تئوری نمایندگی | چالش‌های جدایی مالکیت و مدیریت

۱۶ نظر برای تئوری نمایندگی | چالش‌های جدایی مالکیت و مدیریت

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی



چه نمونه‌های دیگری از آسیب‌‌های رابطه‌ی نمایندگی مشاهده کرده‌اید؟

موردی که من در خاطر دارم، کسب و کاری است که ادامه‌ی آن از نظر اقتصادی و استراتژیک منطقی نبود و این را سرمایه‌گذاران (و در واقع: سهامداران) شرکت متوجه شده بودند.

اما مدیرعامل با تنظیم گزارش‌های غیردقیق و تحلیل‌های بسیار خوش‌بینانه تأکید داشت که هنوز ادامه‌ی کسب و کار توجیه دارد.

در چنین شرایطی، مدیرعامل به جای 4X مثلاً 3X حقوق می‌گرفت. اما سرمایه‌گذار به تدریج بخش‌هایی از اصل سرمایه‌اش را می‌باخت.

چه مکانیزم‌هایی برای کاهش هزینه‌های نمایندگی مشاهده کرده‌اید؟ آیا اثربخش بوده‌اند؟
اگر از حسابرسی و ساختارهای تشکیلاتی جدی در سازمان‌های بزرگ بگذریم، در شرکت‌های کوچک، شیوه‌ای که بارها دیده‌ام، اعطای بخشی از سهام شرکت به مدیرعامل است تا خودش در سود شرکت شریک باشد.

در اکثر مواردی که من شاهد بوده‌ام، این روش چندان اثربخش نبوده است.

بر اساس تجربیات شخصی و محدود من، موارد زیر نمونه‌هایی از علت‌های اثربخش نبودن این روش است:

۱) سهم بسیار کم است: مثلاً در شرکتی که سود سالانه‌ی آن ده میلیارد تومان است، به مدیرعامل یک درصد سهم هدیه داده‌ یا فروخته‌اند (پس سود سالانه‌ای که علاوه بر حقوق به دست می‌آورد، حدود صد میلیون تومان است).

مدیرعامل در یک قرارداد به سادگی می‌تواند بیش از این مقدار را رشوه بگیرد (يا این‌که قرارداد را به جای طرفِ شایسته، با یکی از بستگان نزدیک خود منعقد کند). یا حتی می‌تواند ۲ میلیارد تومان کمپین تبلیغات محیطی پیشنهاد کند و از آژانس تبلیغاتی، چند صدمیلیون تومان، کارمزد یا پورسانت یا هر اسم دیگری که دوست دارید، بگیرد).

۲) حسابداری شرکت واقعی نیست: شرکت به خاطر این‌که مالیات ندهد، از انواع روش‌های ممکن برای کاهش صوری سود یا حتی زیان‌دِه نشان‌دادن خود استفاده می‌کند. جابجایی‌های مالی و سندسازی‌ها در این کار، گاهی آن‌قدر زیاد و پیچیده است که مدیرعامل، به سادگی نمی‌تواند راجع به سود واقعی خود ادعایی داشته باشد. یا اگر هم چنین ادعایی داشته باشد، صرفاً یک توافق ضعیف غیررسمی است. چون اگر روزی بحث به محاکم قضایی و شکایت برسد، "روی کاغذ"، شرکت زیان‌ده است و مدیرعامل نمی‌تواند ادعای محکمه‌پسندی داشته باشد.

۳) تمرکز روی سود کوتاه مدت: مدیرعامل به جای این‌که به ماکسیمم کردن سود در بلندمدت فکر کند، می‌کوشد سود را در یکی دو سال اول ماکسیمم کند تا هم پاداش بهتری بگیرد و هم اگر مجبور شد شرکت را ترک کند، به گمان خود، "ضرر نکرده باشد".

در مذاکره‌ی میان کارآفرین و سرمایه‌گذار، چگونه می‌توان نگرانی سرمایه‌گذار را از هزینه‌های نمایندگی کاهش داد؟

به نظرم در این زمینه، باید کمی به انگیزه‌های سرمایه‌گذار توجه کنیم.

در اغلب موارد (و نه همیشه)، سرمایه‌گذار علاقه‌مند به کسب بیشترین سود از سرمایه‌گذاری خود است.

در چنین شرایطی، به نظرم اگر کارآفرین نشان دهد که او هم دیدگاه اقتصادی دارد و با انگیزه‌ی کسب سود به سراغ کارآفرینی آمده، امنیت ذهنی سرمایه‌گذار بهتر تأمین می‌شود.

در حد خاطرات و تجربیات محدودم، این توصیه چندان هم بدیهی نیست.

بارها دیده‌ام که کارآفرین، چنان عاشقانه از ایده‌ی خود حرف می‌زند که مشخص است حتی اگر اجرای آن کم‌سود یا زیان‌ده هم باشد، حاضر نیست از آن دست بکشد.

بزرگ‌نمایی‌های غیرواقع‌بینانه از سود اقتصادی هم، در نگاه من، شکل دیگری از عشق‌ورزی به ایده است. چون سرمایه‌گذاری که در پی سود است، همیشه کمی بدبینی هم دارد. اگر کسی آینده‌ای بیش از حد روشن را برای ایده‌ی خود تصور کند، نشان می‌دهد که جنس نگاه او، بیش از سرمایه‌گذارِ عاشقِ سود به ایده‌پردازِ عاشقِ ایده نزدیک است.

به نظرم، اصرار کارآفرین بر این‌که ایده‌ی او بسیار خاص و تخصصی است و اشاره‌ی تصریحی یا تلویحی به این‌که سرمایه‌گذار چندان جنبه‌های تخصصی کار او را نمی‌فهمد، می‌تواند این حس را به سرمایه‌گذار القا کند که در آینده، نمی‌تواند درک کافی از عملیات و تصمیم‌های کسب و کار داشته باشد و باید کورکورانه به تصمیم‌های کارآفرین اعتماد کند.

فکر می‌کنم اگر کارآفرین بتواند این حس را به سرمایه‌گذار القا کند که پیچیدگی‌های کسب و کار، آن‌قدرها هم زیاد نیست و سرمایه‌گذار احساس کند که کلیت کسب و کار را می‌فهمد و فرایندهای عملیاتی آن را - در حد کلی - درک می‌کند، احساس امنیت بیشتری خواهد داشت.

سال گذشته در جلسه‌ای که یک تیم کارآفرین خوش‌سابقه، برای راه‌اندازی یک پلتفرم جذب و نشر خبر داشت، آن‌قدر این تیم در صحبت‌های خود از جمله‌ی «اصلاً پلتفرم یک دنیای دیگر است» استفاده کرد که در نهایت بعد از جلسه، سرمایه‌گذار - که اتفاقاً‌ به کار علاقه‌مند شده بود - گفت: «کار خوبی است. اما یک دنیای دیگر است و از فضای فکری و تخصصی ما دور است. علاوه بر سرمایه، باید افسارمان را هم به دست این‌ها بدهیم.»

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.