تعریف وجدان و مسئولیت پذیری (شاخص C)

شاخه‌ی اول (C1) | شایستگی و توانمندی | Competence

در شاخه‌ی C1 از مجموعه‌ی شش‌گانه‌ی مولفه‌های شاخص C، قضاوت فرد در مورد توانایی‌های خودش مورد توجه قرار می‌گیرد.

این‌که آیا فرد خود را توانمند و شایسته می‌داند؟ آیا فکر می‌کند صاحب عقل و تدبیر است؟

آیا توانایی مدیریت مشکلات روزمره و متعارف زندگی را در خود می‌بیند؟ آیا کیفیت تصمیم‌گیری خود را قبول دارد؟

حتماً می‌توانید حدس بزنید که شاخص C1 از ضریب همبستگی نسبتاً بالایی با عزت نفس برخوردار است. چون در تعریف عزت نفس گفتیم یکی از دو مولفه‌ی اصلی عزت نفس، نگاهی است که ما نسبت به توانایی خودمان داریم.

شاخه‌ی دوم (C2) | نظم | Orderliness

شاخص C2 تقریباً همان چیزی است که اغلب ما با شنیدن واژه‌ی نظم و ترتیب به‌خاطر می‌آوریم.

این‌که آیا وسایل خود را تمیز نگه می‌داریم؟ آیا می‌دانیم هر چیزی دقیقاً کجاست و موقع برداشتن یک وسیله‌ی خاص،‌ دقیقاً باید به کجا سر بزنیم؟

آیا نامنظم بودن و مرتب نبودن، برایمان آزاردهنده است؟ (یا از آن‌هایی هستیم که هر روز باید برای چندنفر توضیح دهیم که به هر حال، در هر بی‌نظمی هم نظمی وجود دارد).

شاخه‌ی سوم (C3) | اخلاق‌مداری و وظیفه‌شناسی | Dutifulness

سومین مولفه‌ی شاخص C به احساس مسئولیت و پایبندی به اصول اخلاقی می‌پردازد.

این‌که شخص تا چه حد به تعهدات  وظایف خود عمل می‌کند و به چه میزان، یک فرد قابل‌اتکا محسوب می‌شود.

کسی که فاکتور C3 در او قوی است، از زیر وظایف خود شانه خالی نمی‌کند و حاضر نیست – حتی در صورتی که کسی متوجه نشود – از چارچوب‌ها و اصول اخلاقی خود تخطی کند.

شاخه‌ی چهارم (C4) | تلاش برای موفقیت | Achievement-striving

هدف‌گذاری و برنامه‌ریزی برای رسیدن به آن اهداف، چیزی است که با مولفه‌ی C4 (تلاش برای موفقیت) سنجیده می‌شود.

کسی که شاخص C4 در او قوی است، گرفتار روزمرگی نمی‌شود. او هدف‌های بزرگتری را جستجو می‌کند و پس از این‌که هدفش مشخص شد، از همه‌ی ابزارهای در دسترس، برای دستیابی به آن هدف (یا اهداف) استفاده می‌کند.

در سنجش این‌ مولفه، هدف‌داشتن در کنار برنامه‌ریزی و تلاش و پشتکار معنا پیدا می‌کند.

این‌که شخص، توقع جایگاه بالایی برای خود داشته باشد، اما هیچ‌ نوع تلاش و برنامه‌ریزی در این راستا انجام ندهد، مصداق جستجوی موفقیت محسوب نمی‌شود.

شاخه‌ی پنجم (C5) | انضباط شخصی | Self-discipline

بسیاری از ما، به هر حال نظم بیرونی را رعایت می‌کنیم.

اگر بدانیم دیر رسیدن ما به محیط کار، جریمه‌ی مالی دارد، احتمالاً‌ می‌کوشیم به موقع در محل کار حاضر شویم.

اگر بدانیم که برای مرخصی گرفتن، باید از سه روز قبل خبر دهیم و برگه درخواست پر کنیم این کار را انجام خواهیم داد.

اما موضوع نظم شخصی یا نظم درونی، موضوع دیگری است:

آیا اگر با خودمان قرار گذاشتیم که به مدت یک هفته، چای را با قند نخوریم، به آن عمل می‌کنیم؟

اینجا پاداش یا تنبیه بیرونی وجود ندارد و نظم شخصی، به معنای وفاداری ما به قانونی است که خود برای خودمان وضع کرده‌ایم.

کسی که شاخص C5 در او قوی است، گرفتار اهمال کاری نمی‌شود و به محض این‌که مشخص می‌شود چه کاری باید انجام دهد، اقدام را آغاز می‌کند.

اگر بگوییم شاخص C4 خودش را در مسیر بلندمدت زندگی نشان می‌دهد، شاخص C5 اتفاقاً کاملاً عملیاتی است.

این شاخص، قدرت – و ضعف – خود را در الگوی فعالیت روزانه، پیگیری خرده‌کارها، ملاحظه‌ی زمان‌بندی‌ها و به‌پایان رساندن هر فعالیتی که آغاز شده، نمایش می‌دهد.

[ مطالعه‌ی بیشتر: انضباط شخصی یا نظم درونی چیست؟ ]

شاخه‌ی ششم (C6) |رفتار و نگرش سنجیده | Deliberation

مولفه‌ی ششم یا C6، به این مسئله می‌پردازد که فرد، تا چه حد بر خودش تسلط دارد و از رفتار، گفتار و تصمیم‌های شتابزده فاصله می‌گیرد.

کسی که شاخص C6 در او قوی است، پیش از هر تصمیم و اقدامی، همه‌ی جوانب آن را می‌سنجد و سبک و سنگین می‌کند.

چنین فردی وقتی تحلیل‌های خود را انجام داد و تصمیم‌های خود را گرفت، دیگر به سادگی با هر بادی، مسیر خود را تغییر نمی‌دهد. چون برای انتخاب مسیری که هم‌اکنون در آن قرار دارد، به اندازه‌ی کافی فکر کرده و پیامدهای انتخاب و تصمیم خود را بررسی کرده است.

این ثباتِ ناشی از تحلیل همه‌جانبه آن‌قدر جدی و مهم است که گاهی در برخی منابع، از فاکتور C6 به عنوان انعطاف‌ناپذیری (Inflexibility) نام می‌برند. البته این واژه در توصیف C6 دارای بار منفی نیست و به مصمم بودن به خاطر تحلیل دقیق و سنجش همه‌ی جوانب پیش از اقدام، اشاره دارد.

این درس یک بخش تشویقی دارد

شرح مطلب تشویقی: چرا C یکی از مهم‌ترین فاکتورها برای شناخت دیگران است؟

بخش تشویقی برای کسانی نمایش داده می‌شود که تمرین سوم زیر همین درس را انجام داده‌‌اند.

پس از ثبت تمرین درس و انتشار آن توسط متمم، دوباره به همین درس مراجعه کنید تا بخشی را که به محتوای درس اضافه خواهد شد ببینید.