تهیه طرح توجیهی و انجام مطالعات امکان سنجی
دو اصطلاح طرح توجیهی و مطالعات امکان سنجی از اصطلاحات رایج در فضای کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید هستند و تهیه طرح توجیهی و انجام مطالعات امکان سنجی، در اغلب مدارس کسب و کار، به عنوان بخش مهمی از فرایند کارآفرینی، مورد توجه قرار می‌گیرند.
این دو اصطلاح معمولاً به عنوان معادلِ Feasibility Study به‌کار می‌روند. حتی گاهی برخی از فارسی‌زبان‌ها این عبارت را به شکل مخفف‌شده به کار می‌بریم و مثلاً می‌گوییم: «برای اجرای این پروژه یا راه‌اندازی آن کسب و کار، هنوز FS انجام نشده است.»
در این درس می‌خواهیم به اهمیت طرح توجیهی و انجام امکان سنجی بپردازیم و با برخی از زوایای این فعالیت آشنا شویم.
بحثِ ما در این‌جا به سه بخش تقسیم شده است:
- ترجمه‌ی مناسب فارسی برای Feasibility Study چیست؟
- اصطلاح‌های طرح توجیهی و امکان سنجی در گفتگوهای روزمره
- تفاوت طرح توجیهی با طرح کسب و کار چیست؟
- در یک نمونه طرح توجیهی، چه موضوعاتی مورد توجه قرار می‌گیرند؟
معنی Feasibility Study چیست؟
نقطه‌ی شروع مناسب برای آشنایی با این مفهوم، این است که به سراغ کتابهای ریشه شناسی برویم و ریشه‌ی واژه‌ی Feasible را بررسی کنیم.
کتابهای ریشه شناسی، برای این کلمه توضیح کمابیش مشابهی دارند (+):
با توجه به این توضیحات، ظاهراً این واژه‌ی انگلیسی (با ریشه‌ی فرانسوی) به قابل اجرا بودن و عملی بودن اشاره دارد. به همین علت است که مطالعات مربوط به Feasibility (یا همان Feasibility Study) در زبان فارسی با اصطلاح امکان سنجی و بررسی توجیه پذیری یک طرح توصیف می‌شوند.
اصطلاح‌های طرح توجیهی و امکان سنجی در گفتگوهای روزمره
سرنوشتِ امکان سنجی و طرح توجیهی شبیه بسیاری از اصطلاحات تخصصی حوزه‌ی کارآفرینی (مثلاً طرح تجاری یا بیزینس پلن) بوده است. به این معنا که یک کاربرد کاملاً عمومی و غیردقیق از آنها در مکالمات روزمره رایج شده و دولت‌ها، نهادهای قانون‌گذاری و موسسات مالی و سرمایه گذاری هم، به تثبیت آن معنای غیردقیق کمک کرده‌اند.
در حال حاضر، طرح توجیهی در زبان روزمره‌ی ما، درباره‌ی سندی به‌کار می‌رود که می‌تواند به تخصیص و جذب بودجه در سازمان‌ها و یا قانع کردن بانک‌ها به وام دادن کمک کند.
این نوع طرح‌های توجیهی، ساختار مشخصی ندارند و معمولاً ترکیبی از برنامه ریزی استراتژیک و مدل کسب و کار و برخی دیگر از المان‌های طرح تجاری هستند. معمولاً اطلاعات جریان نقدینگی مورد نیاز و محاسبات فروش و نرخ بازگشت سرمایه هم، کمک می‌کنند که ظاهر این طرح توجیهی، موجه‌تر باشد.
با کمی جستجو در گوگل (مثلاً با کلیدواژه‌های قیمت، طرح توجیهی و تومان) می‌توانید با بازار آشفته‌ی تدوین و فروش طرح‌های توجیهی بیشتر آشنا شوید.
تفاوت طرح توجیهی با طرح کسب و کار چیست؟
با توجه به توضیحاتی که تا این‌جا ارائه شد، ممکن است این سوال در ذهن شما شکل بگیرد که طرح توجیهی (و امکان سنجی) با طرح کسب و کار (بیزینس پلن) چه تفاوتی دارد؟
چون طرح کسب و کار هم، پیش از راه اندازی کسب و کار تنظیم می‌شود و ظاهراً هدف آن هم، کمک به پیاده سازی و اجرایی شدن یک ایده‌ی کارآفرینانه است.
در این‌جا به دو مورد از کلیدی‌ترین تفاوت های طرح توجیهی و طرح کسب و کار اشاره می‌کنیم.
طرح توجیهی و امکان سنجی، ابتدایی‌تر و ساده‌تر است
تنظیم طرح کسب و کار، کاری پیچیده و زمان‌بر است و در آن باید به جزئیات فراوانی پرداخته شده و سناریوهای مختلف، بررسی و تحلیل شود. طرح توجیهی، مطالعه و بررسی ساده‌تر و مختصرتری است که صرفاً می‌خواهد اجرایی بودن یا نبودن یک کسب و کار را مشخص کند (+/+).
در واقع شما در طرح توجیهی، بیشتر بر روی این سوال متمرکز هستید که: «آیا اصلاً اقدام به انجام این کار، برای من مناسب است؟»
اگر پاسخ بررسی‌های شما منفی باشد، در همین جا متوقف می‌شوید و به سراغ ایده یا ایده‌های دیگر می‌روید.
اما اگر پاسخ مطالعات و امکان سنجی های شما مثبت باشد، وقت و انرژی و منابع خود را به تدوین یک طرح تجاری کامل و حرفه‌ای تخصیص می‌دهید.
طرح تجاری قرار نیست صرفاً به شما پاسخ مثبت و منفی داده یا یا برآوردی از سودتان ارائه کند؛ بلکه یک نقشه راه کامل است که همه‌ی زوایای مختلف را می‌سنجد و جزئیات استراتژیک و عملیاتی را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد.
طرح توجیهی و امکان سنجی، فقط مختص کسب و کارها نیست
طرح تجاری یا Business Plan همان‌طور که از نامش مشخص است، برای یک Business تعریف و تدوین می‌شود.
اما مطالعات امکان سنجی (Feasibility Study) و تنظیم طرح توجیهی، می‌تواند برای هر نوع فعالیتی تنظیم شود.
به عنوان مثال، وقتی مدیر فنی یک شرکت به مدیریت پیشنهاد می‌دهد که یک خودرو برای این واحد خریداری کنند، ممکن است مدیر ارشد از او یک طرح توجیهی بخواهد و بگوید به من نشان بده که این تصمیم، Feasible است.
در این‌جا ما از یک کسب و کار حرف نمی‌زنیم، بلکه کافی است هزینه‌های موجود برای رفت و آمد تیم فنی به پروژه‌ها را بررسی کرده و نشان دهیم که خرید خودرو، می‌توانید این هزینه‌ها را کاهش دهد (پس چنین تصمیمی از نظر اقتصادی، Feasible است).
افزودن یک آپشن جدید به محصول موجود و بستن یک خط تولید موجود (یا خارج کردن یک محصول از بازار) نمونه‌های دیگری از فعالیت‌هایی هستند که می‌شود برای آنها FS تنظیم کرد، اما Business Plan برای آنها معنای چندانی ندارد.
اجزای یک طرح توجیهی (مطالعه امکان سنجی) برای کارآفرینی
پیش از هر چیز، باید به خاطر بسپارید که مخاطبِ اصلیِ امکان سنجی خودتان هستید؛ این شما هستید که باید به نتیجه برسید راه اندازی یک کسب و کار توجیه پذیر است.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای کارآفرینی برای اعضای ویژه متمم امکان‌پذیر است.
تعداد درس‌ها: ۶۴ عدد
دانشجویان این درس: ۶۳۷۲ نفر
تمرین‌های ثبت‌شده: ۳۷۸۸ مورد
پس از فعال کردن اشتراک ویژه در متمم، به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در این‌جا ببینید:
دوستانی که درسهای کارآفرینی متمم را مطالعه کرده‌اند، به درسهای زیر هم علاقه نشان داده‌اند:
مدل کسب و کار | بیزینس پلن | ارزش آفرینی
تصمیم گیری | استراتژی | تفکر استراتژیک | داستان کسب و کار
مشاوره مدیریت | کوچینگ | مسیر شغلی
دیجیتال مارکتینگ | برندسازی | پرسونال برندینگ
مذاکره | مهارت ارتباطی | توسعه فردی
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درس‌ها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین و مشارکت در بحث (لازم نیست حتماً به هر چهار سوال پاسخ دهید)
اکنون که با مفهوم Feasibility آشنا شده‌اید، کمی به کسب و کارها و صنایع مختلف فکر کنید.
نخستین مثال (یا مثال‌هایی) که از Feasible نبودن به ذهن‌تان می‌رسد چیست؟ (ترجیحاً بخش خصوصی اقتصاد را مثال بزنید. پیدا کردن مثال در بخش دولتی، دشوار نیست).
آیا استارت آپ یا کسب و کاری را دیده‌اید که با تمرکز روی یک موضوع فعالیت خود را شروع کرده و شما حس کرده باشید که این فعالیت، نمی‌تواند Feasible باشد؟
آیا شکست‌هایی را دیده‌اید که به نظر شما، در مرحله‌ی امکان سنجی، می‌شد تا حدی آن شکست‌ها را پیش بینی کرد؟
آیا مواردی بوده که شما فکر کرده‌اید یک فعالیت، Feasible نیست؛ اما بعداً در عمل متوجه شده باشید که همه‌ی جنبه‌ها را ندیده‌اید و چنان فعالیتی توانسته Feasible باشد؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید به شما پیشنهاد میکند:
- دوره آموزش کارآفرینی | راهنمای راه اندازی و مدیریت کسب و کارهای کوچک
- آیا آموزش کارآفرینی مفید است؟ | سهم دانش کارآفرینی در موفقیت کارآفرینان و توسعه کسب و کار
- در مدیریت کسب و کارهای کوچک و متوسط چقدر به منابع آکادمیک اعتماد کنیم؟
- مشاوره کسب و کار | راه اندازی کسب و کار جدید و راهکارهای رشد و توسعه کسب و کار شما
- تعریف کارآفرینی چیست؟ | مروری بر تاریخچه کارآفرینی
- فرایند کارآفرینی | آشنایی با مراحل کارآفرینی
- مهارتهای کارآفرینی چه هستند؟ آیا برای کارآفرینی آماده هستیم؟
- ویژگی های یک کارآفرین | مروری بر ویژگیهای شخصیتی کارآفرینان
- چرا میخواهید کارآفرین شوید؟ انگیزه شما از کارآفرینی چیست؟
- دو راه متفاوت برای ورود به دنیای کارآفرینی
- تعریف ایده چیست؟ ایده پردازی در کارآفرینی چگونه است؟
- انواع کارآفرینی چیست؟ کدام راه، می‌تواند برای شما مناسب باشد؟
- کارآفرینی سازمانی چیست و کارآفرین درون سازمانی چه میکند؟
- کارآفرینی دولتی چیست؟ آیا شما یک کارآفرین دولتی هستید؟
- کسب و کار خانوادگی چیست و چه مزایایی دارد؟
- کسب و کار نوپا و کارآفرینی پاره وقت
- میکرو بیزینس | حتی کوچکتر از کسب و کارهای کوچک
- تعریف استارت آپ چیست؟
- انواع استارت آپ | استارت آپها چگونه دسته بندی می‌شوند؟
- باغ وحش کارآفرینی (غزالها، فیلها، موشها و سایر حیوانات)
- تعریف بنگاه اقتصادی چیست و چرا از واژه‌ی بنگاه استفاده می‌شود؟
- مزیتهای کسب و کارهای کوچک و نقش آنها در اقتصاد ایران
- کارآفرینی در ایران و علتهای شکست آن | فایل صوتی برای دانلود
- راه اندازی کسب و کار | چه زمانی کسب و کار خود را شروع کنم؟
- راه اندازی کسب و کار | کارآفرینی را تنها آغاز می‌کنید یا با شریک؟
- راه اندازی کسب و کار | دردسرهای شباهت شرکا و تیم کارآفرین همگن
- راه اندازی کسب و کار | عاقبت شراکت با دوستان و خانواده
- مرکز رشد (انکوباتور) کسب و کار چیست؟
- شتاب دهنده کسب و کار چیست و چه تفاوتی با مرکز رشد دارد؟
- سازمان در مرحله تولد و مفهوم تعهد
- مدیریت ناب | تولید ناب و سایر مفاهیم مرتبط با Lean
- MVP چیست؟ (کمینه محصول پذیرفتنی)
- عمل زدگی: یکی از مشکلات سازمان‌ها در مرحله نوزادی
- نکتهای در مورد سبک زندگی کارآفرینان
- سرمایه گذاری خطرپذیر یا سرمایه گذاری جسورانه (VC) چیست؟
- شرکت هلدینگ چیست و چه تفاوتی با شرکت های سرمایه گذاری دارد؟
- تهیه طرح توجیهی و انجام مطالعات امکان سنجی
- راهنمای اسلایدسازی و تدوین گزارش توجیهی برای راه اندازی یک کسب و کار
- طرح کسب و کار (طرح تجاری) چیست؟ چگونه بیزینس پلن بنویسیم؟
- یک انتخاب کلیدی در کارآفرینی | ثروت آفرینی بیشتر یا کنترل بیشتر؟
- تئوری نمایندگی | چالشهای جدایی مالکیت و مدیریت
- موفقیت کسب و کارهای کوچک را با چه معیارهایی بسنجیم؟
- نشانه های شکست یک کسب و کار کوچک چیست؟
- عوامل موفقیت استارتاپ ها | یک استارت آپ موفق چه ویژگیهایی دارد؟
- مهمترین دلایل شکست استارتاپ ها
- اشتباهات رایج کارآفرینان در مسائل مالی
- استیو بلنک کیست؟
- اریک ریس کیست؟ (Eric Ries)
- مایکل فریزه | محقق در زمینهی روانشناسی کارآفرینی
- حرفه‌ای جک ما | درباره‌ی کار، موفقیت و کارآفرینی
- کتاب با چرا شروع کنید | سایمون سینک
- کتاب ای کاش وقتی ۲۰ ساله بودم می دانستم | تینا سیلیگ
- کتاب نوآفرینی (آدام گرنت) | راهنمایی برای پرورش خلاقیت و نوآوری
- کتاب سختی کارهای سخت | دردسرها و چالش های یک مدیرعامل
- کتاب چالشهای کارآفرینی | دوراهیهای پیش روی کارآفرینان
- کتاب دوره عمر سازمان (چرخه عمر سازمان) | آدیزس
- کتاب صفر به یک | پیتر تیل
- کتاب نوپای ناب یا The Lean Startup نوشته اریک ریس
- کتاب تست مامان | چگونه یک ایده را ارزیابی کنیم؟
- گزارشهای مدیریتی | شاخص سهولت انجام کسب و کار در کشورهای مختلف
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
هم‌چنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
هم‌چنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : سمیه آزاد
۱- نخستین مثال (یا مثال‌هایی) که از Feasible نبودن به ذهن‌تان می‌رسد چیست؟
مثال من برای این سوال، سایت تراست زون هست که آقای محمدرضا شعبانعلی شرح کاملی رو در مورد علت بسته شدن آن در مطلبی مستقل نوشته اند که به نظر من در این شرح گزارشی از Feasible نبودن این سایت ارائه کرده اند:
پایان یک پرونده: گزارشی در مورد تراست زون
۲- آیا استارت آپ یا کسب و کاری را دیده‌اید که با تمرکز روی یک موضوع فعالیت خود را شروع کرده و شما حس کرده باشید که این فعالیت، نمی‌تواند Feasible باشد؟
مثالی که برای این تمرین به ذهن من میرسه، کافه داونتیسم هست. این کافه توسط عزیزان سندروم داون و اوتیسم اداره می شود. گویا پیاده سازی این ایده هم به مدت دو سال طول کشیده است.
مدتی که فعالیتهای این کافه را پیگیری میکردم، متوجه شدم که بنیانگذار این کافی شاپ که گویا خانومی هستند، برای کارهای عملیاتی کافه دائما در لایو و استوری های اینستاگرام از دوستان و همراهان تقاضای کمک می کنند. از طرفی کسانی هم که به این کافی شاپ سر می‌زنند، به شکلی انعکاس می دهند که گویا جنبه خیریه این جضورشان بر جنبه کافی شاپ رفتن می چربد. حتی برای جابه جایی مکانی اخیر این کافه، با وجود مدت زمان طولانی فعالیت آن، برای ساده ترین کارها نیازمند حمایت مالی بود که نشان می دهد که این کافه مانده اقتصادی نداشته است. ضمنا ممکن است بعضی دوستان اشاره کنند که این کار فعالیت تجاری نیست. اما وقتی شعار این کافه "اولین کافه عزیزان سندروم داون در ایران و جهان " انتخاب شده است، نشان می دهد که در بدو تاسیس و حتی تا این لحظه مقیاس بزرگتری مد نظر بوده است.
۳-آیا مواردی بوده که شما فکر کرده‌اید یک فعالیت، Feasible نیست؛ اما بعداً در عمل متوجه شده باشید که همه‌ی جنبه‌ها را ندیده‌اید و چنان فعالیتی توانسته Feasible باشد؟
در روزهای اول تاسیس سایت شیپور، من گمان می کردم که این سایت در مدت زمان کوتاهی با دردسرهای متعدد حقوقی مواجه بشه و از طرفی هم تصور من این بود که بازار اجناس دست دوم در ایران نمیتونه بازار جذابی باشه. اما گویا مدیران شیپور همه جنبه های این بیزینس رو سنجیده بودند که تا به امروز رشد و حضور خوبی در اکوسیستم استارتاپهای کشور داشته است.