قانون مورفی چیست؟ | قوانین مورفی چه چیزی را به ما می‌آموزند؟

اجازه بدهید بحث درباره‌ی قانون مورفی (Murphy’s Law) را با یک مثال ساده آغاز کنیم.

اگر کارتون مورچه و مورچه‌خوار را دیده باشید، احتمالاً یکی از صحنه‌های معروف آن را به‌خاطر دارید. در بخشی از آن کارتون، مورچه‌خوار زبان خود را روی خیابان پهن می‌کند تا مورچه را هنگام عبور از آن‌جا بگیرد و گرفتار کند. اما در همان لحظه، اتوبوس جهانگردی از آن نقطه عبور می‌کند و زبان او را زیر می‌گیرد.

مورچه‌خوار با عصبانیت فریاد می‌زند: اتوبوس جهانگردی فقط سالی یک بار از اینجا رد می‌شود؛ آخر چرا حالا؟

برای نسلی که آن کارتون را دیده‌اند، اتوبوس جهانگردی اصطلاحی است که برای بدشانسی‌های غیرقابل‌انتظار به کار می‌رود: اتفاق‌های نادری که فرض ما بر این است که به‌ندرت با آن‌ها روبرو خواهیم شد؛ اما ظاهراً در اغلب مواقع، در مسیر ما قرار می‌گیرند.

قانون مورفی

اسم رسمی‌ترِ ماجرای اتوبوس جهانگردی، قانون مورفی است. قانونی که ادعا می‌کند:  اگر این امکان وجود داشته باشد که اوضاع بد شود، حتماً چنین خواهد شد. 

به زبان ساده‌ و خودمانی: اگر فکر می‌کنی یک بدبختی می‌تواند برایت اتفاق بیفتد (هر چند با احتمال بسیار پایین)، مطمئن باش که با احتمال بالا، برایت اتفاق‌ خواهد افتاد.

البته این تنها تعریف قانون مورفی نیست و آن را با جمله‌بندی‌های متفاوتی هم نقل کرده‌اند:

خلاقیت انسان‌ها کمک کرده که این قانون را – که می‌توان آن را مانیفست بدبینی نامید – به شکل‌های دیگری هم بیان کرده و مجموعه‌ی بزرگی از قوانین مورفی را خلق کنند:

رابطه‌‌ی ادوارد مورفی و قانون مورفی

قانون مورفی به ادوارد مورفی (Edward A. Murphy) منسوب است. ادوارد مورفی مهندس هوافضای آمریکایی است که ظاهراً بر اساس تجربه‌های نامطلوب در کار اجرایی (از جمله اشتباهات سیم‌کشی مدارها) دائماً این توصیه را به همکارانش می‌کرده که: «همیشه فرض کنید بدترین اتفاقی که می‌تواند بیفتد، خواهد افتاد.»

بنابراین توصیه‌ی او بیشتر از جنس اخطار و احتیاط، و نه اشاره به یک قانون جدی و طبیعی، بوده است.

اما منسوب بودن این قانون به مورفی، به این معنا نیست که هیچ‌کس قبل از مورفی به این نوع بدبیاری‌ها توجه نکرده است. در کتاب Yale’s Book of Quotations (با ویراستاریِ فِرِد شاپیرو) آماده است: یک فیزیکدان ناشناس، زمانی این جمله را به عنوان قانون چهارم ترمودینامیک مطرح کرده است (قوانین واقعی ترمودینامیک، از صفر تا سه شماره‌گذاری شده‌اند).

آیا قانون مورفی واقعاً درست است؟

این سوال را می‌توان در سه سطح مختلف پاسخ داد.

نخستین سطح، برخورد عامه‌ی مردم با این قانون است. کافی است در کوچه و خیابان از افراد مختلف بخواهید که تجربه‌ی خود را از قانون مورفی در زندگی‌شان بیان کنند. احتمالاً افراد بسیاری را خواهید یافت که مثال‌ها و خاطرات فراوانی در زمینه‌ی درست بودن این قانون دارند.

سطح دوم، برخورد کسانی است که با اصول روانشناسی آشنا هستند. آن‌ها به سرعت می‌توانند علتِ رایج شدن قانون مورفی و باور اغلب انسان‌ها به آن را برایتان شرح دهند:

اما سومین سطح برخورد، توجه دقیق‌تر به مصداق‌های قانون مورفی است. کاری کسانی مانند روبرت متیوس و ریچارد رابینسون انجام داده‌اند (+).

مقاله و کتاب درباره قانون مورفی

درباره‌ی قانون مورفی، مقالات متعددی وجود دارد و با یک جستجوی ساده می‌توانید تعداد زیادی از آن‌ها را بیابید. اغلب این مقالات، به جنبه‌های روانشناختی قانون مورفی پرداخته‌اند. برخی دیگر هم، کوشیده‌اند با تحلیل‌های فیزیکی و آماری، برخی از مثال های قانون مورفی را بررسی کنند.

در این میان، اگر علاقه‌مند باشید درباره‌ی این قانون بیشتر بخوانید و بدانید، می‌توانیم دو منبع مفید را به شما معرفی کنیم.

یکی از‌ آن‌ها مقاله‌ای است که در نشریه‌ی Scientific American منتشر شده است:

The Science of Murphy’s Law (فایل PDF)

دیگری هم کتابی است با عنوانِ چرا همیشه نان تست از سمت کره‌ای بر زمین می‌افتد:

Why the toast always lands butter side down (لینک آمازون)

ریچارد رابینسون نویسنده‌ی این کتاب قانون مورفی را با نگاهی دقیق و علمی بررسی کرده و کوشیده مصداق‌های آن را از یکدیگر تفکیک کند. تحلیل‌ها و مثال‌های او در این کتاب خواندنی و جذاب هستند.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری سبک زندگی من به شما پیشنهاد می‌کند: