پیش نویس پولی چیست؟ | Money Script

«تا پول نداشته باشی آزادی واقعی رو تجربه نمی‌کنی. چون انجام هر کاری به پول نیاز داره.» «اون نصف درآمد ماهانه‌اش رو خرج تفریح شخصی خودش می‌کنه. خیلی بده که اصلاً به فقرا و نیازمندان توجه نداره.» «معلومه که باید شاد و خوشحال باشه. منم اون‌قدر توی حسابم بود، همین‌قدر شاد بودم.» «اکثر این پولدارها واقعاً حق‌شون نیست پولدار باشن.» «مهم‌ترین علت فقیر بودن فقرا تنبلی‌شونه. بقیهٔ حرف‌ها بهانه است.» «آدم حتماً باید برای روز مبادا پس‌انداز کنه.» «منم اگر یه بابایی داشتم که همون‌قدر پولدار بود، چند سال خارج می‌رفتم یا اصلاً کلاس زبان می‌رفتم و الان انگلیسی رو مثل اون خوب حرف می‌زدم.»

متخصصان مالی درمانی وقتی چنین جمله‌هایی را از شما می‌شنوند، در ذهن خود می‌گویند: «او دارد از پیش نویس پولی خودش حرف می‌زند.» اصطلاح پیش نویس پولی یا Money Script یکی از پرکاربردترین اصطلاحات در میان متخصصان مالی درمانی است.

در این درس کمی دربارهٔ مفهوم پیش پولی صحبت می‌کنیم و آماده می‌شویم تا در درس‌های بعد بیشتر به آن بپردازیم.

پیش نویس چیست؟

اصطلاح پیش نویس یا Script را نخستین بار اریک برن مطرح کرد؛ کسی که معمولاً او را با تحلیل رفتار متقابل می‌شناسیم. اریک برن به زبانی بسیار ساده توضیح می‌داد که زندگی مثل یک نمایش است و در دوران نوزادی و کودکی، تصوری از این نمایش در ذهن ما شکل می‌گیرد و هر یک می‌آموزیم که این نمایش چه قواعدی دارد و ما باید چه نقشی در آن ایفا کنیم. یا به زبان دیگر: با ایفای چه نقشی، کارمان در بازی زندگی بهتر پیش می‌رود (+).

چنین جمله‌هایی نمونه‌هایی از پیش نویس های زندگی هستند:

• سعی کن دل همه را به دست بیاوری
• به هیچ کس اعتماد نکن
• باید بی‌نقص باشی

اریک برن اصطلاح Script Analysis یا تحلیل نمایشنامهٔ زندگی را هم بسیار دوست داشت و مدام به کار می‌برد. و معتقد بود وقتی درمانجو به سراغ درمانگر می‌آید، درمانگر می‌تواند در قالب گفتگو کشف کند که او نمایشنامهٔ زندگی‌اش را چگونه تعریف کرده و کمک کند که این درمانجو نمایشنامهٔ‌ فرضی و نقش خود را در آن تغییر دهد.

در متون فارسی قدیمی‌تر اصطلاح Script اریک برن به «نمایشنامه» ترجمه می‌شد. اما در سال‌های اخیر آن را بیشتر به «پیش‌نویس» ترجمه می‌کنند که بسیار گویاست.

اریک برن در عین این که معتقد بود پیش نویس معمولاً در سال‌های نخست کودکی – در برخوردهای والدین و نیز تعامل با جهان اطراف – شکل می‌گیرد. تأکید می‌کرد که پیش نویس های زندگی قرار نیست تا آخر عمر، بدون تغییر با انسان باقی بمانند. اساساً او یکی از نقش‌های مهم درمانگر را کمک به کشف و اصلاح و بهبود همین پیش‌نویس‌ها می‌دانست.

پیش نویس پولی چیست؟

حالا که با اصطلاح پیش نویس آشنا شدید، درک مفهوم پیش نویس پولی یا Money Script برایتان بسیار ساده است. این اصطلاح را نخستین بار برد کلونتز (Brad Klontz) در کتاب مالی درمانی خود به کار برد (+). او آن بخشی از پیش نویس‌های زندگی را که به پول و وضعیت مالی مربوط بودند، پیش‌نویس پولی نامید:

بنابراین می‌توان گفت برخی از لحظات و خاطرات و اتفاقات و گفتگوهایی که ما در دوران کودکی تجربه می‌کنیم و رفتارهای مالی که در دیگران – به‌ویژه والدین – می‌بینیم، به صورت نقاطی روشن و شفاف در خاطرمان ثبت می‌شوند و به تدریج مجموعه پیش نویس‌های پولی ما را می‌سازند. قاعدتاً هر چه عمق این تجربه‌ها یا تکرار آنها بیشتر باشد، احتمال دوام و بقاء آن‌ها نیز در بزرگسالی بیشتر خواهد بود.

کلونتز صرفاً به یک نام‌گذاری اکتفا نکرد. او در قالب چند پژوهش کوشید پیش نویس های پولی رایج میان انسان‌ها را کشف و دسته‌بندی کند. وی ابزاری هم برای سنجش پیش نویس پولی پیشنهاد کرد که به نام Klontz Money Script Inventory یا KMSI شناخته می‌شود:

Money Beliefs and Financial Behaviors: Development of KMSI

بر اساس این ابزار، چهار پیش‌نویس پولی مهم وجود دارد که در بسیاری از انسان‌ها مشاهده می‌شود (در درس‌های بعد دربارهٔ هر یک از این چهار پیش‌نویس بیشتر صحبت می‌کنیم):

• اجتناب از پول
• تقدیس پول
• استفاده از پول برای کسب موقعیت اجتماعی
• نگهبان پول 

کاربرد پیش نویس پولی

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مبانی روانشناسی پول به شما پیشنهاد می‌کند: