روش چیست؟ روش شناسی چیست؟ (درباره متد و متدولوژی)

وقتی دانشجویان، مقاله تحقیقاتی یا پایان نامه خود را تنظیم می‌کنند، معمولاً بخشی را به متد (Method) یا روش اختصاص می‌دهند.

گاهی اوقات، این سوال برایشان به وجود می‌آید که متد اصطلاح بهتری است یا متدولوژی (Methodology)؟

بعضی دوستان هم چون احساس می‌کنند متدولوژی واژه‌ی زیباتری است و ظاهراً عمیق‌تر از متد به نظر می‌رسد، عنوان متدولوژی را انتخاب می‌کنند.

اصطلاحات زیر، همگی از جمله اصطلاحات نادرستی هستند که طی سال‌های اخیر، در مقاله‌های فارسی و انگلیسی به چشم می‌خورند:

 متدولوژی مدیریت پروژه

 متدولوژی چابک (Agile)

 متدولوژی شرکت

 متدولوژی تحقیق ما

 متدولوژی اسکرام

 متدولوژی شکست

این مسئله به حدی فراگیر است که دیکشنری American Heritage (که ریاست پنل مدیریتی آن را استیون پینکر بر عهده دارد) تذکر می‌دهد که واژه‌ی متدولوژی و متد تفاوت جدی دارند و با وجودی که در سال‌های اخیر به جای یکدیگر به کار می‌روند، باید به خاطر داشته باشیم که حتی اگر در گفتگوهای عمومی این تفاوت مورد توجه قرار نمی‌گیرد، حداقل در محافل علمی نسبت به آن حساس باشیم.

قبل از اینکه به سراغ بحث تفاوت متد و متدولوژی (روش و روش شناسی) برویم، بد نیست تلفط این دو کلمه را هم بشنویم:

بخش مهمی از آنچه ما در درس تفکر نقادانه می‌آموزیم، از جنس متد و متدولوژی است.

به عبارتی، به تدریج با متدهای مختلف در بحث، تحلیل، استدلال و استخراج اطلاعات آشنا می‌شویم و سپس، می‌آموزیم که آنها را با یکدیگر مقایسه کنیم.

البته این درس بیشتر جنبه‌ی کیفی (Qualitative) دارد.

در آینده در متمم به صورت مستقل به بحث‌های کمی (Quantitative) نیز خواهیم پرداخت.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تفکر نقادانه به شما پیشنهاد می‌کند: