تعریف صنعت چیست؟ تفاوت بازار و صنعت در کجاست؟
- مطالعه معرفی تئودور لویت (ضروری نیست؛ اما توصیه میشود)
- بتوانند صنعت را تعریف کنند.
- بتوانند تفاوت صنعت و بازار را شرح دهند.
- در حوزهی فعالیت خودشان، مصداقهای صنعت و بازار را تشخیص دهند.
گاه پیش میآید که ما در گفتگوهای روزمرهی خود، دو اصطلاح بازار (Market) و صنعت (Industry) را به جای یکدیگر بهکار میبریم.
اما وقتی قرار است از ارزش آفرینی، بازاریابی و استراتژی حرف بزنیم، مهم است که به تفاوت این دو اصطلاح توجه داشته باشیم و این دو واژه را با دقت و حساسیت بیشتری بهکار بگیریم.
بسیاری از تصمیمهای ضعیف و اشتباه مدیران در صنایع مختلف و نیز تحلیلهای غیردقیقی که تحلیلگران ارائه میکنند، ناشی از بیتوجه به تفاوت این دو مفهوم است.
البته در این درس خواهیم دید که توجه به تفاوت صنعت و بازار هم همهی مشکلات شما را حل نمیکند. به این علت که هر کس ممکن است مرزهای صنعت و بازار خود را با توجه به نگرش و سلیقهاش به شکل متفاوتی تعریف کند. اما به هر حال، شفاف کردن تفاوت این دو واژه، خود یک گام به جلو محسوب میشود.
تعریفی که ما در اینجا مطرح میکنیم، الگویی است که رابرت گرنت در کتاب مدیریت استراتژیک خود بهکار گرفته است (+). البته این نگاه، محدود به گرنت نیست و اغلب کتابهای مدیریت استراتژیک، تعریفهای نزدیک یا مشابهی را ارائه کردهاند.
استفاده از الگوی عرضه و تقاضا
سادهترین شیوهای که میتوانیم برای تفکیک صنعت و بازار در نظر بگیریم، استفاده از الگوی عرضه (Supply) و تقاضا (Demand) است.
به این معنا که در مورد هر کالا یا خدمت، میتوان گفت صنعت، شامل همهی فعالانِ سمتِ عرضه و بازار، برایند همهی تقاضایی است که در یک زمینهی مشخص وجود دارد.
این تعریف بازار و صنعت، اما و اگرهای متعددی دارد که ادامهی این درس به آنها میپردازیم.
تعریف بازار چیست؟
همانطور که اشاره کردیم، بازار، سمتِ تقاضای معادلهی اقتصاد است. این تقاضا را اغلب بر اساس یک محصول یا یک دسته محصول تعریف میکنند:
تعریف بازار
بازار شامل همهی افراد، شرکتها و بنگاههایی است که به صورت بالقوه یا بالفعل، خریدار یک محصول مشخص هستند.
پس اگر شما یک کافی شاپ دارید و از بازارِ کافیشاپ حرف میزنید، منظورتان همهی کسانی است که علاقهمند به خدمات کافیشاپ هستند و حاضرند به صورت مستقیم یا غیرمستقیم برای آن پول پرداخت کنند.
به عنوان یک مثال، با توجه به انواع بازار در اینجا میتوانیم بازار یک کافیشاپ را به صورت زیر تعریف کنیم:
- بازار بالقوه: تمام کسانی که علاقهمند هستند از خدمات کافیشاپ استفاده کنند.
- بازار آماده: کسانی که برای استفاده از خدمات کافیشاپ، بودجه و منابع کافی هم در اختیار دارند (از جمله زمان، فاصلهی مناسب).
- بازار هدف: افرادی که در شعاع مشخصی از محل کافیشاپ شما زندگی میکنند یا در آنجا تردد دارند.
- بازار تحت نفوذ: کسانی که حداقل یک بار از خدمات کافیشاپ شما استفاده کردهاند.
تعریف صنعت چیست؟
صنعت، سمتِ عرضهی معادلهی اقتصاد است. پس آن را میتوان به صورت زیر تعریف کرد:
صنعت شامل مجموعهای از بنگاه های اقتصادی است که نیازهای یک بازار مشخص را تأمین میکنند.
صنعت را میتوان بر اساس محصول یا نیاز تعریف کرد.
با توجه به این توضیح، وقتی از صنعت کافی شاپ صحبت میکنیم، منظورمان همهی کسانی است که مانند شما خدمات کافی شاپ را عرضه و ارائه میکنند.
همچنین وقتی از صنعت خودرو حرف میزنیم، منظورمان همهی کسانی است که خودرو را تولید و عرضه میکنند. در مقابل، بازار خودرو را میتوان به عنوان همهی تقاضای موجود برای خودرو در نظر گرفت.
به شکل مشابه، وقتی از بازار خودروهای SUV حرف میزنیم، منظورمان وضعیت تقاضا برای خودروهای SUV است.
صنعت را چگونه تعریف کنیم؟
تعریف بازار، چندان دشوار و مبهم نیست.
وقتی از بازار خودروهای چینی صحبت میکنیم، همه کمابیش میدانیم از چه حرف میزنیم. همچنین اصطلاح بازار فستفود برای اغلب ما، مشخص و شفاف است.
ولی تعریف صنعت میتواند تفسیرهای متعددی داشته باشد. مثلاً اگر شما کافیشاپ دارید، آیا باید فقط کافیشاپهای دیگر را در صنعت خود در نظر بگیرید؟ یا اینکه باید سینما و تئاتر را هم در همین صنعت در نظر بگیرید؟
دسترسی کامل به این درس برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت به عنوان کاربر ویژهی متمم، علاوه بر دسترسی به درسهای ارزش آفرینی به دورههای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
فهرست درسهای مختص کاربران ویژه متمم
البته بررسیهای ما نشان میدهد که علاقهمندان به ارزش آفرینی از بین درسهای متنوع متمم به درسهای زیر علاقهی بیشتری نشان دادهاند:
بازاریابی | کارآفرینی | استارتاپ
استراتژی | تفکر سیستمی | آموزش فروش
تصمیم گیری | مشاوره مدیریت | کوچینگ
دیجیتال مارکتینگ | مدل کسب و کار | فنون مذاکره
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
آیا میتوان گفت کدام نگرش درست و کدام نگرش نادرست است؟ قطعاً نه.
اما میتوان بررسی کرد که کدام نگرش بیشتر و کدام نگرش کمتر مفید است.
شاید برای مدیران لایههای پایینتر، نگاه مبتنی بر محصول برای تعریف مرزهای صنعت کافی باشد. اما برای یک مدیر میانی، نگاه مبتنی بر فرایند یا تکنولوژی مناسبتر باشد.
همچنین ممکن است یک مدیر ارشد، وقتی مرزهای صنعت خود را بر اساس نیاز ارضاء شده تعریف و تعیین میکند، بتواند نگاه کلانتری به آیندهی پیش روی خود داشته باشد.
تمرین و مشارکت در بحث
ابتدا تمرین درس انواع بازارها را انجام دهید (تا این لحظه ۱۷۵۸ نفر از دوستان شما تمرین آن درس را انجام دادهاند).
سپس زیر این درس، توضیح دهید که کدام شکل از تعریف صنعت، میتواند برای محصول مد نظر شما بیشتر مفید باشد.
در این حالت رقبای شما چه کسانی خواهند بود؟
این نوع نگرش، چه تبعاتی در تصمیمگیریها و تحلیلهایتان خواهد داشت؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری ارزش آفرینی به شما پیشنهاد میکند:
- ارزش و ارزش آفرینی در کسب و کار (نقشه راه درس)
- ارزش چیست؟ | تعریف ارزش و ارزش آفرینی در کسب و کارها
- تعریف پایداری چیست؟ | بررسی مفهوم پایداری در مدیریت و کسب و کار
- تعریف کسب و کار و هدف از کسب و کار چیست؟ | فرصت طلبی یا ایجاد ارزش پایدار؟
- دلالی چیست؟ واسطه گری چه تفاوتی با دلالی دارد؟
- تعریف بازار چیست؟ انواع بازارها کدامند؟
- فهرست برخی روشهای کلاسیک تولید ارزش اقتصادی
- تفاوت کالا و خدمت در چیست؟
- معرفی کتابی درباره اقتصاد خدمات | خلق ارزش با ارائه خدمات
- «کسب و کار خدماتی» یا «خدماتی شدن کسب و کار»؟
- تعریف صنعت چیست؟ تفاوت بازار و صنعت در کجاست؟
- تجزیه و تحلیل بازار | معیارهای ارزیابی بازار و محصول
- ارزش آفرینی و شناخت انگیزه انسانها
- زنجیره ارزش پورتر | ابزاری برای تحلیل وضعیت کسب و کار
- زنجیره ارزش خدمات برای تحلیل کسب و کارهای خدماتی
- پروژه پایانی ارزش آفرینی
- کتاب طراحی ارزش پیشنهادی
- اتاق خبر | درس ارزش آفرینی
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : هومن کلبادی
با سلام به همۀ دوستای عزیزم
با توجه به اینکه در تمرین قسمت نهم ، صنعت خودرو ( چه فروش و چه خدمات پس از فروشش ) رو به عنوان علاقۀ شخصی خودم عنوان کرده بودم تلاش می کنم در موردش پاسخگو باشم :
اگر بحث فروش و خدمات پس از فروش خودرو رو مورد توجه قرار بدم ، می خوام مثالِ احداث نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش محصولات شرکت هیوندایی رو در منطقۀ یک تهران بزنم و میتونم مطالب زیر رو در این خصوص بیان کنم :
صنعت : ارائۀ محصولات یا ارائۀ خدمات پس از فروش آسان موتور (نمایندگی رسمی فروش و خدمات پس از فروش محصولات هیوندایی در ایران )
بازار : افرادی که از تنوع محصولات داخلی و کیفیت تولید اونها رضایت ندارن و به دنبال خودروهایی با استانداردهای ایمنی و رفاهیِ جهانی هستن که خواسته های اونا رو تامین کنه (بازار بالقوه) پول کافی و بودجۀ لازم رو هم برای پرداختِ مبلغِ بیشتر بابتِ خریدِ برندهایِ شناخته شده و استاندارد مثل هیوندایی رو هم دارن (بازار آماده) و در اطراف محل احداثِ نمایندگیِ من در منطقۀ یک زندگی می کنن (بازار آماده) و افراد زیادی ، با توجه به محل قرار گرفتن نمایندگیِ من ، همه روزه از جلویِ نمایشگاه محصولاتِ هیونداییِ نمایندگی من رد میشن و چشمشون به ویترینِ نمایشگاه می افته (بازار تحت نفوذ)
اگر بخوام ( نیاز ارضا شده ) رو مد نظر و ملاک عمل قرار بدم : نیاز به تملک خودرویی با استانداردهای رفاهی و ایمنی جهانی میتونه یکی از اون نیاز ها باشه . مشتریان به دلیلِ عدم رضایت از کیفیتِ خودروهای تولید داخل ، چه از نظر امکانات رفاهی و چه از نظر رعایت استانداردهای ایمنی ، تمایل زیادی به خرید خودروهای وارداتی دارند . در این بین خودروهای گروه هیوندایی ، به دلیل رعایت استانداردهای ایمنی و لحاظ کردن امکاناتِ رفاهیِ بسیار در کنار قیمتِ مناسب ( در مقایسه با رقبایی مثل بنز و بی ام و و حتی تویوتا که امکاناتی مشابه ارائه می کنند ولی از نظر قیمت ، اصلاً قابل مقایسه نیستند ) انتخابی مناسب است . اگر من بر اساس نیاز ارضا شدۀ (تامین خودرویی با رعایت استانداردهای کیفی و ایمنی و با قیمتی مناسب ) بخوام فعالیت کنم ، آسان موتور و هیوندایی ، انتخابی شایسته هست و رقبای صنعت من ، تمامیِ شرکت هایی هستند که محصولاتی وارداتی با کیفیت بالا و رعایت استانداردهای رفاهی و ایمنی به کشور وارد می کنند و در اختیار مشتریان قرار می دهند .
اگر ملاک عمل ، «تنوع محصول» باشه ، فکر میکنم ، رقبای صنعت مورد نظر من ، باید از جهات مختلفی مورد بررسی قرار بگیرن
1- اگر در کنار بحث تنوع محصول ، بحث قیمت رو هم در نظر داشته باشم ، رقیب جدی من شرکت اطلس خودرو ( نمایندگی فروش و خدمات پس از فروش محصولات کیاموتورز در ایران ) میشه که محصولاتی با دامنۀ تنوع نسبتاً مشابه محصولات هیوندایی و در همون محدودۀ قیمتی ارائه می کنه و در یک پله بالاتر ، شرکت ایرتویا هم می تونه رقیبی جدی باشه . شرکت ما (آسان موتور) دامنۀ گسترده ای از محصولاتِ نسبتاً ارزان قیمت مثل Accent تا خودروهایی لوکس و گران قیمت ، مثل جنسیس Genesis و سنتنیال Centenial در اختیار مشتریان می گذاره و میتونه دامنۀ گسترده ای از متقاضیان رو پوشش بده و بازار فروش بسیار خوبی رو به خودش اختصاص میده .
2- اگر در کنار تنوع محصول ، بحث کیفیت و تجملات هم مطرح باشه ، رقبای دیگه ای هم وارد میدان می شن مثل بنز ، BMW ، پورش و مازراتی و خودروهایی که در واقع جای زیادی برای عرض اندام به محصولات هیوندایی نمیدن و در این صنعت ، سهم بازاری محدود شامل حال من میشه
اگر ملاک تصمیم گیری «فرایندهای عملیاتی و تکنولوژی» باشه ، در خصوص صنعتِ ارائۀ خدمات پس از فروش به خریداران و مشتریان ، من می تونم خودم رو ، فعال در صنعتِ ارائۀ خدماتِ نوین و متفاوت به مشتریان بدونم . می تونم با ایجاد یک وب سایتِ فعال ، نظرسنجی از مشتریان ، نیازسنجی از اونها ، ایجاد واحد پاسخگویی و پیگیری برای مشتریان ، ارائۀ خدمات به مشتریان در محل ، ارائۀ سرویسِ رایگانِ رفت و آمد به مشتریان ، ارائۀ سرویسهایی اضافی مثل شستشوی خودروی مشتریان پس از انجامِ سرویس های تعمیراتی ، اهدایِ هدایای تبلیغاتی در روز تولد مشتریان ، و خدماتی دیگه ، خودم رو از سایرِ نمایندگی ها متمایز کنم و در صنعتِ ارائۀ خدمات به مشتریان ، بازار گسترده تری رو به خودم اختصاص بدم و سعی کنم همیشه خودم رو جای مشتریانم قرار بدم و ببینم اگه من جای اونا بودم ، از خدمتی که می گیرم راضی هستم یا نه ؟ آیا حاضرم این خدمات رو به دوستانم معرفی کنم یا نه ؟