مدل روبیکان | گامهای اصلی در هدف گذاری

تجربهٔ جالبی است اگر به سراغ دوستان‌تان بروید و از آن‌ها دربارهٔ هدف گذاری بپرسید.

مثلاً بپرسید که آیا هدف گذاری را قبول دارند یا نه؟ یا بپرسید به چه علت به بعضی از هدفهایشان نرسیده‌اند؟ یا اگر معتقدند که به مهارت هدف گذاری مسلط هستند، از آن‌ها بپرسید که چه چیزی در خود می‌بینند که در دیگران نمی‌بینند و چه شده که توانسته‌اند بر خلاف بسیاری از کسانی که از هدف گذاری سرخورده‌اند، در پیگیری اهداف خود موفق باشند؟

بعد از پرسیدن و گردآوری پاسخ‌ها یکی از اولین نتایجی که به آن دست خواهید یافت این است که «هدف گذاری» اصطلاحی بسیار گسترده و مبهم است که هر کس آن را به هر شکلی که دوست دارد به کار می‌برد (و البته معمولاً فرض می‌کنیم که دیگران هم این کلمه را به همان شکلی که ما می‌فهمیم درک می‌کنند).

چند نمونه از معانی هدف گذاری در ذهن ما

چگونه باید از هدف گذاری حرف بزنیم، وقتی نمی‌دانیم که این کلمه برای ما دقیقاً چه معنایی دارد؟ و چگونه از دیگران در این زمینه راهنمایی بخواهیم،‌ وقتی می‌دانیم که کلمات مشترک میان ما معنای مشترکی ندارند؟

مدل‌ها در این‌جا به کار می‌آیند. صاحب‌نظران و نظریه‌پردازان با طراحی و پیشنهاد مدل‌ها به ما کمک می‌کنند صورت مسئله را بهتر تعریف کنیم و چالش‌های خود را بهتر بشناسیم.

پیتر گالویتزر یکی از کسانی است که با مدل پیشنهادی خود که آن را «گامهای اقدام / action phases» می‌نامد، به ما در شکل‌گیری یک زبان مشترک و درک مشترک از هدف و هدف‌گذاری کمک کرده است. این مدل، چنان‌که پیش از این هم گفته‌ایم، با نام «مدل روبیکان / Rubicon model» هم شناخته می‌شود.

مدل گامهای اقدام (Action Phases Model)

گالویتزر (به همراه هک‌هاوزن) در سال ۱۹۸۷ مدل گام‌های اقدام (روبیکان) را پیشنهاد کرد (+). پس از آن هم بارها در قالب کتاب و مقاله دربارهٔ آن نوشت.

کلمه روبیکان از کجا آمده است؟

اگر ماشین‌باز باشید، احتمالاً نخستین جایی که کلمهٔ روبیکان را دیده‌اید، کنار کاپوت خودروهای جیپ بوده است.

جیپ از سال ۲۰۰۳ مدل روبیکان را به سبد محصولاتش افزود. مدلی که تا امروز هم هم‌چنان به بازار عرضه می‌شود. جیپ هنگام عرضهٔ این مدل اعلام کرد که «دیگر لازم نیست طرفداران جیب برای پیمودن مسیرهای آفرود بسیار ناهموار خودروی خود را دستکاری و تقویت کنند (+).» روبیکان از ابتدا برای پیمودن راه‌های دشوار و عبور از مسیرهای ناپیمودنی طراحی شده بود.

اما ترویج اصطلاح روبیکان کار شرکت جیپ نبود. جیپ با این نام‌گذاری سوار روایتی شد که بیش از دو هزار سال قدمت داشت.

روبیکان روخانه‌ای در ایتالیاست که شهرت خود را از دوران ژولیوس سزار و امپراطوری روم کسب کرده است. قانون آن زمان روم این بود که فرماندهان جنگی و نیروهایشان باید بیرون مرزهای مشخصی که سنا تعیین کرده بود مستقر می‌شدند و نباید به داخل قلمرو امپراطوری می‌آمدند. این قانون برای پیشگیری از حملهٔ ارتش به پایتخت و شکل‌گیری کودتا وضع شده بود.

فرمانده – در این‌جا ژولیوس سزار – اگر می‌خواست به داخل کشور بیاید، ابتدا باید از سنا اجازه می‌گرفت و به عنوان فردی عادی و بدون لشکر وارد کشور می‌شد.

رودخانهٔ روبیکان یکی از این مرزها بود و سزار با نیروهایش پشت این رودخانه (یعنی بیرون مرز اصلی امپراطوری) مستقر بودند. عبور سزار به همراه سربازانش از رود روبیکان و ورود به بخش مرکزی قلمرو امپراطوری معنای سرپیچی از قانون و کودتا داشت. بنابراین می‌شود گفت سزار با انتخاب عبور از روبیکان خود را در معرض دو گزینه قرار داده بود:

• حمله به رم و در دست گرفتن قدرت
• مجازات (اعدام)

ماجرای سزار و این‌که از روبیکان عبور کرد، پنج سال جنگید و امپراطوری را در ید قدرت خود گرفت، موضوع درس ما نیست. اما آن‌‌چه باید یادمان بماند این است که اصطلاح «عبور از روبیکان» یعنی عبور از نقطه‌ای سرنوشت‌ساز.

قرار نیست عبور از روبیکان لزوماً به دوراهی مرگ و زندگی منتهی شود. اما وقتی تصمیم یا انتخابی را به عبور از روبیکان تشبیه می‌کنیم، به «اهمیت تصمیم و قطعیت انتخاب» توجه داریم.

همین مفهوم «عبور سرنوشت‌ساز از گذرگاه‌های دشوار» که در دل اصطلاح روبیکان پنهان است باعث شده که شرکت جیپ از کلمهٔ روبیکان برای نام‌گذاری یکی از سرسخت‌ترین و حرفه‌ای‌ترین محصولات خود استفاده کند.

اهمیت مدل روبیکان (گام‌های اقدام)

چرا مدل روبیکان برای ما اهمیت دارد؟ چرا از بین انواع مدل های هدف گذاری به سراغ این مدل رفته‌ایم؟

یکی از علت‌ها را در ابتدای همین درس گفتیم: مدل روبیکان باعث می‌شود اصطلاح مبهم هدف گذاری برایمان شفاف‌تر شود. وقتی این مدل را می‌شناسیم، هدف گذاری به چهار فعالیت جداگانه تقسیم می‌شود و راحت‌تر می‌توانیم دربارهٔ آن صحبت کرده یا خاطرات و تجربه‌هایمان را در زمینهٔ انتخاب و تعقیب اهداف بررسی کنیم.

مدل روبیکان دو مزیت دیگر هم دارد که گالویتزر آن‌ها را بسیار مهم می‌داند (+): یکی این‌که در هر یک از این چهار مرحله تکنیک‌ها و ابزارهای متفاوتی به کار می‌آید. دیگر هم این‌که مدل ذهنی مناسب برای هر مرحله با مرحلهٔ دیگر متفاوت است.

بنابراین اگر حواس‌مان باشد که هم‌اکنون در کدام مرحله هستیم، می‌توانیم از ابزارها و مدل ذهنی مناسب‌تر استفاده کنیم.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری هدف گذاری به شما پیشنهاد می‌کند: