ماز چیست؟ لابیرنت به چه معناست؟ این دو با هم تفاوت دارند؟

ما معمولاً در درس ظرافت‌های کلامی به سراغ واژه‌های فارسی و عربی می‌رویم. اما این‌ بار دو واژه را انتخاب کرده‌ایم که تقریباً با تلفظ انگلیسی خود وارد زبان فارسی شده‌اند و بارها آن‌ها را در متن‌های مدیریتی، مهارتی و روانشناسی فارسی دیده‌اید: ماز و لابیرنت.

با وجودی که این دو کلمه برای بسیاری از فارسی‌زبان‌ها ناآشنا و لااقل نامأنوس هستند، اما به این علت که در مباحث مختلف از این دو واژه استفاده می‌شود، ناگزیریم درسی را به شرح تفاوت آن‌ها اختصاص دهیم.

پیش از هر چیز باید توضیح دهیم که ماز معادل فارسی کلمهٔ  Maze در زبان انگلیسی است. در واقع ما دقیقاً همان واژه را به کار می‌بریم. اما آن را با سبکی نزدیک به ذائقهٔ فارسی‌زبان‌ها تلفظ می‌کنیم.

لابیرنت هم وضعیت مشابهی دارد. ما در زبان فارسی آن را تقریباً به همان شکلی که در انگلیسی تلفظ می‌شود می‌گوییم و می‌نویسیم:  Labyrinth

گروهی از نویسندگان و مترجمان فارسی‌زبان برای هر دو واژه از معادل هزارتو استفاده کرده‌اند. اما چنان‌که در ادامه خواهیم دید،‌ این دو واژه یکسان نیستند و نمی‌توان در زبان فارسی برای هر دو از یک معادل استفاده کرد. به همین علت، ما پیشنهاد می‌کنیم هزارتو به عنوان معادل لابیرنت در نظر گرفته شود و ماز هم‌چنان به همان شکل ماز باقی بماند.

مازها و لابیرنت‌ها در یک ویژگی مشترک هستند و آن وجود «مسیرهای پیچ‌در‌پیچ» است. این مسیرها را ممکن است در یک باغ، کاخ، غار، معبد و یا حتی کتابچهٔ معما ببینیم.

اما تفاوت میان ماز و لابیرنت در این است که:

  ماز معمولاً جنبهٔ معمایی دارد. به این معنا که شما داخل ماز گاهی بر سر یک دو راهی قرار می‌گیرید و نمی‌دانید کدام را انتخاب کنید. حتی احتمال دارد با انتخاب یکی از راه‌ها به بن‌بست برسید و مجبور شوید مسیر را برگردید.

  در لابیرنت ما صرفاً‌ با مسیری پیچ‌‌درپیچ روبه‌رو هستیم و هیچ‌جا حق انتخابی وجود ندارد. یعنی هنگام حرکت داخل لابیرنت حرکت شاید بارها به این سو و آن سو بپیچید، اما سرگردان نمی‌شوید و در نهایت به مقصد می‌رسید.

تصویر زیر تفاوت ماز و لابیرنت را بهتر نشان می‌دهد. آن‌چه در سمت راست می‌بینید لابیرنت است و در سمت چپ هم یک ماز را مشاهده می‌کنید:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری آشنایی با کلمات و ظرافت‌های کلامی به شما پیشنهاد می‌کند: