مشکلات درمان زاد در سیستمها چه هستند؟
- اصطلاح مشکلات درمان زاد یا Iatrogenic را به خاطر بسپارند.
- بتوانند برای مشکلات درمان زاد در زمینههای مختلف، مثال بزنند.
- هر بار به دخالت در یک سیستم فکر میکنند، ابتدا بکوشند تحلیل کنند که آیا مطمئن هستیم که منافع دخالت در این مرحله، از خطرات احتمالی آن بیشتر است؟
یکی از اصطلاحاتی که نسیم طالب در بحث پادشکنندگی تاکید بسیار زیادی بر آن دارد، مشکلات درمان زاد یا Iatrogenic است.
البته نسیم طالب تاکید میکند که ابتدا این اصطلاح را بلد نبوده و به جای آن از اصطلاح عوارض منفی ناخواستهی حاصل از اقدامات مثبت استفاده میکرده است.
بعداً متوجه میشود که جامعهی پزشکی در ادبیات خود، تعبیر سادهتر و دقیقتری دارد و اصطلاح Iatrogenic یا مشکلات درمان زاد را مورد استفاده قرار میدهد.
طبیعتاً وظیفهی درمانگر، درمان است.
اما کاملاً قابل تصور است که برخی درمانها یا مداخلههای درمانی، در کنار درمان و یا حتی به جای درمان، مشکلات و بیماریها و عوارض جانبی دیگری را به وجود بیاورند.
اصطلاح آیتروجنیک (Iatrogenic) یا درمان زاد از اینجا به وجود آمده است.
بنابراین، وقتی میشنویم بیماری درمان زاد، منظور مواردی از بیماری است که از ابتدا وجود نداشته و در طی فرایند درمان در اثر درمان، به وجود آمده است.
نسیم طالب، وارد شدن مدیران در اشتباهات خرد و رفتارهای کوچک کارکنان، تلاش بیش از حد بر استفاده از داروها، اصرار بر خاموش کردن کوچکترین آتشها در جنگلهای یلوستون، تلاش برای مداخلهی سریع در کاهش یا افزایش قیمتها در بازار و نیز ویرایش متن نوشتهها را نمونههایی از مداخلههای خیرخواهانهای میداند که میتوانند مشکلات درمان زاد ایجاد کنند.
تمرین درس مشکلات درمان زاد:
در زندگی شخصی، فضای کار یا هر جای دیگری که به ذهنتان میرسد، آیا میتوانید مداخلههای خیرخواهانهای را پیدا کنید که اگر بیش از حد سریع و شتابزده و جدی اعمال شوند، ممکن است هزینههای آنها بیشتر از منافعشان باشد؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدیریت در شرایط ابهام به شما پیشنهاد میکند:
- مدیریت در شرایط ابهام – طراحی سیستم های مقاوم (نقشه راه درس)
- مدیریت در شرایط ابهام: دنیای سه حالتی – به چیزی که شکننده نیست چه میگویید؟
- نسیم طالب و تاکید بر اهمیت واژه ها و کلمات: کوررنگی فرهنگی!
- هورمسیس: گاهی اوقات، کمی زهر میتواند پادزهر باشد
- پادشکنندگی (Antifragility) – قرارداد برای معادل یک واژه
- پاسخ بیش از حد در رفتار سیستم ها (Overreaction)
- خاطرات نسیم طالب: وقتی تصمیم گرفتم بادیگارد شوم
- در مدیریت بحران، ظرفیت آزاد با ظرفیت مازاد تفاوت دارد
- نسیم طالب و بحث پیری و استخوان های پوک
- تعریف سیستمهای پیچیده (۱): درباره تفاوت گربه و ماشین لباسشویی
- تعریف سیستمهای پیچیده (۲): چند تفاوت سیستمهای پیچیده و سیستمهای مکانیکی
- در سیستمهای پیچیده، شکل مکانیکی تعادل به معنای مرگ سیستم است
- نسیم طالب: قوی سیاه، مرغ سفید، راننده تاکسی و کارمند بانک
- اهمیت خطا و نوسان در بقاء بلندمدت سیستمها (نسیم طالب)
- منابع تکمیلی: سوالهای نشریهی تایم از نسیم طالب
- ماجرای الاغ بوریدان | اهمیت انتخاب تصادفی در زمان تردیدهای شدید
- توزیع وزنهای چیست (سیستمها در شرایط ابهام)
- درباره آتش سوزی جنگلها: بگذار پارک یلوستون بسوزد
- مشکلات درمان زاد در سیستمها چه هستند؟
- اختیار معامله چیست؟ از تالس تا بازار سهام و دنیای پر از ابهام امروزی
- معرفی کتاب نسیم طالب: آنها که پای خودشان گیر نیست
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
مثال اول:
تجربهای که با مطالعهی این درس برای من تداعی شد، مشاوره مدیریت بود.
قاعدتاً ارائهی مشاوره به مدیران کسب و کار، میتواند کاری ارزشمند و ارزشآفرین باشد.
به همان شکل که میتوان نقش پزشک را در عارضهیابی و درمان بیماریهای انسان ارزشمند دانست، نقش مشاور هم میتواند در عارضهیابی و درمان مشکلات سازمانی، مهم و تاثیرگذار باشد.
با این حال، یک نکتهی مهم هم وجود دارد: به ندرت پیش میآید که مشاوری را به یک سازمان دعوت کنید و او بعد از برگزاری جلسه با شما یا شناخت بهتر سازمان، بگوید که در مقطع فعلی، مسیر فعلی را ادامه دهید و تغییرات جدی لازم نیست.
یا اینکه بگوید روند کلی سازمان درست است و صرفاً برخی اصلاحات جزئی لازم است.
مصداقهای بسیاری را در ذهن دارم که مشاور احساس میکرده اگر مشکلات بزرگتری را تشخیص داده و گزارش کند، مهمتر و تاثیرگذارتر تلقی خواهد شد.
بنابراین، فکر میکنم گاهی اوقات سازمانها در استفاده از مشاوران - خصوصاً اگر پخته و کارکشته نباشند - ممکن است با مجموعهای از مشکلات سازمانی درمانزاد مواجه شوند که قبلاً با آنها مواجه نبودهاند.
مثال دوم:
مورد دومی که به ذهنم میرسد، طراحی سایت است.
بسیاری از مدیران و صاحبان سایتها، در مقاطع مختلف عمر سایت خود، به سراغ طراحان وبسایت میروند.
بسیاری از طراحان وبسایت، سلیقه و پیشفرضهای خود را دارند و به ندرت کار یکدیگر را تایید میکنند.
به همین علت، معمولاً اگر از چند طراح سایت، یکی پس از دیگری دعوت کنید تا سایت شما را ببینند و اصلاح کنند، ماجرایی شبیه بازدید مکرر بیمار توسط پزشک به وجود میآید.
کمتر کسی، تغییرات و اصلاحات جزئی را پیشنهاد میدهد و عموماً پیشنهاد میکنند که همه چیز را تغییر دهید و ساختار جدیدی بنا کنید.
بعد از مدتی، به فرض آنکه ضعفها و نواقص اولیهی مد نظر شما مرتفع شود، در دام مجموعهای از ضعفها و نواقص جدید گرفتار خواهید شد و این حلقه همچنان ادامه خواهد یافت.
شاید نام بردن صحیح نباشد.
اما یکی از دوستانی که یک سایت پربازدید با مطالب ارزشمند داشتند، از طریق فروش فضای تبلیغاتی کسب درآمد میکردند. رتبهی الکسای ایشان هم در ایران زیر ۱۰۰۰ بود (این رتبه قاعدتاً برای سایتهایی که از طریق تبلیغ درآمد کسب میکنند، حائز اهمیت است).
یکی از طراحان معروف کشور به ایشان پیشنهاد کردند که - حالا که بزرگ و پرترافیک هستند - بهتر است طراحی سایت خود را تغییر دهند.
با تغییر طراحی، رتبهی سایت به شدت افت کرد. پس از مدتی، سبک مطالب و محتوا هم تغییر کرد (تا شاید جبران افت گذشته باشد) و در نهایت بخشی از آن خریداری شد و در مالکیت یکی از مجموعههای رسانهای کشور قرار گرفت.
شاید اگر مراجعهی زودهنگام به پزشک نبود، آن کسب و کار سالم، بیمار نمیشد و هویت و ساختار مالکیت آن تغییر نمیکرد.