معنی امید چیست؟ | امیدواری یعنی چه و چگونه امیدار باشیم؟
«من همیشه آدم امیدواری هستم.» «انسان باید در زندگی امید داشته باشد.» «من مسئولیت خودم را امید بخشیدن به دیگران میدانم.» «کسی که امید دارد، در سختترین شرایط هم ادامه میدهد.» «فلانی نماد امیدواری است.» «امید انسان، آخرین سرمایهٔ اوست.» «با این اوضاع سخت، چگونه امید به آینده را در خود حفظ کنیم؟»
همهٔ ما چنین جملههایی را شنیده و در گفتگوهای روزمره به کار بردهایم. اما شاید کمتر به این سوال فکر کرده باشیم که:- امید چیست و امیدواری دقیقاً به چه معناست؟
- کسی که میگوید من آدم امیدواری هستم، چه ویژگیای را در خودش دیده که چنین حرفی میزند؟ علائم امیدواری چیست؟
- آن کس که میخواهد به دوست، همسر، همکار یا جامعهاش امید دهد، دقیقاً باید چه کار کند؟
- چگونه امیدوارم باشیم؟ چه کارهایی باعث ترویج ناامیدی میشود؟
- آیا امیدواری همان خوش بینی است؟ آیا دو جملهٔ «من به آینده خوش بینم» و «من به آینده امیدوارم» معنای یکسانی دارند؟
در این درس میخواهیم دربارهٔ معنی امید داشتن حرف بزنیم و به چنین سوالاتی بپردازیم.
پیش نیاز مطالعه این درس
- مرور و بررسی پرسشنامه امید اسنایدر میتواند مفید باشد، اما ضروری نیست.
در تعریف روانشناسی مثبت گرا گفتیم که روانشناسان مثبت گرا میکوشند روانشناسی را نه فقط برای التیام دردها و بهبود بیماریها و ناهنجاریها، بلکه برای ارتقاء کیفیت زندگی همهٔ انسانها به کار گیرند.
این که من و شما امید کافی نداریم، یا در جامعهمان ناامیدی وجود دارد، مسئلهی روانشناسی سنتی نبوده و نیست (مگر این که در حدی ناامید و مأیوس شویم که به خودکشی فکر کنیم).
اما روانشناسی مثبت گرا در شرایط عادی هم به این موضوع میپردازد که امید دقیقاً چیست؟ و چه باید بکنیم تا افراد، کسبوکارها، سازمانها و حتی ملتها امیدوارتر باشند؟
اگر کتابها و مقالات این حوزه را ورق بزنید، دیر یا زود به نام سی. آر. اسنایدر (C.R. Snyder) میرسید. او مقالات متعددی در این زمینه نوشته و سایر محققان معمولاً به کارها و پژوهشهایش ارجاع میدهند. ما هم در این درس برای مفهوم پردازی امید از نوشتههای اسنایدر بهره بردهایم.
چند جمله دربارهٔ خوش بینی
وقتی میخواهیم یک واژه را بفهمیم، بهترین کار این است که سعی کنیم آن را از واژههای مشابه و نزدیک، جدا کنیم. مثلاً اگر بخواهیم دربارهٔ غم فکر کنیم، خوب است بپرسیم: غم با اندوه چه تفاوتی دارد؟ با ناراحتی چطور؟
یا اگر میخواهیم بفهمیم که درد چیست، میتوانیم به این سوال فکر کنیم که درد با رنج چه تفاوتی دارد؟ چه زمانی میگوییم درد کشیدم و چه زمانی میگوییم رنج کشیدم؟
به همین شیوه خوب است برای درک مفهوم امید آن را در کنار مفهوم خوش بینی قرار دهیم. با این کار، ظرافتهای این دو مفهوم بیشتر به چشم میآیند.
سادهترین تعریف خوشبینی این است که: خوشبینی یعنی انتظار وقوع رویدادهای مثبت در آینده (مستقل از موضوع).
وقتی فرد خوشبین را در کنار فرد معمولی یا فرد بدبین قرار میدهید، در هر شرایطی و برای هر موضوعی، وقتی یک سناریوی مطلوب را پیش رویش قرار میدهید، در مقایسه با دو نفر دیگر، احتمال وقوع سناریوی مطلوب را بالاتر ارزیابی میکند.
ما هیچوقت با یک یا دو یا سه قضاوت، کسی را خوشبین در نظر نمیگیریم. خوشبین کسی است که به شکل منظم، دائمی و سیستماتیک، وقوع رویدادهای مثبت را محتملتر از دیگران برآورد میکند.
امید باید موضوع (هدف) داشته باشد
امید، برخلاف خوشبینی، موضوعمحور است. یعنی ما نمیگوییم «کلاً امیدوارم» یا «کلاً ناامیدم.» همچنین نمیگوییم فرد الف همیشه در مقایسه با فرد ب امیدوارتر است. هر وقت از امید حرف میزنیم، باید مشخصاً بگوییم: امید به چه؟ امید دربارهٔ چه چیزی؟
پس ما میتوانیم بدون اشاره به موضوع مشخصی بگوییم: من در مقایسه با فلانی فرد خوشبینتر یا بدبینتری هستم. اما امید را همواره باید با موضوع آن بیان کنیم:
- من به تغییرات مثبت در جامعهمان امیدوارم.
- من به موفقیت شرکتمان امید ندارم.
- امید من به آیندهٔ فرزندانمان بیشتر شده است.
- دیگر مانند گذشته به روزهای خوش در زندگی مشترکمان امید ندارم.
- دربارهٔ امید به موفقیت این طرح با هر دو نفرشان حرف زدم. کاملیا از سارا امیدوارتر است.
به یک نکتهٔ مهم هم توجه کنید. آن چه به عنوان «موضوع امید» مطرح میکنیم، باید از جنس هدف باشد. یعنی هم برای ما مهم باشد و هم میل داشته باشیم به آن برسیم.
اگر شما هرگز نمیخواهید به کشور برونئی سفر کنید و هیچ رابطهای هم با این کشور ندارید، منطقی نیست از شما بپرسند: «چقدر به افزایش ارزش پول ملی برونئی امیدوار هستی؟»
اگر هرگز قصد ندارید مهاجرت کنید، این سوال که «چقدر به تغییر قوانین مهاجرتی کشور … به نفع ایرانیان امیدوار هستی؟» بیمعنی است.
پس وقتی میگوییم امید برخلاف خوشبینی و بدبینی باید «موضوع» داشته باشد، این را هم باید به خاطر داشته باشیم که این موضوع کمابیش از جنس هدف است. یا لااقل، چیزی است که برای فرد، اهمیت و مطلوبیت دارد.
تعریف امید چیست؟ به چه کسی امیدوار میگوییم؟
فرض کنیم موضوع مشخصی را مد نظر داریم و میخواهیم دربارهٔ میزان امیدمان به آن موضوع حرف بزنیم. اسنایدر معتقد است که امید دو مولفه دارد:
دسترسی کامل به مجموعه درسهای روانشناسی مثبت گرا برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درسها: ۳۳ عدد
دانشجویان این درس: ۴۰۷۱ نفر
تمرینهای ثبتشده: ۲۱۰۵ مورد
با عضویت ویژه، علاوه بر امکان مطالعهی درسهای روانشناسی مثبتگرا به درسهای بسیار بیشتری نیز دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته از میان درسها و مطالب مطرح شده، ما فکر میکنیم شاید بهتر باشد ابتدا مطالعهی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
شخصیت شناسی / حمایت اجتماعی / خودشناسی
تحلیل رفتار متقابل / عزت نفس | کوچینگ
استرس / چگونه شاد باشیم / مدیریت انگیزه
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
چند پرسش و پاسخ آنها
آیا بحث امیدواری را میتوان به مرکز کنترل درونی هم ربط داد؟بله. تعریف مرکز کنترل درونی تا حد زیادی به مولفهٔ دوم در امیدواری نزدیک است. وقتی معتقدیم که میتوانیم راهکاری برای رسیدن به هدف خود پیدا کنیم و باور داریم که اگر مانعی بر سر راهمان به وجود بیاید، باز هم میشود راهحلهای جایگزین یافت، میتوان گفت مرکز کنترل درونی در مدل ذهنی ما پررنگ است.
آیا امید به زندگی هم به همین بحث امیدواری ربط دارد؟خیر. امید به زندگی یک اصطلاح آماری است و بیشتر به بحث سلامت و جمعیت شناسی مربوط میشود. اگر بگویند امید به زندگی شما در این سن (مثلاً ۲۷ سالگی) ۵۰ سال است، منظور این است که در این جامعه کسانی که همسن شما هستند، به طور میانگین پنجاه سال دیگر عمر میکنند (تا ۷۷ سالگی).
البته رایجتر است که امید به زندگی را دربارهٔ نوزادان به کار میبرند. مثلاً وقتی میگویند امید به زندگی زنان در ایران ۷۸ سال و امید به زندگی مردان ۷۶ سال است، منظور این است که نوزادی که امروز به دنیا میآید، از نظر آماری، بسته به جنسیت خود میتواند ۷۸ یا ۷۶ سال عمر کند.
بهترین منبع برای مطالعه دربارهٔ مفهوم علمی امید چیست؟منبع در این باره فراوان است. ما در این درس از مقاله نظریه امید اسنایدر و نیز فصل نوزدهم کتاب هندبوک روانشناسی مثبتگرای آکسفورد که دقیقاً همین عنوان نظریهٔ امید را دارد، استفاده کردهایم (+). اما اگر عبارت Hope Theory را در کنار نام Snyder جستجو کنید به کتابها، مقالات و مصاحبههای بسیاری دربارهٔ امید میرسید.
دانلود مقالهٔ نظریهٔ امید – اسنایدر (فایل PDF)
کارهای اسنایدر از این جهت اهمیت دارد که دیگران هم او را مرجع میدانند. مثلاً کریستوفر پترسون که خود فرد بزرگ و صاحبنامی است، در تعریف خوش بینی و امید به کارهای او ارجاع میدهد. یا فرد لوتانز هم که محققی معتبر و شناختهشده است، وقتی در بحث سرمایهٔ روانشناختی به موضوع امید میرسد، ترجیح میدهد از میان تعاریف مختلف، تعریف اسنایدر از امید را مبنا قرار دهد.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری روانشناسی مثبت گرا به شما پیشنهاد میکند:
- روانشناسی مثبت گرا
- ابعاد روانشناسی مثبت گرا: درون فردی | فردی | اجتماعی
- مارتین سلیگمن و روانشناسی مثبت گرا
- درماندگی آموخته شده (ناتوانی آموخته شده)
- پرسشنامه جهت گیری زندگی شییر و کارور | پرسشنامه خوش بینی
- مفهوم خوش بینی چیست؟ آیا شما خوش بین هستید؟
- جملهای از هلن کلر درباره بدبینی
- پرسشنامه امید اسنایدر (پرسشنامه امید به زندگی اشنایدر)
- معنی امید چیست؟ | امیدواری یعنی چه و چگونه امیدار باشیم؟
- امید داشتن به آینده | آیا امید همیشه خوب است؟
- گفتگو دربارهٔ آینده انسان | پینکر، دو باتن، ریدلی، گلدول
- پارادوکس استاک دیل | دردسرهای خوشیبینی برای آیندهی نزدیک
- زمانی برای نگرانی | چگونه نگرانی از آینده را کمتر کنیم؟
- قدردانی و قدرشناسی | چقدر در زندگیتان شکرگزار و سپاسگزار هستید؟ (+پرسشنامه)
- شکرگزاری و قدردانی | چگونه این عادت را در خود پرورش دهیم؟
- بخشش و بخشیدن | چقدر برای بخشودن دیگران آمادگی دارید؟
- معنی پختگی چیست؟ آیا شما فردی پخته و خردمند هستید؟
- چقدر رفتارهای نوع دوستانه انجام میدهید؟
- حتی در ویژگیهای خوب هم زیادهروی میتواند خوب نباشد
- اثر پیگمالیون | کاربرد این اثر در تدریس، تربیت فرزند و مدیریت سازمان چیست؟
- یک پادکست برای زندگی بهتر، شادتر و بامعناتر
- کتاب غرقگی (Flow) | روانشناسی تجربهی عمیق لحظات زندگی
- اعتیاد مثبت | چگونه در زندگی خود تغییر مثبت ایجاد کنیم؟
- کتاب خوش بینی آموخته شده
- ریچارد وایزمن
- میهای چیک سنت میهایی (میهالی)
- کریستوفر پترسون (روانشناس مثبت گرا)
- تعریف خوش بینی چیست | مقاله خوش بینی پترسون + فایل PDF
- کتاب شکوفایی | تعریف روانشناسی مثبت گرا به زبان ساده از نگاه مارتین سلیگمن
- کتاب اوضاع خیلی خراب است | کتابی درباره امید | مارک منسن
- نقد روانشناسی مثبت گرا | ایراد در مثبت اندیشی است یا فراتر از آن؟
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : لیلا
این درس برای من آموزنده بود و متوجه شدم که معنی امیدواری رو به درستی نمیدانستم.
جالب اینجاست که من در جاهایی به جای خصوصیت امیدواری از واژهی "تلاش" استفاده میکردم.
همین دیشب بود که به دوستم میگفتم، چقدر این خصیصه و اخلاقش رو دوست دارم، که به اسم تلاش مطرحش میکردم. وقتی ازم خواست که بیشتر بهش توضیح بدم که منظورم از تلاش چی هست، بهش گفتم همین که هدفی رو برای خودت تعریف میکنی و بعد میشینی در موردش یاد میگیری و کار میکنی و هر مشکلی پیش بیاد رفعش میکنی و کاری نداری اون بیرون داره چه اتفاقی میفته، کسی هممسیر تو هست یا نه و نمیترسی و برای خودت رشد میکنی و ناخوداگاه دیده میشی.
و اینکه محدودیتهاش و خواستههاش کاملا براش مشخص هست و به راحتی اولویتبندی میکنه و از گزینههای دیگه که خوب هم هستن میگذره.
با خوندن این درس متوجه شدم که این دوستم خصلت امیدواری رو داره.