کتاب علوم مصنوعی هربرت سایمون | کتابی درباره تفکر طراحی (و بسیاری چیزهای دیگر)

معمولاً هربرت سایمون را در ایران با نظریه عقلانیت محدود (Bounded Rationality) و نیز نقشی که این نظریه در حوزه‌هایی مانند تصمیم گیری، نظریه بازیها و اقتصاد رفتاری ایفا کرده می‌شناسند.

متأسفانه کتابها و مقالات کمی از او به فارسی ترجمه شده و اطلاعات خوانندهٔ فارسی‌زبان از سایمون به اندک جمله‌ها و مقالاتی که از او نقل می‌شود محدود است. البته باید گفت در میان انگلیسی‌زبان‌ها هم، با وجودی که کمتر دانشمندی در یک قرن اخیر به اندازهٔ سایمون مورد اشاره و ارجاع بوده، آثار او خوانندگان کمی داشته‌اند و بیشتر دانشجویان و مدیران با یک یا چند واسطه او و افکارش را می‌شناسند.

در این درس متمم قصد داریم از میان کتابهای ارزشمند سایمون کتاب علوم مصنوعی یا The Sciences of The Artificial را معرفی و بررسی کنیم. این کتاب را – با وجودی که معروف‌ترین کتاب هربرت سایمون نیست – به چند علت انتخاب کرده‌ایم:

◼️ نخست این که کتاب علوم مصنوعی سایمون یکی از کتاب‌های جریان‌ساز در تفکر طراحی بوده است. عده‌ای این کتاب را آغازگر تفکر طراحی می‌دانند و دیگران هم که چنین عقیده‌ای ندارند، آن را یکی از کتاب‌های اصلی در شکل‌گیری این رویکرد می‌دانند.

◼️ دوم این که سایمون در این کتاب به موضوعات بسیار متنوعی پرداخته و کسی که بخواهد فقط یک کتاب از سایمون بخواند، احتمالاً با خواندن این کتاب بهتر می‌تواند با نگاه عمیق و دنیای چندبعدی او آشنا شود.

◼️ سومین مورد هم این که سایمون از بنیان‌گذاران هوش مصنوعی محسوب می‌شود و در سال‌های اخیر که هوش مصنوعی راه خود را به گفتگوهای عمومی باز کرده است. بنابراین این کتاب می‌تواند علاقه‌مندان به شناختن ریشه‌های این علم را با نگاه یکی از افراد مطرح در تاریخ هوش مصنوعی آشنا کند. اکنون که بیش از دو دهه از مرگ سایمون گذشته و از انتشار ویراست اول کتاب علوم طبیعی هم بیش از نیم قرن می‌گذرد، وقتی پیش‌بینی‌ها و تحلیل‌های سایمون را می‌خوانیم، بهتر می‌توانیم معنای نبوغ را درک کنیم.

تاریخ انتشار کتاب علوم مصنوعی

اولین ویراست کتاب علوم مصنوعی در سال ۱۹۶۹ منتشر شد. سایمون ویراست دوم را دوازده سال بعد در ۱۹۸۱ منتشر کرد (+). سومین و آخرین ویراست کتاب هم در سال ۱۹۹۶ یعنی پانزده سال پس از ویراست دوم و پنج سال پیش از مرگ سایمون منتشر شد.

هر سه ویراست را انتشارات دانشگاه ام‌آی‌تی (MIT Press) به بازار عرضه کرده است.

پیش از صحبت دربارهٔ‌ کتاب سایمون می‌توانید نگاهی به ابر کلمات پرتکرار در کتاب علوم مصنوعی بیندازید تا با فضای این کتاب بیشتر آشنا شوید:

همان‌طور که می‌بینید سیستم، طراحی، انسان، مسئله، نظریه، پیچیدگی، محیط، اطلاعات، علم، رفتار، حافظه، طبیعی، مصنوعی، جستجو، فرایند، یادگیری، اجتماعی، اقتصادی، تکامل، برنامه، برنامه‌ریزی، ساختار، سازمان و تفکر از جمله کلمات پرکاربرد در این کتاب سایمون هستند.

منظور سایمون از علوم مصنوعی چیست؟

ترجمه کتاب علوم مصنوعی به فارسی

کتاب علوم مصنوعی تا زمان انتشار این مطلب به فارسی ترجمه نشده است. اما – بر خلاف کتابهایی که در متمم برای ترجمه پیشنهاد کرده‌ایم – گزینهٔ مطلوبی برای ترجمه به نظر نمی‌رسد. هم به این علت که محتوای کتاب نسبتاً پیچیده است و مخاطبان اندکی دارد، و هم از این رو که کتابی کلاسیک محسوب می‌شود و هنوز خواندن آثار کلاسیک در خارج از حوزهٔ ادبیات در کشور ما چندان رایج نیست.

با این حال از آن‌جا که زبان کتاب بر خلاف محتوای آن ساده است، کسانی که به موضوع آن علاقه‌مند باشند، می‌توانند با زحمت کم متن انگلیسی را بخوانند و با جهان هربرت سایمون بیشتر آشنا شوند.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت حل مسئله به شما پیشنهاد می‌کند: