تبدیل تهدید به فرصت | ادعایی که هیچ معنایی ندارد

۲۳ نظر برای تبدیل تهدید به فرصت | ادعایی که هیچ معنایی ندارد

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی



سلام محمدرضا جان.

من چند تا نکته به ذهنم می‌رسه که اضافه کنم به حرفت. حالا بعداً نگاه کن ببین کمکی به شفاف‌تر شدن موضوع می‌کنه یا نه.

نکتهٔ اول این‌که مثالی که تو زدی، چندان از جنس تهدید نیست. تو داری صرفاً‌ فشار روی همکارانت رو بیشتر می‌کنی تا خروجی بیشتری بگیری.

یعنی برای تحلیل مثال تو، بهتره سراغ ادبیات استراتژی نریم. سراغ ادبیات بهره‌وری بریم.

تو فقط همکارانت رو می‌چلونی و له می‌کنی که دو ماهه کار رو تحویل بدن.

در این حالت چند اتفاق افتاده:

۱) باید دید آیا محصولی که ظرف دو ماه آماده میشه، دقیقاً همون محصولیه که ظرف پنج ماه آماده میشه؟ اگر دقیقاً همونه، تو مدیر ناشایستی هستی که سازمانت رو جوری جلو بردی که برآورد سازمان یا عرف سازمان یا استاندارد سازمان اینه که این محصول پنج ماهه تولید میشه. چرا مشخص نبوده که این محصول ۲ ماهه تولید میشه؟ چرا تو نتونی سازمانت رو درست مدیریت کنی که لازم باشه یا به دروغ بچه‌ها رو تحت فشار بذاری یا فشار بیرونی، باعث بشه کار به استاندارد واقعی برسه؟ اگر لازمه «تو +‌ لگد بیرونی» با همدیگه سازمان رو به بهره‌وری واقعی برسونید، شاید لازم باشه در سبک مدیریت تجدید نظر بشه؟

چقدر می‌تونی این کار رو در سازمان تکرار کنی؟ این محصول تموم شه. محصول بعدی چی؟ همیشه می‌خوای آویزون تهدید بیرونی یا دروغ داخلی (که بچه‌ها فرصت نداریم) باشی؟

 

۲) فرض کنیم محصولی که تولید میشه، کیفیت محصول پنج‌ماهه رو نداره و کمی ضعیف‌تره. اما تولید سریع‌تر با در نظر گرفتن افت جزئی کیفیت می‌ارزه.

اگر چنین چیزیه، چرا خود سازمان و مجموعهٔ تو قبلاً نتونسته نقطهٔ‌ بهینه رو تشخیص بده؟ چرا به سمت کمال‌گرایی سوق داده شده که الان بخوای تیم رو زیر فشار واقعی یا مصنوعی ببری که نقطهٔ‌ بهینهٔ زمان-کیفیت رو پیدا کنی؟

نکتهٔ دوم با توضیحی که در نکتهٔ اول دادم، تو در واقع منابع جدید خلق نکردی. تو صرفاً ضعف‌های مدیریتی خودت رو در چیدن یک سازمان توانمند و مستقر کردن فرایندهای موثر و کارآمد، با تهدید بیرونی (یا القای وجود چنین تهدیدی) جبران کردی.

ضمناً‌ این کار مصداق آلایندگی محیطی محسوب میشه. تو با فشار روانی و زمانی داری از تیمت خروجی می‌گیری. حاصلش خستگی، بی‌حوصلگی، تنش و فرسودگیه. به جای این‌که به بچه‌ها اجازه بدی بهتر فکر کنن یا بهتر کار کنن، ازشون خواستی سریع‌تر کار کنن. این خستگی، این فرسودگی،‌ بعداً لطمه‌های خودش رو می‌زنه. یا استعفا میدن. یا به روش‌های دیگه سعی می‌کنن فشار رو جبران کنن. تو دلت خوشه که ۳ ماه زمان «خلق» کردی. اما سازمانت رو از زیر نابود کردی (تأکید می‌کنم اگر یقین داری چنین وقت اضافه‌ای از اول وجود داشته، باید فرایندها،‌ ساختار و شیوهٔ انجام کار رو اصلاح کنی. نه با سبک نظام‌های سیاسی شکست‌خورده همه رو با این ماجرا که «در مقطع حساس کنونی هستیم» مجبور کنی درست کار کنن)

نکتهٔ ۳ - حالا فرض کنیم از مثال بگذریم. و اصلاً‌ سراغ این گزاره برگردیم که «منابع ثابت» نیستن.

دو مفهوم مجزا وجود داره که ممکنه با هم یکسان فرض کنیم: «منابع /  resources» و «تخصیص منابع / resource allocation».

منابع قطعاً ثابت نیستن. اما در تخصیص منابع، همیشه بازی جمع ثابت وجود داره. بازی جمع ثابت (fixed-sum game) یه فرق جزئی با بازی جمع صفر (zero-sum game) داره. اونم اینه که توی بازی جمع صفر، همیشه عده‌ای حس بازنده بودن دارن. اما توی بازی جمع ثابت، ممکنه اصلاً چنین حسی ایجاد نشه. به خاطر همین تحلیل چنین اتفاق‌هایی ظرافت بیشتری می‌خواد.

فرض کن  ده میلیارد بودجه داری. فرض کن تهدیدی به وجود اومده که باید چهار میلیارد برای بی‌اثر کردن اون تهدید هزینه کنی.

فرض کن یه رفیقی داری (به سبک رفقای طبری) میاد میگه من چهار میلیارد پول دارم بهت هدیه می‌دن. چون خوش‌تیپ هستی و خوش‌چهره.

من عمداً دارم اغراق‌آمیزترین حالت موجود رو می‌گم.

و فرض کن بهت تعهد می‌دن که هر تهدیدی برای سازمانت پیش اومد، از منابع خودت هزینه نکن. زنگ بزن پول و منابع لازم رو می‌ریزیم به حسابت.

الان فرض منابع ثابت که تو گفتی کامل از بین رفته. درسته؟

اما فرض «تخصیص منابع با جمع ثابت» هنوز سر جای خودش هست. تو ۱۰ میلیارد پول داشتی و الان ۱۴ میلیارد داری. داری ۴ میلیارد رو خرج حذف تهدید می‌کنی.

سوال من اینه: تو که رفیقی داری که با یه زنگ بهت ۴ میلیارد میده،‌ اگر توانایی مدیریتی داشتی و اجازه نمیدادی با این تهدید مواجه بشی، یا زودتر تشخیصش می‌دادی که فشارش کمتر بود، می‌تونستی الان از رفیقت ۴ میلیارد بگیری صرف توسعهٔ روند عادی کسب‌و‌کارت بکنی.

به علت ضعف مدیریت، الان داری این رو برای جای نامناسب یا جایی با اثربخشی کمتر می‌سوزونی.

این رفیق شفیق برای نظام‌های سیاسی نفتی مثل ایران، نفته. خروجیش هم همین چیزی که می‌بینی. تمام مسئولین ارشد کشور، ضمن اختلاف در همه‌چیز، فقط در یک چیز توافق دارن: افتضاح بودن همه‌چیز. به خاطر همین، همه‌شون در انتخابات ریاست‌جمهوری، فقط دنبال اینن که مسئول وضع موجود کیه؟

نکتهٔ چهارم مثالی که تو در مورد مشاوره زدی کاملاً شفافه و می‌فهمم. تو یک مشاور هستی که از تهدید موجود استفاده کردی و نظام سیاسی رو به اصلاح ترغیب کردی.

تو اون تهدید رو به فرصت تبدیل نکردی. اون تهدید برای سیستم،‌ تهدید بوده. سیستم هم هزینه‌اش رو داده تموم شده رفته.

تو حالا اون تهدید رو به فرصتی برای خودت تبدیل کردی که بخشی از سیستم رو اصلاح کنی. اگر سیستم به خاطر اون اشتباهات ۵۰۰ میلیارد دلار خسارت خورده، و صدها سال به اندازهٔ ۵۰ سال از مسیر توسعه عقبه (که دیگه جبران نمیشه) تو هر کار جدیدی انجام بدی، «فرصت‌های جدید» هست. اون تهدیدهای قبلی وجود داشتن و اثرشون رو هم گذاشتن و هرگز اثرشون حذف نمیشه.

تو فقط از اون تهدیدها استفاده کردی و فرصت‌های تازه‌ای ایجاد کردی.

چون اصطلاح سیستم پیچیده رو به‌کار بردی یادآوری می‌کنم در سیستم‌های پیچیده همیشه Path dependency‌ و انباشتگی وجود داره. یعنی هیچ‌ بخشی از گذشته حذف نمیشه. بالاخره چند دهه مردمی در ضعف و فقر و محرومیت زندگی کرده‌ان. به فرض که تو تهدید رو بهانه کنی و کمی اصلاح ایجاد کنی، خسارت اون تهدیدها از بین نرفته. در خاطرهٔ اون سیستم مونده و خیلی از اون آدم‌ها مرده‌ان و الان توی قبر هستن. یعنی هرگز نمی‌تونی براشون جبران کنی.

پس بهتره نگی «من تهدید رو به فرصت تبدیل کردم.» بگی من تهدید رو بهانه کردم تا فرصت‌هایی در آينده ایجاد کنم. بدون این‌که توان داشته باشم اثرات گذشتهٔ تهدید رو به هیچ شکل جبران کنم.

چرا من این‌قدر روی این عبارت تأکید می‌کنم؟‌ چون تو اگر اصطلاح «تبدیل تهدید به فرصت» رو به‌کار ببری، دیگه لازم نیست دربارهٔ خسارتی که قبلاً ایجاد شده پاسخ بدی و داری عملاً زیرکانه از زیرش فرار می‌کنی.

این مفهوم حافظهٔ تاریخی رو این‌طوری بهتر میشه گفت:
سیاست‌ورزی چه در سازمان و چه در کشورها، مثل قمار نیست. که تو بگی من ۲۰ دست بازی کردم. ۹ دست باختم و ۱۱ دست بردم. پس در کل ۲ دست برنده شدم.
در بازی سیاست، اونی که ۴ دست بازی می‌کنه و ۳ دست برده و یه دست باخته،‌ از تو جلوتره (هر چند خالصِ برد اون هم ۲ دست هست). چون اون دست‌های باخته، جنازه‌هایی هستند که روی زمین میریزن. فقرایی هستند که در گرسنگی می‌میرن و همین‌طور: عقب افتادن در رقابت دائمی و بی‌توقف در عرصهٔ اقتصاد و سیاست.
تهدید به فرصت تبدیل نشده. تبدیل به سیلی محکمی تبدیل شده که به صورت سیاست‌گذاران خورده تا از مستی بیدار شن و تو این امکان رو پیدا کنی فرصت‌های بعدی رو نشون‌شون بدی. بدون این‌که خسارات قبلی جبران شده باشه.

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.