش اجتماعی، ورزش و تربیت بدنی، محیطهای آنلاین و دیجیتال و تأثیرگذاری اجتماعی در مقیاس بزرگ (فرهنگ، اقتصاد و سیاست) از جمله مباحثی هستند که در این کتاب به تفصیل به آنها پرداخته شده است.
چند تذکر درباره بخش معرفی کتاب
متمم سایت فروش کتاب نیست. و جز کتاب «از کتاب» محمدرضا شعبانعلی - که خود متمم آن را منتشر کرده - صرفاً به معرفی، بررسی و نقد کتاب میپردازد.
صِرف معرفی کتاب در متمم لزوماً به معنای تأیید محتوای آن کتاب نیست. پس حتماً متن معرفی را کامل بخوانید. ممکن است نقاط ضعف برخی کتابها پررنکتر از نقاط قوتشان باشد.
معرفی کتاب در متمم لزوماً به این معنا نیست که آن کتاب جزو منابع تدوین درسها بوده است (مگر این که صریحاً به این نکته اشاره شده باشد). در باقی موارد صرفاً ممکن است با هدفی مشخص (نقل یک مطلب از کتاب، نقد کتاب، آشنایی با نویسنده و ...) به کتاب اشاره شده باشد.
متمم برای معرفی کتابها هیچ نوع هزینهای دریافت نمیکند و صرفاً اهداف آموزشی خود را مد نظر قرار میدهد.بنابراین اگر ناشر هستید و کتابی در متمم معرفی شده، کتاب مرتبط دیگری را که در آن حوزه ترجمه یا تألیف کردهاید (یا اگر ترجمه دیگری از همان کتاب را عرضه کردهاید) در کامنتها معرفی کنید. متمم ممکن است بعد از بررسی کتاب را به متن بیفزاید یا معرفی آن را در قالب مطلبی مستقل منتشر کند.
دستهبندی موضوعی کتاب های مدیریت
دستهبندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی
فهرست کامل کتاب های روانشناسی | نقد و خلاصه کتاب
کتابهایی در مورد یادگیری و مدل ذهنی
چند کتاب درباره بهبود مهارت های ارتباطی
مطالب، فایلها و کتابهای مربوط به کتابخوانی
خرید کتاب از کتاب نوشته محمدرضا شعبانعلی
راهنمای خواندن و خریدن کتاب (فایل صوتی)
کتابخوانی | چگونه کتابخوان شویم؟
فهرست کتابهای پیشنهادی برای ترجمه
پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها
شما با عضویت ویژه در متمم، میتوانید به درسها و آموزشهای بسیاری از جمله موضوعات زیر دسترسی کامل داشته باشید:
موضوعات زیر، برخی از درسهایی هستند که در متمم آموزش داده میشوند:
دوره MBA (یادگیری منظم درسها)
استراتژی | کارآفرینی | مدل کسب و کار | برندسازی
فنون مذاکره | مهارت ارتباطی | هوش هیجانی |تسلط کلامی
توسعه فردی | مهارت یادگیری | تصمیم گیری | تفکر سیستمی
کوچینگ | مشاوره مدیریت | کار تیمی | کاریزما
عزت نفس | زندگی شاد | خودشناسی | شخصیت شناسی
مدیریت بازاریابی | دیجیتال مارکتینگ | سئو | ایمیل مارکتینگ
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری هدف گذاری به شما پیشنهاد میکند:
- هدف گذاری در زندگی شخصی و محیط کار | تعریف، اصول، تکنیکها و روشها
- تعریف هدف چیست؟ | انواع هدف و چند مثال برای آنها
- تفاوت هدف با چشم انداز، مأموریت و اصطلاحات دیگر
- مدل روبیکان | گامهای اصلی در هدف گذاری
- نظریه خود تعیین گری چیست و چه میگوید؟
- نظریه هدف گذاری چیست و چه میگوید؟
- حس خوب هدف گذاری | آیا هدف داشتن واقعاً فایده هم دارد؟
- هدف گذاری به روش اسمارت | آیا هدف گذاری Smart همیشه مفید است؟
- تاثیر دوستان و اطرافیان بر انتخاب و پیگیری هدف
- اهمیت هدف گذاری و برنامه ریزی
- انگیزه درونی چیست؟ | تفاوت انگیزه درونی و بیرونی با چند مثال
- یکی از اشتباهات هدف گذاری | تمرکز روی اقدام به جای نتیجه
- بی انگیزگی و فرسودگی ناشی از اقدامهای همزمان
- ماراتن زنان | آیا واقعاً همهٔ مشکل زنان در باورهای ذهنی محدودکننده بود؟
- کتاب طرز فکر | معرفی، خلاصه کتاب و نقد آن
- تقویت اراده | اقدامهای فرساینده چگونه به قدرت اراده ما لطمه میزنند؟
- آیا هدفهای خود را به دیگران میگویید؟
- هدف داشتن و تلاش کردن کافی نیست | مرور نتایج هم مهم است
- کتاب شیب | ست گادین
- کارول دوک (کارول دوئک) | محقق و نظریه پرداز حوزه یادگیری و انگیزش
- پیتر گالویتزر | معرفی گالویتزر و جایگاه او در علم هدف گذاری
- معرفی کتاب نظریه خودتعیین گری | ریچارد رایان و ادوارد دسی
- دوره صوتی آموزش هدف گذاری (فروشگاه متمم)
- کتاب نظریه هدف گذاری | بهترین کتاب درباره هدف گذاری (با رویکرد علمی)
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
۰ نظر برای معرفی کتاب نظریه خودتعیین گری | ریچارد رایان و ادوارد دسی