شبکه های اجتماعی تخصصی

یکی از مفاهیم تخصصی مدیریت رسانه که درباره شبکه های اجتماعی کاربرد دارد، همگرایی و واگرایی است.

همگرایی (Convergence) و واگرایی (Divergence) می‌توانند مصداق‌های متنوعی داشته باشند.

بنابراین اجازه بدهید ابتدا بگوییم که منظور ما از همگرایی و واگرایی در این بحث چیست.

شبکه های اجتماعی (و به شکل کلی‌تر: پلتفرم های اجتماعی) معمولاً در آغاز راه‌اندازی و مراحل اولیه‌ی رشد خود، به دنبال وجه تمایز هستند.

توییتر زیرساخت خود را بر جمله‌های کوتاه بنا می‌کند و از این نظر با فیس بوک که متن و عکس و لینک در آن وزن بالایی دارد متفاوت است.

اینستاگرام تأکید خود را بر روی عکس قرار می‌دهد و هشتگ و متن (کپشن) در اولویت‌های بعدی آن قرار می‌گیرند.

یوتیوب، محور اصلی محتوای خود را بر کلیپ های ویدئویی قرار می‌دهد و به این ترتیب، هر کدام می‌کوشند نقطه‌ی تمرکز و تمایز متفاوتی داشته باشند.

اما پس از این‌که مراحل اولیه‌ی رشد طی شد و پایگاه مشتریان شکل گرفت، هر یک از شبکه های اجتماعی به قابلیت‌ها و ویژگی‌های شبکه های دیگر نگاه می‌کنند و سعی می‌کنند قابلیت‌های مشابهی را در ساختار خود تعبیه کنند.

اینستاگرام به تقلید از اسنپ چت، استوری را ایجاد کرد و توییتر امکان انتشار عکس را گسترش داد. یوتیوب به تدریج فضا برای انتشار پادکست را هم باز کرد و Vero سعی کرد ویژگی‌های چند شبکه اجتماعی دیگر را در کنار هم قرار دهد.

این وضعیت همان چیزی است که از آن به عنوان Convergence یا هم‌گرایی یاد می‌شود.

در مقابل، یک استراتژی دیگر هم وجود دارد و آن، فاصله گرفتن از دیگران و واگرایی است. به این معنا که یک شبکه اجتماعی به جای تلاش برای جلب نظر مخاطبان شبکه های دیگر، بکوشد جامعه‌ی مخاطبان خود را دقیق‌تر و مشخص‌تر تعریف کند.

مثلاً Goodreads هرگز تلاش نکرده‌ است مخاطبان شبکه های دیگر را جذب کند و مشغول توسعه‌ی یک شبکه اجتماعی از کتابخوان‌ها و علاقه‌مندان به کتاب است.

Allrecipies فقط بر روی دستورالعمل‌های پخت غذا و آشپزی و دسر  متمرکز شده و شبکه اجتماعی علاقه‌مندان به خوردنی‌ها را شکل داده است.

GitHub شبکه اجتماعی برنامه نویسان شده و طراحی و ساختارش هم نشان می‌دهد که رویای نزدیک شدن به شبکه های اجتماعی عمومی را در سر ندارد.

Wayn علاقه‌مندان به سفر را به یکدیگر متصل می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند تا نقاط مختلف را بهتر به یکدیگر معرفی کنند و بشناسانند.

این نوع شبکه های اجتماعی اصطلاحاً Niche Social Networks نامیده می‌شوند.

ما در فارسی معمولاً از شبکه های اجتماعی تخصصی برای توصیف آن‌ها استفاده می‌کنیم. اگر چه در این‌جا تخصص به معنای دانش تخصصی نیست. بلکه به این معنا است که یک شبکه، به گروه مشخص و محدودی از کاربران با علاقه‌ی مشخص اختصاص دارد.

در میان علاقه‌مندان به شبکه های اجتماعی و دنیای دیجیتال، دیدگاه‌های متفاوتی درباره‌ی همگرایی و واگرایی وجود دارد.

• هم‌گرایی: عده‌ای بر این باورند که روند عمومی به سمت هم‌گرا شدن شبکه های اجتماعی است و نمی‌توان کاربران را در شبکه های متعدد فعال نگه داشت. حتی اگر هم شبکه های دیگر باقی بمانند، سهم زیادی از ذهن و زمان کاربران به شبکه های عمومی اختصاص خواهد یافت.
• واگرایی: گروه دیگری بر این باورند که اتفاقاً دوره‌ی شبکه های اجتماعی عمومی به پایان می‌رسد و به تدریج، کاربران از زندگی در فضای عمومی خسته می‌شوند و هر یک، فضای اختصاصی مورد علاقه‌ی خود را جستجو می‌کنند. بنابراین شبکه های اجتماعی عمومی برای هر کاربر به تدریج جای خود را به چند شبکه اجتماعی تخصصی می‌دهند.
• ترکیب: طبیعتاً همیشه می‌توانید عده‌ای را پیدا کنید که معتقدند مسیر میانه‌ای هم وجود دارد. این افراد بر این باور هستند که حتی در بلندمدت، هیچ‌یک دو نوع شبکه اجتماعی عمومی و تخصصی به نفع دیگری حذف نخواهند شد. آن‌ها به نیازهای متفاوتی پاسخ می‌دهند و هر دو نیاز هم قرار نیست از بین برود یا کم‌رنگ شود.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری شبکه های اجتماعی به شما پیشنهاد می‌کند: