آمازون اسمایل | مسئولیت اجتماعی شرکتی یا ترفند برندسازی و افزایش فروش؟

خبر کوتاه بود، بسیار کوتاه. شرکت آمازون برنامهٔ خیریهٔ خود را که با عنوان Amazon Smile اجرا میکرد، در فوریه سال ۲۰۲۳ برای همیشه متوقف میکند (+/+/+).
چرا کوتاه؟ مگر خبر متوقف شدن یک برنامهٔ خیریه چقدر مهم است یا چقدر باید دربارهاش حرف زد؟
ماجرا اینجاست که حدود یک دهه، مجموعههای خیریهٔ بسیاری دربارهٔ آمازون اسمایل حرف زده بودند. آنها در سایتهای خود نوشته بودند که «لطفاً از آمازون اسمایل خرید کرده و ما را به عنوان خیریهٔ مورد نظرتان ثبت کنید.» بسیاری از خیریهها بخشی از برنامهٔ روابط عمومی و اطلاعرسانی خود را به آشنایی مردم با آمازون اسمایل اختصاص داده بودند. و احتمالاً بسیاری از آنها آنقدر کوچکند و منابع مالیشان محدود است که احتمالاً تا مدتها پس از جمع شدن طرح آمازون، برنامهنویسی پیدا نمیشود که معرفی آمازون اسمایل را از گوشه و کنار سایتشان حذف کند.
متنی را که جف بزوس برای معرفی آمازون اسمایل نوشته بود میتوانید در کتابهای مختلف، از جمله Invent and Wander بخوانید:
ما آمازون اسمایل را در سال ۲۰۱۳ راه انداختیم؛ راه سادهای برای این که مشتریان بتوانند با هر بار خرید، از موسسهٔ خیریهٔ محبوبشان حمایت کنند. وقتی از سایت shop.amazon.com خرید میکنید، آمازون بخشی از مبلغ خرید شما را به موسسهٔ خیریهٔ مد نظرتان اهدا میکند.
در سایت smile.amazon.com همهٔ محصولاتی را که در سایت اصلی آمازون هستند، با همان قیمتها و شرایط و همان گزینههای تحویل میبینید. اگر عضو سرویس پرایم آمازون باشید، در این سایت هم از مزیتهای پرایم بهره میبرید. در سایت آمازون اسمایل، حتی به همان سبد خرید آمازون و همان لیست خریدهای آتیتان که آنجا داشتهاید دسترسی دارید.
علاوه بر موسسات خیریهٔ بزرگ در سطح ملی – که انتظار دارید در فهرست باشند – میتوانید بیمارستان محل اقامت خودتان، انجمن اولیاء و مربیان مدرسهتان، و عملاً هر فعالیت اجتماعی دیگری را که میپسندید انتخاب کنید. نزدیک به یک میلیون موسسهٔ خیریه در برنامهٔ آمازون اسمایل فهرست شدهاند. و امیدوارم که شما بتوانید موسسهٔ خود را در میان آنها پیدا کنید.
میتوان گفت از ایدهٔ آمازون اسمایل در جامعهٔ استارتاپی و فعالان حوزهٔ تکنولوژی استقبال شد و حتی در برخی کتابهای آموزشی هم بخشی به آن اختصاص داده شد (+/+). باور عمومی رایج در میان فعالان تکنولوژی به این که بالاخره برای هر مشکل بشریت یک استارتاپ یا ایدهٔ استارتاپی پیدا خواهد شد، کمک کرد تا ایدهٔ آمازون اسمایل جذاب به نظر برسد. کاری در راستای مسئولیت اجتماعی شرکتی که همزمان هم به هویت برند آمازون کمک میکرد و هم خیریهها سود میبردند و هم خریداران حس بهتری از خریدشان داشتند. چه چیزی از این بهتر؟
استیو اندرسن نویسندهٔ کتاب نامههای بیزوس، نوشتهٔ بنیانگذار آمازون دربارهٔ آمازون اسمایل را در کتابش آورده و توضیح داده که این کار به مشتریان حس مالکیت میدهد. او توضیح میدهد که حتی رقابتی کوچک بین او و همسرش شکل گرفته که کدام از آمازون بیشتر خرید میکنند تا کار خیر بیشتری انجام داده باشند و با لحنی که در یک کتاب عمومی آمریکا مقبول و برای ما ایرانیان بیمزه است، داخل پرانتز توضیح میدهد که «فکر میکنم همسرم برنده بشه». بیمزه بودن از اینجاست که آمازون اسمایل صرفاً ۰.۵٪ از خرید را به خیریهها میدهد (میداد) و قاعدتاً متعارف چندصد دلار خرید ماهانه از آمازون، یعنی این که اندرسن و همسرش در حد یکی یا دو دلار و حتی شاید چند سنت با هم رقابت داشتهاند.
البته بیمزه بودن شوخی اندرسن نباید ما را از این واقعیت غافل کند که در سمت دیگر ماجرا، همین اعداد خُرد روی هم انباشته شدهاند و آمازون اسمایل از بدو تأسیس تا زمان انحلال حدود ۵۰۰ میلیون دلار به موسسات خیریه پرداخت کرده است (+):
بعد از این مقدمه دربارهٔ آمازون اسمایل، از سه زاویه به این بحث میپردازیم:
- آمازون اسمایل دقیقاً چه بود و چگونه اجرا شد؟
- انگیزههای احتمالی آمازون از این طرح چه بود؟ (محتوای تشویقی)
- دیگران در نقد طرح آمازون اسمایل چه گفتند؟
آمازون اسمایل دقیقاً چه بود و چگونه اجرا شد؟
دسترسی کامل به مجموعه درسهای داستان کسب و کار برای اعضای ویژه متمم امکانپذیر است. پس از فعال کردن اشتراک ویژه در متمم، به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
دوستانی که درسهای داستان کسب و کار متمم را مطالعه کردهاند، به درسهای زیر هم علاقه نشان دادهاند:
مدل کسب و کار | بیزینس پلن | ارزش آفرینی | کارآفرینی
تصمیم گیری | استراتژی | تفکر استراتژیک
مشاوره مدیریت | کوچینگ | مسیر شغلی
دیجیتال مارکتینگ | برندسازی | پرسونال برندینگ
مذاکره | مهارت ارتباطی | توسعه فردی
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
پایان آمازون اسمایل
آمازون اسمایل، هر چه بود، تمام شد. برخی موسسات خیریه این بخت را داشتند که کمکی در حد چند میلیون دلار از این طرح دریافت کنند. اما متوسط کمکها، بسیار کمتر بود. هر چند که برای موسسات کوچک، هر عددی میتواند بزرگ باشد و نگرانی از این که دیگر این جریان کمک نقدی وجود ندارد، برایشان آزاردهنده است.
اما به هر حال، داستان آمازون اسمایل، به عنوان یکی از داستانهای کسبوکار، سالها و دههها به کار میآید. میشود به آن فکر کرد و از آن درس گرفت. و ریسکها و پاداشهای ورود مستقیم به «پرداخت کمکهای خیریه از طریق درصد فروش» را واقعبینانهتر ارزیابی کرد.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری شرکت آمازون به شما پیشنهاد میکند:
- شرکت آمازون
- مصاحبه جف بزوس با فایننشال تایمز | سرگذشت آمازون
- فروشگاهی برای همه چیز: ماجرای پاورپوینت و مدیریت جلسات در آمازون
- بخشی از تاریخچه آمازون – پیشنهاد هاروارد: آمازون را بفروش و خلاص شو
- کتابفروشی آمازون | درسی در تبلیغات یا در تکنولوژی؟
- فروشگاه آمازون – چهار ستارهها
- آمازون و ایجاد رقابت بین شهرها برای دفتر مرکزی جدید
- فروشگاه اینترنتی آمازون از نگاه جف بزوس
- فهرست کتابهای پیشنهادی جف بزوس
- شکست گوشی آمازون فایر فون چه چیزی را به ما میآموزد؟
- کتاب پیشگام | جملات و سخنان جف بزوس
- حرفهای جف بزوس درباره استارت آپها و کسب و کارهای نوپا
- نکاتی درباره مدیریت کسب و کار
- نکاتی درباره مشتری مداری
- توجه به مشتری – یکی از مهمترین کلیدهای موفقیت کسب و کار
- جملاتی درباره کارآفرینی و نوآوری از جف بزوس
- آمازون اسمایل | مسئولیت اجتماعی شرکتی یا ترفند برندسازی و افزایش فروش؟
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبتنام | اطلاعات بیشتر فهرست درسهای متمم
نویسندهی دیدگاه : سارا یوسفی
به عنوان یکی از طرفداران درآمد غیر فعال، باید بگویم که اگر مدیر یک خیریه بودم قطعا آمازون اسمایل را می پسندیدم. چون قرار نبود تنها راه دریافت حمایت خیریه من این کانال ارتباطی باشد؛ اما به عنوان یک کانال کمکی می توانست مورد قبول واقع شود.از طرف دیگر هم چون معمولا اگر حس کنم کسب و کاری اخلاقی هست و اگر من برایش تبلیغ کنم به رشدش کمک می شود، معمولا سعی می کنم سخاوتمندانه رفتار کنم، پس با تبلیغ برای آمازون اسمایل هم مشکلی نداشتم. ضمن اینکه شاید کسی که من و خیریه من را نشناسد از طریق آمازون اسمایل خیلی اتفاقی با نوع فعالیت ما آشنا شود و تصمیم بگیرد کمک های جدی تری به ما بکند.
علاوه بر همه این موارد، من فکر می کنم کسی که دغدغه انجام کار خیر را داشته باشد، به نظر من با استفاده از آمازون اسمایل این دغدغه درش از بین نمی رود. مگر اینکه این مساله برایش دغدغه ای جدی نباشد و با خود فکر کند، خوب من که باید خرید کنم حالا بگذار یک کار خیر هم کرده باشم.
درواقع بعضی از این نقد ها به نظر من آنقدر مهم نبود که بخواهد مانع ادامه این فعالیت شود.
کاش در ایران هم می شد به خیریه هایی که هفته ای 5 بار بدون اینکه ما شماره ای به آنها داده باشیم مزاحمت ایجاد می کنند نقد کرد و می شد که از دور خارج شوند. چون بارها به این فکر کردم که این گروه ها اگر همین هزینه تلفن هایی که معمولا هم بی نتیجه می ماند را صرف امور خیریه می کردند تا الان یک ایران آباد داشتیم.