تبدیل تهدید به فرصت | ادعایی که هیچ معنایی ندارد

بعضی از شاخه‌های علوم از جمله مدیریت،‌ اقتصاد و روانشناسی، این ویژگی را دارند که اصطلاحات و تعبیرهایشان به کتابها و مقالات علمی و حلقه‌های دانشگاهی محدود نمانده و به گفتگوهای روزمره هم راه یافته است. این اتفاق به خودی خود بد نیست. اما مشکل این‌جاست که معمولاً‌ اصطلاحات، ترکیب‌ها و تعبیرهایی که در زبان تخصصی به‌کار می‌روند، معنای خود را در گفتگوهای روزمره از دست می‌دهند: گاه دقت‌شان از بین می‌رود و گاه از پایه معنایی متفاوت و حتی متضاد پیدا می‌کنند.

مشکل بدتر این است که گاهی این اصطلاحات از ادبیات عمومی دوباره به ادبیات تخصصی‌ هم برمی‌گردد و کسانی که طبیعتاً باید درست و غلط را بدانند، خودشان را آگاهانه یا گاهی از سر عادت، آن‌ها را به‌کار می‌برند.

یکی از این اصطلاحات «تبدیل تهدید به فرصت» است که بر پایهٔ فهم اشتباه از ماتریس SWOT شکل گرفته و ابتدا افرادی که با استراتژی و مدیریت کسب و کار آشنا نبودند آن را به‌کار می‌بردند. اما در سال‌های اخیر، حتی برخی از کسانی که این حوزه‌ها مطالعه دارند، آن‌قدر این حرف غلط را شنیده‌اند که به اشتباه آن را تکرار می‌کنند.

چرا باید به استفادهٔ درست از «فرصت» و «تهدید» دقت کنیم؟

تأکید بر استفادهٔ درست از دو اصطلاح فرصت و تهدید و ترکیب دقیق و آگاهانهٔ آنها صرفاً یک وسواس کلامی نیست. در عین این‌که همهٔ مواردی که دربارهٔ‌ ظرافتهای کلامی و اهمیت آن گفته‌ایم در این‌جا هم صادق است، دو نکتهٔ مهم دیگر هم وجود دارد:

• اگر در نقش یک مدیر یا مشاور مدیریت اصطلاح نادرست «تبدیل تهدید به فرصت» را به‌کار ببرید و طرف مقابل سواد اندکی در زمینهٔ استراتژی داشته باشد، ممکن است اعتمادش را به شما از دست بدهد و نکات، تحلیل‌ها ‌و توصیه‌های دیگرتان را هم جدی نگیرد.
• استفاده از این ترکیب اشتباه ممکن است خودتان را هم گرفتار خطا کند و نتوانید در شرایط حساس و لحظات بحرانی تصمیم‌های درست بگیرید.

در ادامه خواهیم دید که اصطلاح «تبدیل تهدید به فرصت» را اگر ناشی از ناآشنایی با استراتژی ندانیم، در خوش‌بینانه‌ترین حالت باید بپذیریم این اصطلاح، دستاویز سیاستمداران شکست‌خورده و مدیران ناتوانی است که نتوانسته‌اند کشتی کسب‌و‌کار خود را در اقیانوس سختی‌ها و ابهام‌ها به درستی هدایت کنند.

تبدیل تهدید به فرصت | این حرف اشتباه از کجا آمده است؟

عبارت‌های بسیاری را می‌توان تصور کرد که با دو مفهوم متضاد ساخته شده‌ و بی‌معنی هستند. یا نهایتاً می‌توان معنایی شاعرانه برایشان تصور کرد. مثلاً:

• ما عرضه را به تقاضا تبدیل کردیم
• ما انقباض را به انبساط تبدیل کردیم
• ما ضرر را به سود تبدیل کردیم

کمتر کسی چنین تعبیرهایی را به‌کار می‌برد. پس چه شده که «تبدیل تهدید به فرصت» به اصطلاحی رایج تبدیل شده است؟

احتمالاً ریشهٔ این اشتباه را باید در درک نادرست از ماتریس SWOT جستجو کرد. در این ماتریس نقاط قوت، ضعف، فرصت و تهدید نوشته می‌شوند و ترکیب این اجزا بررسی می‌شود.

مثلاً می‌گویند استراتژی SO یعنی استفاده از نقاط قوت برای بهره‌برداری بهتر از فرصت‌ها یا استراتژی WO یعنی استفاده از فرصت‌های بیرونی برای کاهش ضعف‌ها یا پوشش دادن ضعف‌ها.

شکل ماتریس SWOT‌ را از درس قبل به خاطر دارید:

و در پایان، همواره به خاطر داشته باشیم که همان‌طور که عرضه به تقاضا تبدیل نمی‌شود و ضرر به سود تبدیل نمی‌شود، تهدید هم به فرصت تبدیل نمی‌شود.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر استراتژیک به شما پیشنهاد می‌کند: