روش نوشتن برنامه رشد شخصی (تنظیم شناسنامه مهارت)

بسیاری از ما عادت به برنامه‌ریزی نداریم (چرا برنامه ریزی را دوست نداریم؟).

حتی اگر هم تصمیم بگیریم برای رشد شخصی و توسعه فردی برنامه‌ریزی کنیم، یا برنامه‌مان را مکتوب نمی‌کنیم و یا هنگام مکتوب کردن برنامه، نظم و چارچوب خاصی را به‌کار نمی‌گیریم.

در این درس می‌خواهیم چارچوب ساده‌ای را برای برنامه ریزی توسعه شخصی پیشنهاد کنیم تا اگر آن را پسندیدید، در برنامه‌ریزی‌های خود از آن استفاده کنید. فقط پیش از این که به این چارچوب بپردازیم، لازم است به دو نکته اشاره کنیم:

◼️ فرض ما بر این است که شما می‌دانید قرار است چه مهارتها و توانمندی‌هایی را در خود پرورش دهید. مثلاً می‌دانید که الان می‌خواهید مهارت مدیریت جلسه را در خود تقویت کنید. یا می‌خواهید برای تقویت هوش هیجانی وقت صرف کنید. یا مهارت خود را در ارتباط نوشتاری بهبود بخشید. اگر هنوز در این زمینه به تصمیم نهایی نرسیده‌اید، پیشنهاد می‌کنیم درس‌های زیر را مرور کنید:

مهارت های نرم

خودآگاهی و شناخت بهتر خود

سبد مهارت

رزومه نویسی آینده نگر

پس از مطالعهٔ این درس‌ها و به فرض این که می‌دانید در کدام زمینه‌های دانش، مهارت و توانمندی باید رشد کنید و برای چه حوزه‌هایی باید وقت صرف کنید، به مرحلهٔ تدوین برنامه و شفاف‌تر کردن گام‌های اجرایی می‌رسید.

◼️ برای برنامه ریزی یادگیری یک مهارت، روشی که بتوان آن را بهترین روش یا best practice دانست وجود ندارد. اگر منابع مختلف را هم مرور کنید خواهید دید که هر یک پیشنهاد متفاوتی دارند و چارچوب واحدی در این زمینه وجود ندارد. ما عمداً سعی کردیم چارچوبی ارائه کنیم که بیشتر مولفه‌های رایج را در خود گنجانده باشد.

ممکن است شما ترجیح دهید شکل مختصر‌تری از این جدول را برای برنامه ریزی به کار بگیرید.به‌ویژه این که ممکن است در برخی موضوعات مهارت‌ها به نتیجه برسید که دو یا سه مورد از مواردی که در جدول آمده، هم‌پوشانی دارند و تفکیک آن‌ها ساده نیست.

◼️ ما در متمم گاهی این نوع برنامه‌ریزی را «تنظیم شناسنامه مهارت» می‌نامیم. اصطلاح شناسنامه مهارت یک اصطلاح علمی و تخصصی جاافتاده نیست و ساختهٔ ماست. اما گمان می‌کنیم اصطلاح مفیدی است و حاوی پیامی ارزشمند است. جدولی که شما تنظیم می‌کنید، پس از چند بار اصلاح و بازنگری، به توصیفی آموزنده از یک مهارت تبدیل می‌شود. در حدی که می‌توانید جدول‌تان را به افراد کم‌تجربه‌تر نشان دهید تا از آن الهام بگیرند و شناخت بهتری از آن مهارت پیدا کنند.

درست است که چنین جدولی با قضاوت‌های شخصی فراوان آمیخته است، اما هم‌چنان کاربرد آن فراتر از یک برنامه‌ریزی مقطعی است و می‌تواند به سندی برای شناختن و شناساندن یک مهارت تبدیل شود.

جدول زیر برای برنامه ریزی رشد سه مهارت تنظیم شده است (با کلیک بر روی تصویر جدول می‌توانید فایل PDF جدول برنامه ریزی را دانلود کنید). طبیعتاً بسته به نوع و تعداد مهارتهایی که مد نظر شماست، شکل و ابعاد این جدول تغییر خواهد کرد.

بهترین نام برای مهارت مد نظر شما چیست؟

هنگام برنامه‌ریزی برای رشد شخصی و هدف‌گذاری برای توسعه مهارت‌ها، بکوشید به عنوان‌های رسمی و نام‌هایی که به آن‌ها عادت کرده‌ایم محدود نشوید. نام‌های رایج ما را گرفتار چارچوب‌ها و کلیشه‌ها می‌‌کنند.

مثلاً به موضوعی مثل تفکر نقادانه فکر کنید. ما آن‌قدر این اصطلاح را شنیده‌ایم که گمان می‌کنیم با آن آشنا هستیم. اما اگر کمی دقیق‌تر فکر کنیم، ممکن است به نتیجه برسیم که صرفاً تکرار اصطلاح باعث شده که برایمان «آشنا به‌نظر برسد.»

این نوع آشنایی‌ها نوعی توهم ارتباطی هم ایجاد می‌کنند. یعنی شما به دوست‌تان می‌گویید من می‌خواهم برای تقویت تفکر نقادانه تلاش کنم و او هم از این تصمیم‌تان استقبال می‌کند. اما اگر کسی از شما دو نفر بپرسد که با گفتن و شنیدن این اصطلاح، چه چیزی در ذهن‌تان بوده، ممکن است شکافی عمیق میان گفتهٔ شما و شنیدهٔ دوست‌تان آشکار شود.

بنابراین مقید نباشید که نام مهارت و توانمندی را از اصطلاحات رایج انتخاب کنید. چیزی بنویسید که برای خودتان کاملاً مفهوم و شفاف باشد:

نامی را بنویسید که برای خودتان کاملاً قابل‌فهم و شفاف باشد:

گروه مهارتی یا حوزهٔ شایستگی را مشخص کنید

مهارتها را در خلاء رها نکنید. برای خودتان مشخص کنید که هر مهارت زیرمجموعهٔ چه گروهی است یا در کدام حوزهٔ شایستگی قرار می‌گیرد.

مثلاً اگر می‌خواهید برای گوش دادن موثر وقت صرف کنید و این مهارت را تقویت کنید، حتماً در برنامه مکتوب خود این را هم ثبت کنید که در حوزهٔ «مهارت ارتباطی» می‌خواهم برای «گوش دادن موثر» وقت صرف کنم.

یا اگر می‌خواهید برای تقویت «همدلی» تلاش کنید، مشخص کنید که آن را زیرمجموعهٔ کدام حوزهٔ مهارتی می‌بینید (مثلاً ممکن است بگویید نویسندگی یا هوش هیجانی یا مدیریت ارتباط با مشتری).

این کار از دو جهت مهم است:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری توسعه مهارتهای فردی به شما پیشنهاد می‌کند: