Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Menu
دوره آموزشی هدف گذاری (کلیک کنید)


گوردون آلپورت


گوردون آلپورت و نظریه های صفاتی در شخصیت شناسی

امروز اگر کتابی با عنوانِ شدن (Becoming) به‌ گوش‌تان بخورد، قریب به یقین می‌توانید فرض کنید که منظور گوینده، کتاب خاطرات میشل اوباما است که از کتابهای پرفروش سال‌های اخیر نیز بوده است (Becoming).

اما اگر چند دهه قبل در دانشگاه هاروارد، به کتابی با عنوان Becoming اشاره می‌شد، بیشتر دانشجویان علوم انسانی می‌دانستند که موضوع بحث، کتاب گوردون آلپورت است:

Becoming – Basic Considerations for a Psychology of Personality

گوردون آلپورت را یکی از بنیان‌گذاران روانشناسی انسان گرا می‌دانند. حتی گفته می‌شود او نخستین کسی است که اصطلاح روانشناسی انسان گرا را درست کرد و به‌کار برد (+).

گوردون آلپورت و آرزوی درک شدن توسط دیگران

برای این‌که اهمیت اصطلاح روانشناسی انسان گرا و جایگاه اندیشه‌ی آلپورت را در میانه‌ی قرن بیستم بدانید، کافی است به مفهومِ شدن توجه کنید:

در میانه‌ی قرن بیستم، مکتب فکری روانکاوهایی مانند یونگ و فروید، طرفداران فراوان داشت و آن‌ها، انسان را حاصل تعامل نیروها و انرژی‌های درونی متنوعی می‌دانستند که اغلب، خود فرد از آن‌ها آگاهی ندارد. ضمن این‌که روانکاوان از روش علمی استفاده نمی‌کردند و قضاوت‌ها، تحلیل‌ها و مداخله‌های درمانی‌شان بیشتر بر قضاوت‌ و تجربه‌های شخصی استوار بود.

گروه دیگری هم که می‌خواستند از چارچوب علمی استفاده کنند، تحت تأثیر نگاه مکانیکیِ غالب (که اسکینر و رفتارگرایان از آن دفاع می‌کردند)، انسان را یک ماشین مکانیکی – ولو پیچیده – می‌دیدند و برای فردِ انسان و اراده‌ی او ارزش چندانی قائل نبودند. از نگاه رفتارگرایان، بخش زیادی از آن‌چه انسان انجام می‌داد، به این بازمی‌گشت که چه تشویق‌ها و تنبیه‌هایی را در گذشته تجربه کرده و چگونه شرطی شده است.

این مسئله در حدی جدی بود که اسکینر، حتی تعریف مفهومی مانند شخصیت را غیرضروری می‌دانست؛ چون شخصیت به عنوان یک ویژگی مستقل با ثبات در فرد، از نظر او معنا نداشت (تعریف شخصیت).

در چنین شرایطی، آلپورت کتاب شدن را نوشت و در آن به این دیدگاه پرداخت که انسان، موجودی است که دائماً در حال خلق و بازآفرینی خویش است و پیوسته در مسیر تبدیل شدن به نسخه‌ای کامل‌تر و گسترده‌تر از خویش حرکت می‌کند (می‌تواند حرکت کند).

منظور از شخصیت کاردینال چیست؟

گوردون آلپورت، صفاتی را که برای توصیف شخصیت یک فرد به‌کار می‌روند، به سه دسته تقسیم می‌کرد و به این تقسیم‌بندی توجه ویژه‌ای داشت:

تعریف شخصیت کاردینالی چیست؟ به چه کسی شخصیت کاردینال می‌گویند؟

منظور آلپورت از صفات شخصیتی کاردینال (یا بنیادین)، صفاتی است که بنیاد رفتار و شخصیت یک فرد را می‌سازند و بر روی نوع نگاه او به تمام زندگی تأثیر می‌گذارند.

کسی که شخصیت کاردینال دارد، یعنی یک یا چند ویژگی دارد که در تمام ابعاد زندگی او جلوه‌گر شده‌اند.

آلپورت گاهی از صفات کاردینال با عنوان Ruling Passions of Life نام می‌برد. به این معنا که این صفات، شوق حاکم بر زندگی یک فرد هستند و تمام تصمیم‌ها و انتخاب‌های او و هدایت زندگی‌اش را در اختیار خود می‌گیرند.

برای این‌که بدانید آیا یک فرد، صفات کاردینال دارد یا نه، به این فکر کنید که آیا می‌توانید تمام وجود او را با یک صفت، معادل فرض کنید؟

مثلاً آیا می‌توانید چنین بگویید: «من راستگویی را با … می‌فهمم و تصور می‌کنم و هر وقت واژه‌ی راستگویی را می‌شنوم، او را به‌خاطر می‌آورم و هر گاه، نام او را می‌خوانم یا می‌شنوم، گویی کسی کلمه‌ی راستگویی را در گوشم نجوا می‌کند.»

جز در این حالت، شما (یا فرد مورد نظرتان) از صفت شخصیتی کاردینال بهره‌مند نیستید (نیست).

طبیعتاً با این توضیح باید متوجه شده باشید که افراد کاردینال در اطراف ما چندان زیاد نیستند. افرادی که آن‌قدر خود و زندگی و مأموریت و اهداف‌شان را بشناسند که چند ویژگی یا صفت، در همه‌ی ابعاد زندگی‌شان جلوه‌گر شود.

مهم‌ترین نکته را در توصیف شخصیت کاردینال از یاد نبرید: اوج صفات شخصیتی کاردینال زمانی است که نام فرد مترادف با یک صفت یا ویژگی به کار می‌رود.

برخی از افرادی که صفات شخصیتی کاردینال داشته اند، واژه‌های جدیدی به زبان ما افزوده‌اند: صفات بنیادی ماکیاولی در تاریخ چنان شفاف و مشخص است که لغت ماکیاولیزم، به عنوان نمادی از قدرت خواهی و قدرت گرایی و توجیه وسیله به خاطر هدف، در زبان عامه مردم رایج شده است.

بر خلاف صفت کاردینال – که در افراد کمی مشاهده می‌شود – صفات کلیدی (Central Traits) برای همه‌ی ما انسان‌ها قابل تعریف و استفاده است. صفات کلیدی، واژه‌‌هایی هستند که ما برای توصیف شخصیت یک نفر (خود یا دیگران) از آن‌ها استفاده می‌کنیم.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید آلپورت معتقد بود که برای توصیف شخصیت اغلب انسان‌ها، پنج تا ده صفت کافی است. به عبارت دیگر، فکر می‌کرد که با کمتر از پنج صفت، ما نمی‌توانیم تصویر دقیقی از شخصیت یک نفر ترسیم کنیم و هم‌چنین کمتر کسی را می‌توان یافت که بیش از ده ویژگی مشخصه‌ی ثابتِ متمایزِ مهمِ قابلِ ذکر داشته باشد.

فرض کنید دوستی به نام مریم دارید که در توصیف او، از واژه‌‌های ریسک پذیر، مهربان، دارای پشتکار، مذهبی و امیدوار استفاده می‌کنید.

اما در عین حال، ممکن است دوست شما، هیچ یک از این صفات را در حدِ یک نماد نداشته باشد. یعنی مثلاً نتوانید بگویید که برای من، امیدوار بودن یعنی مریم و هم‌چنین اسم مریم، همیشه و هر لحظه، امید را تداعی می‌کند.

در این حالت، پنج صفتی که فهرست کرده‌اید، صفات کلیدی مریم هستند. از سوی دیگر می‌توان گفت او هیچ صفت کاردینالی ندارد.

صفات ثانویه از دیدگاه آلپورت، صفاتی هستند که در برخی حوزه‌های محدود و خاص وجود دارند. مثلاً:

  • ممکن است دوستی داشته باشید که کم حوصله است؛ اما نه در همه جا؛ بلکه در جلسات کاری
  • ممکن است شما زود عصبانی شوید؛ اما نه در همه جا؛ بلکه در محیط خانواده (در محیط کار، باور نمی‌کنند که شما به سرعت عصبانی شوید)

آلپورت این نوع صفات و ویژگی‌های شخصیتی را که در یک فضا و مکان و موقعیت محدود، وجود دارند و دیده می‌شوند، صفات ثانویه می‌نامد.

حاصل زندگی آلپورت

آلپورت جز مقاطعی بسیار کوتاه، تقریباً تمام پنجاه سال عمر خود را در دانشگاه هاروارد گذراند و نقش مهمی در توسعه‌ی روانشناسی انسان گرا و به طور خاص، شخصیت شناسی صفاتی (توصیف شخصیت بر مبنای فهرست کردن چند ویژگی) ایفا کرد.

آن‌هایی که او را می‌شناختند، دقت کلامی و پشتکار را صفت‌های کاردینال او می‌دانستند (+):

  • وقتی ده ساله بود، دوستان هم‌کلاسی‌اش می‌گفتند که آلپورت، دیکشنری قورت داده است و برای این‌که مطمئن شود فهرست صفت‌هایش برای توصیف شخصیت کامل هستند، یک دیکشنری را از اول تا آخر خواند و واژه‌هایش را طبقه‌بندی کرد.
  • وقتی می‌خواست شخصیت را تعریف کند، ده‌ها تعریف را که قبل از او ارائه شده، فهرست کرده و منتشر کرد (فراموش نکنید که آن موقع، اینترنت و گوگل نبوده و هر یک تعریف به معنای ساعت‌ها جستجو و بررسی منابع بوده است).
  • او به شدت پیگیر مقالات حوزه‌ی خودش بود و هر ساله، گزارش خلاصه‌ای از “تقریباً هر آن‌چه” در زمینه‌ی روانشناسی منتشر شده بود، تنظیم و منتشر می‌کرد (Psychological Abstracts).

منتقدان آلپورت هم کم نبودند. کسانی که معتقد بودند روش واژه‌نامه‌ای برای توصیف شخصیت کافی و مناسب نیست و یا این‌که او نباید تمام دستاوردهای روانکاوی را کنار گذاشته و طرد کند.

اما به هر حال، آلپورت نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت شناسی علمی داشت و بسیاری از نظریه‌های موفق شخصیت شناسی در حال حاضر، به شکل مستقیم یا غیرمستقیم، مدیون تلاش‌های او هستند.

آلپورت دغدغه‌های انسانی خود را هرگز در میان تلاش‌های علمی‌اش فراموش نکرد و سال‌های پایانی زندگی‌اش (قبل از مرگ در هفتاد سالگی در سال ۱۹۶۷)، به صورت متمرکز بر روی پیش‌داوری به عنوان یک ضعف بزرگ انسان‌ها کار می‌کرد.

او بارها بر این نکته تأکید کرد که مسیر بلوغ انسانی از تلاش برای حذف پیش‌داوری‌ها می‌گذرد و می‌گفت: «اگر می‌دانید که پیش‌داوری دارید و اگر از داشتن پیش‌داوری نسبت به سایر انسان‌ها شرمسارید، باید به شما مژده دهم که در مسیر کمرنگ کردن تدریجی این صفت هستید.»

گوردون آلپورت با طبقه بندی انسان ها موافق نبود و هر انسان را دارای مسیر زندگی خاص خودش می دانست

محدودیت در دسترسی کامل به درس‌های خودشناسی و شخصیت شناسی

دسترسی کامل به مجموعه درس‌های خودشناسی و شخصیت شناسی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. با فعال کردن عضویت ویژه در متمم، به درس‌های بسیار بیشتری نیز دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:

فهرست درس‌های متمم

شاید برایتان جالب باشد که بررسی‌های ما نشان داده در میان دوستان متممی، کسانی که به درس‌های مشاوره مدیریت علاقه‌مند بود‌ه‌اند، برای مطالعه‌ی درس‌های زیر هم وقت گذاشته‌اند:

  تحلیل رفتار متقابل | زندگی شاد | افزایش عزت نفس

  کوچینگ | مشاوره مدیریت | کاریزما | مدیریت استرس

  تصمیم گیری | روانشناسی پول | استعدادیابی | رابطه عاطفی

  یادگیری | تحلیل رفتار متقابل | هوش هیجانی | مهارت ارتباطی

اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:

تمرین و مشارکت در بحث

 به  برخی از انسان‌های بزرگی که در تاریخ یا در زندگی اطراف‌تان می‌شناسید و به عنوان الگو در نظر می‌گیرید فکر کنید. آیا در آنها صفات شخصیتی کاردینال می‌بینید؟ اگر چنین است، آیا می‌توانید زندگی آن‌ها را در چند جمله خلاصه کنید و بگویید که چگونه همه‌ی زندگی‌شان در آن صفت (یا صفت‌ها) خلاصه شده است؟

(الزامی نیست که پاسخ این بخش از تمرین‌ را حتماً در زیر این درس بنویسید؛ همین‌ که در دفتر یادداشت شخصی خود بنویسید هم، کافی خواهد بود)

آیا برای خودتان صفات بنیادین شخصیتی می‌شناسید؟ صفت‌هایی که توانسته باشند هویت شما را بسازند؟

آیا صفت یا صفت‌هایی هست که میل داشته باشید به تدریج، به صفت کاردینال زندگی شما تبدیل شوند؟ آیا برایتان مهم است که شما را به عنوان یک شخصیت کاردینالی بشناسند؟

آیا به نظر شما، هزینه‌های تلاش برای دستیابی به یک صفت کاردینال و تطبیق سبک زندگی با این صفت، به زحمت و هزینه‌هایی که دارد می‌ارزد؟ آیا می‌توان این صفت‌ها را آگاهانه انتخاب و مهندسی کرد؟ یا باید خودشان به تدریج از روند و سبک زندگی ما، سر بر آورند و پدیدار شوند؟

      شما تاکنون در این بحث مشارکت نداشته‌اید.  

     تعدادی از دوستان علاقه‌مند به این مطلب:    حمیدرضاریاضتی ، امیر آقانوری ، کاوه راد ، شهرزاد کمالی ، داود شاکری

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری شخصیت شناسی به شما پیشنهاد می‌کند:

سری مطالب حوزه شخصیت شناسی
 

برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)

متمم چیست و چه می‌کند؟ (+ دانلود فایل PDF معرفی متمم)
چه درس‌هایی در متمم ارائه می‌شوند؟
هزینه ثبت‌نام در متمم چقدر است؟
آیا در متمم فایل‌های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟

۱۳۶ نظر برای گوردون آلپورت

    پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

    نویسنده‌ی دیدگاه : سارا ضیایی

    شخصيت هاي انقلابي نظير چه گوارا و ماهاتما گاندي و نلسون ماندلا كه شايد جوهره اصلي شخصيتشون تلاش براي آزادي و صلح بود.

    اثري كه نلسون ماندلا گذاشت براي من خيلي خاص و عميق بود

    1-اينكه بعد از 24 سال زنداني بودن باز هم به خاطر هدفش كه آزادي ديگران بود حاضر به مصالحه نشد و در زندان ماند.

    2- اينكه بعد از برقراري برابري بين سياهان و سفيدپوستان، تلافي ستم هايي كه به سياهان شد را نكرد و كميته هاي حقيقت ياب و آشتي ملي را تشكيل داد ( براي تسكين دردهاي مردم و براي اينكه سفيدپوستان بعد از طرح جنايات تازه درك كردند كه جناياتشون چه ميزان درد و اندوه ايجاد كرده است ). شعار معروف مي بخشيم اما فراموش نمي كنيم : كه البته در جاي خودش موضوعيت دارد براي جلوگيري از تكرار خطاها در تاريخ

    3- و در آخر به مقام رياست جمهوري وابسته نشده و اين مقام را به راحتي واگذار كرد.

    در مورد خودم هرچه فكر كردم صفت خاصي به ذهنم نرسيد ولي شايد شاخص ترين موضوع در مورد من مطالعه زياد باشه كه البته يك صفت مثبت اكتسابي به حساب نمي ياد چونكه من از 5 سالگي كه خوندن الفبا را ياد گرفتم عاشق كلمات شدم و تاثيرش الان باعث شده كه تبديل بشم به يك حجم بالاي اطلاعات پراكنده  در تمام زمينه ها مخصوصاً علوم انساني . البته خوشبختانه الان حدود دو سالي هست شروع كردم به جمع بندي و مرتب كردن اطلاعات و پايش آنها و اينكه چطور مي شه با استفاده از اون اطلاعات دستاورد مفيدي براي خودم و ديگران داشته باشم.داشتن اين صفات كمي ترسناك به نظر مي رسد انگار كه آدم تك قطبي مي شود و البته شايد براي ديگران دستاوردهاي مهمي داشته باشد اما انگار خود فرد زندگي خوبي نخواهد داشت.

     
    تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
    .