چند نکته در مورد مهارت گوش دادن فعال و موثر
یکی از چالشهای یادگیری مهارت های نرم این است که ما معمولاً فکر میکنیم با آنها آشناییم و بارها دربارهشان خوانده و شنیدهایم. این تصور ذهنی باعث میشود انگیزهٔ کمتری برای مطالعه دربارهٔ آنها داشته باشیم.
یکی از بهترین نمونهها در این زمینه گوش دادن فعال (Active Listening) است که گاهی هم از آن با اصطلاح گوش دادن موثر (Effective Listening) یاد میشود (البته این دو اصطلاح تفاوتهایی جزئی با هم دارند).
هر کس در سادهترین کارگاه یا دوره آموزشی مهارت ارتباطی یا مهارت ارائه شرکت کند، حتماً نکات متعددی را در زمینهی گوش دادن شنیده است. مثلاً احتمالاً برای او در مورد تفاوت شنیدن (Hearing) و گوش دادن (Listening) صحبت کردهاند و توضیح دادهاند که شنیدن، یک بحث کاملاً فیزیولوژیک است و صرفاً به معنای فعال شدن سنسورهای شنوایی ما در اثر امواج صوتی است. سپس توضیح دادهاند که گوش دادن یک مهارت شناختی (Cognitive) است و فعالیتی ذهنی و تحلیلی به حساب میآید.
حتماً این را هم توضیح دادهاند که حرفهای زیادی را میشنویم. اما به حرفهای کمی گوش میدهیم.
شاید هم توصیه کرده باشند که وقتی طرف مقابل صحبت میکند، ارتباط چشمی را حفظ کنید و گاهی هم به نشانهی تایید، سر خود را تکان دهید.
برای متمم ساده نیست که در مورد موضوعی که همهی ما کم و بیش اطلاعات و شنیدههایی در مورش داریم صحبت کند. از سوی دیگر، بحث گوش دادن فعال یا گوش دادن موثر چنان مهم است که نمیتوانیم به هیچ بهانهای، آن را از سرفصلهای درس مهارت ارتباطی حذف کنیم.
امیدواریم فهرست زیر و مهمتر از آن انجام تمرین انتهایی درس، کمک کند که وقتی که برای مطالعه (و شاید مرور) این نکات صرف میکنید، مولد و نتیجهبخش بوده و در بهبود مهارت و هنر گوش دادن فعال شما اثربخش باشد.
تمرکز داشتن و توجه به گفتگو
ما به صورت مفصل و مستقل در فایلهای صوتی مدیریت توجه در مورد توجه یا Attention صحبت کردهایم:
تمرکز به این معنا که تمام ذهن و انرژی خود را برای دریافت و درک پیامهای کلامی و غیرکلامی طرف مقابل صرف کنیم.
در واقع، بسیاری از توصیههای دیگری هم که در مورد گوش دادن موثر مطرح میشوند، به نوعی به مدیریت توجه و افزایش تمرکز کمک میکنند.
هنگام گوش کردن برای پاسخ دادن آماده نشوید
شاید این توصیه را بتوان یکی از مهمترین توصیههای مربوط به گوش دادن موثر دانست.
ما معمولاً احساس میکنیم که در گفتگو یا مذاکره یا هر نوع ارتباط با دیگران، اگر بعد از صحبت آنها سکوت کنیم و کمی فکر کنیم و سپس پاسخ دهیم، فردی ضعیف یا مذاکرهکنندهای ضعیف یا دوستی غیرهمراه محسوب میشویم.
در حالی که اتفاقاً چنین نیست:
- وقتی بعد از صحبت طرف مقابل کمی سکوت میکنیم و سپس حرف میزنیم، او احساس میکند که حرف ارزشمندتری زده و حرفش برای ما هم مهم بوده و ما هم روی حرف او فکر کردهایم.
- همچنین، پس از پایان گفتگو، کسی به خاطر نمیآورد که ما بعد از حرفهای او، چقدر سکوت کردهایم و سپس پاسخ دادهایم. تنها پاسخهای ماست که در ذهن مخاطب باقی میماند.
با توجه به این توضیحات:
لازم نیست که نگران پاسخ دادن باشیم و از فرصتی که طرف مقابل حرف میزند و ما سکوت کردهایم، برای فکر کردن به پاسخ استفاده کنیم.
این فرصت را به گوش دادن اختصاص دهید و اگر لازم بود برای پاسخ دادن فکر کنید، این کار را به زمانی که جملات و حرفهای طرف مقابل به پایان رسیده است، موکول کنید.
سوال پرسیدن، بخش مهمی از مهارت گوش دادن است
بخشی از مهارت گوش دادن فعالانه، وابسته به مهارت سوال پرسیدن شما است.
معمولاً با هر چند کلمه سوالی که میپرسید، اگر دقیق و هوشمندانه بپرسید، میتوانید چند ده یا چند صد کلمه بشنوید.
سوال پرسیدن، هم این اطمینان را به طرف مقابل میدهد که به حرفهایش گوش میدهید و هم باعث میشود خودتان دقت و تمرکز بیشتری داشته باشید.
ضمناً فراموش نکنید که وقتی را که طرف مقابل صرف پاسخ دادن به پرسش شما میکند، عملاً در خدمت شماست.
بنابراین، هرگز به فرصتی که در اختیار دیگران قرار میدهید تا به سوالات شما پاسخ دهند، حس بد نداشته باشید.
به علت مهم بودن این بحث، ما انواع سوالهای مورد استفاده در گفتگو را در درس مدیریت تعارض به صورت مستقل و با جزئیات بیشتر مورد توجه قرار دادهایم
یادداشت برداری
گوش دادن در جلسات کاری و در کلاس و سمینار، به کمک یادداشت برداری میتواند اثربخشتر هم باشد.
به همین علت، معمولاً یادداشت برداری را به عنوان یکی از تکنیک های گوش دادن فعال مطرح میکنند.
ما در یکی از درسهای #گزارش نویسی، به بحث یادداشت برداری پرداختهایم و لازم نیست در اینجا بیشتر در این زمینه صحبت کنیم.
تنها دو نکتهی واضح و البته مهم وجود دارد که خوب است به آنها توجه داشته باشیم:
- یادداشت برداری، یک نقطهی بهینه دارد. گاهی اوقات، یادداشت برداری شبیه دیکته نویسی میشود و ما حتی یک لحظه هم به طرف مقابل نگاه نمیکنیم. این وضعیت، شکل دیگری از بیتوجهی است و میتواند کیفیت جلسه و گفتگو را کاهش دهد.
- نکتهی دیگر اینکه یادداشت برداری همیشه برای به خاطر سپردن نیست. گاهی برای این است که به طرف مقابل نشان بدهیم به حرفهایش اهمیت میدهیم. به همین علت، شاید لازم باشد در جلسات مذاکره تجاری، حتی در صورتی که معتقدید حرفها و خواستههای طرف مقابل در ذهنتان باقی میماند، آنها را یادداشت کنید تا احساس بهتری در ذهن او ایجاد شود.
تفسیر بر محور خود به علت عزت نفس پایین
اگر نقشه راه افزایش عزت نفس و درسهای مربوط به آن را مرور کرده باشید، احتمالاً تشخیص رابطهی بین عزت نفس و گوش دادن موثر برایتان چندان دشوار نیست.
اما چند مثال میتواند به درک بهتر این رابطه کمک کند:
برای مشاهدهٔ متن کامل این مطلب کافی است (بدون پرداخت هرگونه هزینه) در سایت متمم ثبت نام کنید. پس از ثبتنام به تعداد قابلتوجهی از درسهای متمم دسترسی پیدا خواهید کرد نمونهٔ آنها را میتوانید از طریق لینک زیر ببینید:
البته اگر بخواهید به همهٔ درسهای متمم دسترسی داشته باشید، لازم است حق اشتراک بپردازید.
ثبت نام رایگان تجربهٔ متممیها
عناوین زیر تعدادی از درسهای مختص اعضای ویژه متمم هستند:
مدیریت کسب و کار (MBA) | توسعه فردی
فنون مذاکره | خودشناسی | شخصیت شناسی
مسیر شغلی | کوچینگ | مشاوره مدیریت
تمرین خوب گوش دادن |مرور زمانهایی که خوب گوش نمیدهید
فرض کنید شما به صد میلیون تومان وام نیاز دارید و اکنون، رییس شعبهی یک بانک، در حال تشریح شرایط اعطای وام برای شماست.
احتمالاً با حضور قلب و با روح و جان، دل به صدای دلانگیز او خواهید سپرد و کاملاً به شکل فعال و موثر، به حرفهایش گوش خواهید کرد.
این مثال از آن جهت مهم است که به خاطر داشته باشیم، مهارت گوش دادن فعال و موثر زمانی اهمیت پیدا میکند که شما به هر علت، انگیزهی کافی برای گوش دادن ندارید یا طرف مقابل، گوینده و سخنور خوبی نیست. در غیر این صورت، چنین بحثهایی مورد نیاز نخواهد بود.
با توجه به این توضیحات، خوشحال میشویم اگر پاسخ یک یا چند سوال زیر را برای دوستان خود بنویسید:
وقتی طرف مقابل من در حال صحبت، ………………… میکند، معمولاً دیگر نمیتوانم به حرفهایش گوش بدهم.
وقتی نمیتوانم حرف خودم را مطرح کنم و فقط طرف مقابل حرف میزند، عصبی میشوم و برای مدیریت این شرایط …………………………………..
وقتی شک میکنم که منظور طرف مقابل از اشاراتش، خودم هستم یا نه، معمولاً ……………………………………………………
بیشترین حالت خشمگین شدن من در گوش دادن به حرف دیگران زمانی به وجود میآید که ……………………………………………….
وقتی یک نفر صحبت میکند و من شنونده هستم، بیشترین قسمت وقتم به …………………………… میگذرد.
در صحبتهای طرف مقابل، هیچ چیز به اندازهی …………………………… حواسم را پرت نمیکند. برای حل این مشکل هم، …………………………………
وقتی کسی با سرعت خیلی آهسته (یا خیلی تند) صحبت میکند، ………………………………………………..
تمرین
به یکی از دوستان خود که او را شنوندهی خوبی برای حرفهایتان میدانید فکر کنید.
کدام عادت (یا عادتهای) رفتاری او، این حس را در شما القا میکند؟
به یکی از آشنایان خود که او را در هنر شنیدن ضعیف میدانید فکر کنید.
در مورد او چه عادتهایی را به خاطر میآورید؟
میتوانید مطلبی را که با عنوان دوستانی که به حرفتان گوش نمیدهند را بخوانید و با برخی از موانع گوش دادن فعال آشنا شوید (در ادامهی آن درس، با گوش دادن تهاجمی، دفاعی و ماشینی هم آشنا خواهید شد).
فایل صوتی آموزشی | گفتگوهای دشوار
در فروشگاه متمم یک فایل صوتی آموزشی ۲۱۰ دقیقهای با عنوان گفتگوهای دشوار عرضه شده است.
محمدرضا شعبانعلی در این فایل صوتی دربارهی منشا تعارض و شکلگیری گفتگوی دشوار و نیز الگوهای مدیریت این نوع گفتگوها صحبت میکند.
تعریف صورت مسئله، اصلاح نگرش، اشتباهات در مدیریت گفتگوهای دشوار و تنشزدایی در این گفتگوها از جمله موضوعات مطرح شده در این فایل صوتی است.
اگر مدیریت تعارض در محیط کار، ارتباطات دوستی و روابط عاطفی برایتان مهم است، این فایل ممکن است برایتان مفید و مناسب باشد.
[ اطلاعات بیشتر… ]
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارتهای ارتباطی و زبان زندگی به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت های ارتباطی | دوره آموزش ارتباط موثر
- نقاط ضعف شما در مهارت های ارتباطی چیست؟
- ماتریس توانایی های ارتباطی
- فایل صوتی درباره مهارت ارتباطی | ارتباط، زبان زندگی است
- تاریخچه ارتباطات انسانی و تغییر انتظارات انسانها از مهارت ارتباطی
- قوانین مورفی در ارتباطات
- اشتیاق به اظهار نظر | آیا باید این اشتیاق را مهار کرد؟
- تعریف ارتباط موثر یا ارتباط اثربخش چیست؟ موانع ارتباط موثر کدامند؟
- چند نکته در مورد مهارت گوش دادن فعال و موثر
- سه نوع گفتگو | از کتاب ارتباط برتر چارلز دوهیگ
- خودافشایی چیست؟ | چگونه با خودافشایی مدیریتشده روابط خود را تقویت کنیم؟
- مهارت سوال پرسیدن | اصول، تکنیکها و روشهای طرح سوال
- مقایسه کلمات عینی و ذهنی
- اعتمادسازی در رابطه | آشنایی با روش های جلب اعتماد
- تعریف آسیب پذیری چیست؟ آیا باید بکوشیم آسیب ناپذیر باشیم؟
- پنجره جوهری | ابزاری برای شناخت بهتر خود و دیگران
- مهارت ارتباطی: زبان منفی – زبان مثبت
- عبارات توضیحی و استفاده از آنها در گفتگو، نگارش و مذاکره
- هر مقایسهای با نوعی قضاوت کردن همراه است
- جبر محیطی پنهان در گفتگوهای ما (مهارتهای ارتباطی)
- انواع سبک های ارتباطی | با هر سبک ارتباطی چگونه برخورد کنیم؟
- روش صحیح عذرخواهی | معذرت خواهی تاثیرگذار چگونه انجام میشود؟
- معرفی منابع: کتاب هفت چالش ارتباط دنیس ریورز
- کلمات و اصطلاحات مثبت جایگزین (یوفمیزم)
- درباره انتقاد کردن | چگونه انتقاد کنیم؟
- دانلود فایل صوتی | انتقاد کردن و روش درست انتقاد
- چرا در فضای آنلاین کمتر میتوانیم جلوی خودمان را بگیریم؟ | ODE چیست؟
- ارتباط دیجیتال | چند اصل برای بهبود کیفیت ارتباط ناهمزمان
- روش نوشتن نامه اداری | چند نکته درباره نامه نگاری و مکاتبات اداری
- سکوت قدرت درونگراها (قدرت سکوت) نوشته سوزان کین
- صراحت تمام عیار | راهنمایی برای ترکیب قاطعیت و انسانیت در محیط کار
- کتاب ارتباط بدون خشونت | زبان زندگی | مارشال روزنبرگ
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : مهسا خ
-وقتی طرف مقابل من در حال صحبت، به حاشیه می رود یا مقدمه چینی بسیار زیاد میکند، معمولاً دیگر نمیتوانم به حرفهایش گوش بدهم.
-وقتی نمیتوانم حرف خودم را مطرح کنم و فقط طرف مقابل حرف میزند، عصبی میشوم و برای مدیریت این شرایط معمولا سکوت مطلق می کنم و منتظر میمانم تا صحبت هایش به طور کامل تمام شود و خودش هم سکوت کند، بعد در شروع صحبت ازش میخوام که تا اتمام حرف هایم حرفی نزند.
-وقتی شک میکنم که منظور طرف مقابل از اشاراتش، خودم هستم یا نه، معمولاً صراحتا ازش میپرسم که منظورت از بیان این حرف ها من هستم؟ و ازش میخوام صریح حرفش را بزند نه در لفافه.
-بیشترین حالت خشمگین شدن من در گوش دادن به حرف دیگران زمانی به وجود میآید که حرف های غیر منطقی و بی ربط می زنند یا آمار و اعداد بی اساس را به عنوان شاهدی برای حرفشان می آورند یا در نقل مطلب از کسی یا کتابی و ... آن را به صورت تحریف شده عنوان می کنند.
-وقتی یک نفر صحبت میکند و من شنونده هستم، بیشترین قسمت وقتم به تحلیل حرف هایش میگذرد.
- در صحبتهای طرف مقابل، هیچ چیز به اندازهی این که ارتباط چشمی اش را با من قطع کند یا حواسش مدام به ساعت یا گوشی اش باشد حواسم را پرت نمیکند. برای حل این مشکل هم، سعی میکنم با چند جمله کوتاه او را متوجه این مساله کنم.
-وقتی کسی با سرعت خیلی آهسته (یا خیلی تند) صحبت میکند، متاسفانه چون سرعت صحبت کردن خودم خیلی زیاد است بنابراین در برابر کسی که با سرعت آهسته صحبت می کند معمولا زودتر جملاتش را کامل میکنم یا سعی میکنم زودتر اون مطلبی رو که قصد عنوان کردنش دارد را حدس بزنم و بیان کنم.