سرمایه گذاری خطرپذیر یا سرمایه گذاری جسورانه (VC) چیست؟

اصطلاحات سرمایه گذاری خطرپذیر و سرمایه گذار خطرپذیر و صندوق های سرمایه گذاری خطرپذیر که گاهی هم به جای خطرپذیر با صفت جسورانه توصیف می‌شوند، طی سال‌های اخیر به شکل گسترده‌ای رواج یافته‌اند.

استارت‌آپ‌های بسیاری در رویای بزرگ شدن، با هدف جذب سرمایه جسورانه (Venture Capital) به سراغ سرمایه‌گذاران خطرپذیر می‌روند و ایده‌ها، طرح‌ها، دستاوردها و داشته‌های خود را نزد این سرمایه‌گذاران معرفی می‌کنند.

در این درس می‌خواهیم کمی درباره‌ی سرمایه گذاران خطرپذیر یا جسور (Venture) صحبت کنیم و بیشتر با این گروه از سرمایه‌گذاران آشنا شویم.

منظور از خطرپذیری یا جسور بودن چیست؟

آیا تا به حال پیش آمده که بخواهید از بانک وام بگیرید؟ ویژگی بانک – البته اگر بخواهد به قانون و اخلاق وفادار باشد – محافظه‌کاری است.

متناسب با وامی که قرار است به شما داده شود، از شما وثیقه می‌گیرند. هم‌چنین مطمئن می‌شوند که شما از توانایی بازپرداخت بدهی خود برخوردار هستید.

وام‌های بانکی معمولاً دوره‌ی تنفس نسبتاً کوتاهی دارند و بعد از این دوره‌ی تنفس، باید بازپرداخت را آغاز کنید.

پولی که از سمت بانک‌ها به افراد و کسب‌و‌کارها تزریق می‌شود، نمونه‌ی سرمایه‌ی محافظه‌کار است؛ سرمایه‌ای که ریسک نمی‌کند و مراقب است سوخت نشود.

بانک‌ها و موسسات مالی بزرگ، معمولاً تمایلی به ماجراجویی و خطر کردن ندارند. به همین علت، اگر به عنوان یک کارآفرین، دست خالی، یک کامپیوتر و تعدادی اسلاید به یک بانک سر بزنید و وام بخواهید، شما را با همان دست خالی و شاید یک لبخند بدرقه خواهند کرد.

بسیاری از سرمایه‌گذاران – از جمله سرمایه‌گذاران در بورس – به شرکت‌ها و کسب‌و‌کارهایی علاقه‌مندند که سودده باشند. آن‌ها اهل خطر نیستند و روی کسب‌و‌کارهایی که هنوز محصول‌شان نهایی نشده یا به مرحله‌ی فروش و سوددهی نرسیده‌ است، سرمایه‌گذاری نمی‌کنند.

حالا که با پولِ محافظه‌کار (متعلق به سرمایه‌گذار محافظه‌کار) آشنا شدید، به سادگی می‌توانید پول خطرپذیر (متعلق به سرمایه‌گذار خطرپذیر) را هم تصور کنید.

در زبان انگلیسی برای توصیف این نوع از سرمایه و سرمایه‌گذار، از صفت Venture استفاده می‌شود؛ همان صفتی که کلمه‌ی Adventure (ماجراجویی) هم با آن هم‌خانواده است.

بله. بعضی سرمایه‌گذاران اهل خطر کردن و ماجراجویی هستند. سرمایه‌ (Capital) این نوع سرمایه‌گذاران با صفت خطرپذیری (Venture) توصیف می‌شود: Venture Capital / Venture Capitalist.

البته سرمایه گذاران خطرپذیر و صندوقهای سرمایه گذاری خطرپذیر برای ثواب، رستگاری و یا لذت شخصی به سراغ ریسک و ماجراجویی نمی‌روند.  این سرمایه‌گذاران، انتظار سود بالا دارند و چون سود بالا در فعالیت‌های اقتصادی با ریسک متعارف کسب نمی‌شود، به سمت فعالیت‌های دارای ریسک بالا تمایل پیدا می‌کنند.  این قانون بازار سرمایه را همه شنیده‌ایم و می‌شناسیم که برای سود نامتعارف، باید ریسک نامتعارف را هم متحمل شد و اگر حاضر نشویم سطح ریسک‌پذیری خود را بالا ببریم، از سود بیشتر هم خبری نیست.

صنعت سرمایه گذاری خطرپذیر، چندان هم جوان نیست

در ایران، بسیاری از صندوقهای سرمایه گذاری خطرپذیر و شرکت‌های فعال در این حوزه، طی سال‌های اخیر و موازی با رشدِ جامعه‌ی استارت‌آپی شکل گرفته‌اند.

به همین علت ممکن است فکر کنیم VC‌ها، پدیده‌ی تازه‌ای هستند که با ظهور کسب‌و‌کارهای اینترنتی پدیدار شده‌اند. این فکر کاملاً اشتباه است. VC‌ها چند دهه قدمت دارند و الزاماً هم به کسب‌و‌کارهای اینترنتی محدود نیستند.

شاید برایتان جالب باشد که در سال ۱۹۹۸ در نشریه‌ی HBR، مقاله‌ای درباره‌ی Venture Capital وجود دارد و جالب‌تر این‌که در همان مقاله هم، قدمت این صنعت در حد چند دهه بیان شده است (نسخه PDF مقاله).

در این مقاله توضیح داده می‌شود که سرمایه گذاران خطرپذیر بخش مهمی از سیستم سرمایه‌گذاری هستند و یک خلاء مهم را پر کرده‌اند:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری کارآفرینی و ایجاد کسب و کار جدید به شما پیشنهاد می‌کند: