نکات و تکنیکهای برقراری ارتباط چشمی در سخنرانی
ارتباط چشمی در سخنرانی چیزی نیست که لازم باشد اهمیت آن را تأکید و تکرار کنیم.
همه میدانیم که ارتباط چشمی (Eye contact) یکی از زیرمجموعههای مهم ارتباط غیرکلامی و زبان بدن است که میتواند نقش مهمی در موفقیت و اثرگذاری یک سخنرانی ایفا کند.
اما مسئلهی اصلی این است که برقراری ارتباط چشمی برای بسیاری از ما ساده نیست.
این دشواری گاه به علت استرس سخنرانی است و گاه اینکه ارتباط چشمی را به عنوان یک مهارت جدی نگرفتهایم و برای یادگیری و تمرین آن، وقت صرف نکردهایم.
این درس به سه بخش اصلی تقسیم شده است.
در بخش اول به اهمیت ارتباط چشمی در سخنرانی میپردازیم و در بخش بعد، پیشنهادهایی را برای تمرین تقویت ارتباط چشمی مطرح خواهیم کرد.
در آخرین بخش درس، مجموعهای از نکات کاربردی برای ارتباط چشمی بهتر در سخنرانی را مرور خواهیم کرد.
اهمیت ارتباط چشمی در سخنرانی
مخاطب ارتباط چشمی را به عنوان توجه و احترام، تفسیر میکند
به تجربههایی فکر کنید که به عنوان مخاطب در یک جلسهی سخنرانی حضور داشتهاید و سخنران، توجه بسیار کمی به شما و سایر مخاطبان داشته است.
اگر یک سخنران در تمام مدت سخنرانی به یادداشتهای خود، به میکروفون یا به دوربین فیلمبرداری نگاه کند، معمولاً مخاطب احساس میکند که سخنران اصلاً او و حضورش را جدی نگرفته است.
اگر بخواهیم کمی واقعگرایانه به مسئله نگاه کنیم، حتی برقراری ارتباط چشمی قوی هم الزاماً به معنای توجه به مخاطب نیست.
سخنرانهای بسیاری هستند که یک مطلب تکراری را مستقل از علاقه و نیاز و ترجیحات مخاطب، بارها در سخنرانیها و جلسات ارائه کردهاند و در عین حال، ارتباط چشمی خوبی هم با حاضرین در جلسه دارند.
اما برقرار نکردن ارتباط چشمی، یک مرحلهی عقبتر است و این شرطِ حداقلی را هم تأمین نمیکند. منطقی است که انتظار داشته باشیم ضعف در ارتباط چشمی، تردید مخاطب را نسبت به سخنران، بهشدت افزایش دهد.
برقراری ارتباط چشمی، یکی از بهترین راههای بازخورد گرفتن از مخاطب است
بارها این توصیه را شنیدهایم که در طول سخنرانی، بکوشید پیوسته از مخاطب بازخورد بگیرید.
اگر احساس میکنید مخاطب خسته شده، شاید لازم باشد از روی موضوعِ مورد بحث، سریعتر عبور کنید.
همچنین اگر ابهامی را در نگاه و چهرهی اغلب مخاطبان میبینید، شاید لازم باشد با شرح و بسط و مثالهای بیشتر، بکوشید پیام خود را بهتر و شفافتر به او منتقل کنید.
ارتباط چشمی با مخاطب، یکی از موثرترین شیوههای بازخورد گرفتن است و بدون آن، هرگز نمیتوانیم در طول سخنرانی، خود را با حالات و احساسات او تطبیق دهیم.
به بیان دیگر:
اگر از شما پرسیدند که مهمترین ابزار برای تقویت و بهکارگیری هوش هیجانی در سخنرانی چیست، با کمترین تردید بگویید: ارتباط چشمی.
چون جز با این ابزار، درک و مدیریت احساسات مخاطب برایتان امکانپذیر نخواهد بود.
ارتباط چشمی اعتماد به نفس را القا میکند
حتماً شما هم این جملهی معروف را شنیدهاید که میگویند:
ممکن است واقعاً در زمان سخنرانی، استرس را تجربه کنید و نگران باشید؛ یا کاملاً از جوّ حاکم بر جلسه بترسید.
اما تا به شکل مشخص و واضح، این پیام را به مخاطب ندهید که ترسیدهاید، او متوجه این مسئله نخواهد شد.
وقتی ارتباط چشمی کافی و مناسب با مخاطب برقرار نمیکنید، این پیام برای او ارسال میشود که بر فضای جلسهی سخنرانی مسلط نیستید و نتوانستهاید از زیر فشار سنگین حضور جمع، رهایی پیدا کنید.
ارتباط چشمی روی سایر المانهای فن بیان هم تأثیر میگذارد
ارتباط چشمی صرفاً یک کار تشریفاتی برای احترام بهمخاطب یا نمایشِ اعتماد به نفس نیست.
برقراری ارتباط چشمی میتواند روی ابعاد دیگر فن بیان شما هم تأثیر بگذارد.
به عنوان مثال، همه میدانیم که بهتر است لحن بیان و حجم صدای خود را هنگام سخنرانی تغییر دهیم و تمام مدت سخنرانی، به شکل یکنواخت حرف نزنیم.
ارتباط چشمی با مخاطب و چرخاندن چهره به سمت بخشهای مختلف سالن، خود به خود باعث میشود لحن بیان و حجم صدای ما تغییر کند.
ما نمیتوانیم با افرادی که در نقاط متفاوت سالن و در فاصلههای مختلف نسبت به ما نشستهاند و هر یک میزان توجه متفاوتی دارند، با یک لحن کاملاً یکسان صحبت کنیم.
بنابراین، اگر به جای اصرار بر بالا و پایین کردنِ ساختگیِ لحن و حجم صدا، فقط روی ارتباط چشمی بهتر تمرکز کنید، به احتمال زیاد، تنوع لحن هم چاشنی حرفزدن و سخنرانیتان خواهد شد.
تمرین تقویت ارتباط چشمی
اگر نخستین تجربههای سخنرانیتان را میگذرانید یا ارتباط چشمی برایتان یک چالش جدی است، پیشنهاد میکنیم ابتدا چند نکتهای را که تحت عنوان تمرین تقویت ارتباط چشمی مطرح شدهاند، بخوانید و رعایت کنید.
اما اگر از مراحل اولیه عبور کردهاید و صرفاً میخواهید برخی از نکات و تکنیکهای کلی را مرور کنید، میتوانید مستقیماً به سراغ نکات کاربردی برای ارتباط چشمی بهتر بروید.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای آموزش سخنرانی و مهارت ارائه برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. با فعال شدن به عنوان عضو ویژه، به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته از میان درسها و مطالب مطرح شده، فضای درسهای زیر به سخنرانی، ارائه و فن بیان نزدیکتر است و شاید بهتر باشد مطالعهی آنها را در اولویت قرار دهید:
مهارت ارتباطی | خودشناسی | شخصیت شناسی
تحلیل رفتار متقابل | فنون مذاکره
افزایش عزت نفس | حمایت اجتماعی | رابطه عاطفی
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
مشارکت در بحث
اگر نکات و تجربیات دیگری هم دارید که در درس به آن اشاره نشده، خوشحال میشویم آنها را با دوستانتان در میان بگذارید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مهارت ارائه و سخنرانی به شما پیشنهاد میکند:
- مهارت ارائه مطلب و سخنرانی (نقشه راه درس)
- برای تقویت فن بیان روی کدام مهارتها وقت بگذاریم؟ | آموزش فن بیان
- چند نکته و تمرین برای سخنرانی و مهارت صحبت کردن در جمع
- شناخت بهتر استرس سخنرانی و صحبت در مقابل جمع
- گام اول در غلبه بر استرس هنگام سخنرانی | طبقه بندی علتهای استرس
- فایل صوتی آموزشی | مهارت سخنرانی و فن بیان
- فایل صوتی آموزشی | برنامه ریزی برای سخنرانی در جمع
- مخاطب شناسی در سخنرانی | توجه به شرایط محیطی
- مخاطب شناسی در سخنرانی | موضع مخاطب نسبت به سخنران و سخنرانی چیست؟
- روش مدیریت کلاس و ارائه مطلب | تجربهی کارل راجرز
- نکات و تکنیکهای برقراری ارتباط چشمی در سخنرانی
- تله پرامپتر یا اتوکیو چیست؟ آیا سخنرانان حرفه ای از آن استفاده میکنند؟
- تنظیم متن سخنرانی | چند نمونه چارچوب و ساختار رایج
- یادداشت سخنرانی | آیا استفاده از یادداشت برای سخنرانی درست است؟
- نکاتی درباره سخنرانی معرفی ایده / محصول / کسب و کار
- چگونه از حرفها و ایدههایتان در سخنرانی پشتیبانی میکنید؟
- برای کاهش استرس سخنرانی باید “توهم شفافیت” را بشناسید
- تمرین سخنرانی | چند نکته و روش برای افزایش تسلط بر سخنرانی
- سخنرانی های تد (Ted Talks) | این سخنرانیها چقدر مفید هستند؟
- سایت تد TED | پیشنهاد چند سخنرانی
- رادیو متمم | ترکیب اطلاعات و سرگرمی در سخنرانی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : ساجده ممتازیان
بر اساس تجربه ای که خودم در سخنرانی داشتم به این نتیجه رسیدم ارتباط چشمی با مخاطب خیلی روی افزایش کیفیت سخنرانی اثر میذاره البته بسته به نوع سخنرانی ، هدف سخنرانی ، قشر مخاطبان، تعداد مخاطبان و محتوایی که ارائه میشه کم و کیف ارتباط چشمی میتونه برای من متغیر باشه
من معمولا زمانی که قصد دارم اهمیت یه نکته رو بیان کنم یه سوال رو به طرق مختلف برای مخاطبان مطرح میکنم و هر بار با یکی از مخاطبان ارتباط چشمی برقرار میکنم
با این شیوه دقت و تمرکز خودم هم روی موضوع بیشتر میشه و متوجه شدم مخاطبان هم کمتر توجه شون به محرک های دیگه جلب میشه
اگه تعداد اعضای شرکت کننده در جلسه ی سخنرانی کم باشه (مثلا 20 نفر)
احتمالا با بیشتر اعضای شرکت کننده تماس چشمی برقرار میکنم .
توی این شرایط فکر میکنم هر کدوم از مخاطبان با خودش میگه :
الان به من نگاه میکنه پس بهتره حواسم رو جمع کنم