فرسودگی شغلی | ابعاد فرسودگی شغلی، علائم و ریشه‌های آن
فرسودگی شغلی یا Job Burnout از جمله اصطلاحاتی است که از دنیای رفتار سازمانی و مدیریت استرس فراتر رفته و به زبان روزمره‌ی ما راه یافته‌اند. شاید خود شما هم این اصطلاح را به‌کار برده باشید و گفته باشید که: «فرسوده شده‌ام» و «کار مرا فرسوده کرده است.»
در تعریف فرسودگی شغلی، گاهی به شکل خیلی ساده می‌گویند: «وقتی فردی به صورت مزمن و برای مدت طولانی گرفتار استرس شغلی باشد، دچار فرسودگی شغلی می‌شود.»
در این درس خواهیم دید که این تعریف، کمی غیردقیق است و دانشمندان و محققان درباره‌ی فرسودگی شغلی، با جزئیات بیشتری صحبت کرده‌اند. بحث‌مان را با تعریف فرسودگی شغلی و نشانه‌ها و علائم آن آغاز می‌کنیم و سپس به سراغ ابعاد فرسودگی شغلی می‌رویم. در پایان، کمی هم درباره‌ی ریشه های فرسودگی شغلی صحبت خواهیم کرد.
مهم است که همه‌ی ما چه در جایگاه کارمند زیردست و چه در موقعیت مدیر و سرپرست، توجه ویژه‌ای به فرسودگی شغلی داشته باشیم. چون این فرسودگی میتواند هزینه‌های مستقیم و غیرمستقیم زیادی را برای سازمان‌ها و کسب و کارها ایجاد کند.
این مسئله در حدی جدی است که برخی محققان، فرسودگی شغلی را به یک پاندمی و بیماری جهان‌گیر تشبیه کرده‌اند و گفته‌اند که ریشه‌ی بسیاری از مشکلات متنوع سازمان در نهایت به فرسودگی شغلی کارکنان بازمی‌گردد (+).
متأسفانه نمی‌توانیم به‌سادگی، هزینه‌ی ناشی از فرسودگی شغلی در اقتصاد را برآورد کنیم. اما با توضیحاتی که در این درس ارائه می‌شود، به نتیجه خواهید رسید که فرسودگی را می‌توان یکی از علل اصلی اتلاف منابع در اقتصاد ملی در نظر گرفت.
تعریف فرسودگی شغلی
آیا گاهی اوقات احساس می‌کنید که محیط کار، تمام توان و انرژی شما را تخلیه میکند و هیچ چیز برایتان باقی نمی‌گذارد؟
آیا گاهی اوقات حس می‌کنید که دیگر توان و تحمل کنار آمدن با چالش‌های محیط کار را ندارید و بریده‌اید؟
آیا گاهی اوقات پیش می‌آید که نسبت به مراجعان و کسانی که با آنها در تعامل هستید، سنگدل شده‌اید و نمی‌توانید با آنها همدلی کرده و مهربان باشید؟
آیا سر کار، احساس بیهودگی می‌کنید و فکر می‌کنید که مشغول یک کار پوچ و بی‌فایده هستید؟
اگر چنین احساساتی، زیاد به سراغ‌تان می‌آیند، بعید نیست که گرفتار فرسودگی شغلی شده باشید.
مزلاچ (Maslach) یکی از محققان و صاحب‌نظران شناخته‌شده در زمینه‌ی فرسودگی شغلی، این پدیده را چنین توضیح می‌دهد (+):
«فرسودگی شغلی زمانی به وجود می‌آید که فشار و استرس برای مدت طولانی، فرد را خسته و وامانده کرده، دغدغه‌‌‌های سازنده‌ی شغلی او را به بدگمانی نسبت به شغل تغییر داده، و این احساس را در او تقویت کند که از توانمندی و شایستگی‌های لازم برای کار برخوردار نیست.»
ابعاد فرسودگی شغلی
دسترسی کامل به مجموعه درسهای مدیریت استرس برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. البته با فعال کردن اشتراک ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته شاید بهتر باشد از میان درس‌ها و مطالب مطرح شده، ابتدا مطالعه‌ی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
افزایش عزت نفس | چگونه شاد باشیم
دوره MBA (مطالعه‌ی منظم همه‌ی درس‌ها)
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدیریت استرس به شما پیشنهاد میکند:
- مدیریت استرس و روش های کاهش استرس در محیط کار و زندگی
- هانس سلی: از پیشگامان تعریف علمی استرس
- تعریف استرس چیست؟ (در جستجوی علت استرس)
- تفاوت استرس و اضطراب و ترس چیست؟
- چرا استرس را تجربه می‌کنیم؟ آیا باید با استرس مقابل کنیم؟
- انواع استرس (لحظهای / مکرر / مزمن)
- استرس مثبت – اثرات فیزیولوژیک مثبت استرس بر روی بدن
- مقایسه انواع عوامل استرس زای ناشی از تغییرات مهم زندگی
- عوامل استرس در زندگی (بررسی چند حوزهی اصلی)
- سه مرحله اصلی در مواجهه با عوامل استرس آور
- راه های کاهش استرس | غلبه بر استرس چه روش هایی دارد؟
- نقش تغذیه در استرس | آیا از خوراکیها و مواد غذایی استرس زا اجتناب می‌کنید؟
- کاهش استرس با نوشیدن آب
- نقش تنفس عمیق (دیافراگمی) را در کاهش استرس فراموش نکنیم
- آیا سر و صدای محیط را به عنوان عامل استرس زا جدی میگیرید؟
- ترک سیگار – یک گام مهم در راستای کاهش استرس
- مدیریت فشار روانی (۱): چه زمانی تحت فشار روانی قرار میگیریم؟
- مدیریت فشار روانی (۲): آیا تا به حال زیر فشار روانی، افت شدید عملکرد داشتهاید؟
- غلبه بر استرس (با استفاده بهتر از حافظه فعال)
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
- حمایت اجتماعی چیست و در مدیریت استرس چه نقشی دارد؟
- استرس شغلی و روش های کاهش استرس در محیط کار
- فرسودگی شغلی | ابعاد فرسودگی شغلی، علائم و ریشه‌های آن
- فرهنگ پذیری | تغییر محیط فرهنگی هم استرس ایجاد میکند
- کری کوپر – متخصص سلامت، استرس و روانشناسی سازمانی
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا مصطفی
با سلام
به نظرم (که البته یک نظر شخصی است و نمی دانم تا چه حد می تواند درست باشد)علاوه بر موارد خوبی که در مورد علل فرسودگی شغلی در متن درس اشاره شد، یک مورد دیگر میتواند بالاتر بودن سطح توانمندی فرد نسبت به جایگاه سازمانی و عدم وجود فرصت های برابر در جایگاه شغلی باشد.
زمانی که فرد توانمندی هایی دارد که فضایی برای ارائه آن وجود ندارد و همچنین از ظرفیت هایی که فرد دارد به درستی استفاده نمیشود به مرور فرد انگیزه های خود را از دست داده و در آن جایگاه شغلی احساس فرسودگی را تجربه خواهد کرد.