دکتر آلبرت محرابیان از پیش‌تازان و قربانیان زبان بدن

آلبرت محرابیان را بی‌شک باید از معروف‌ترین نام‌های حوزه ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن دانست.

آلبرت محرابیان در خانواده‌ای ارمنی در ایران به دنیا آمد.

او پس از مهاجرت به آمریکا، سالها در دانشگاه UCLA کالیفرنیا، به تدریس روانشناسی پرداخت و مطالعات و تحقیقات زیادی در این زمینه انجام داد که جدا از مقالات دانشگاهی در حوزه مذاکره و ارتباطات غیرکلامی و زبان بدن، در قالب کتاب‌های عمومی هم منتشر شده‌اند.

 قانون معروف ۷%-۳۸%-۵۵% که گاهی به عنوان قانون طلایی ارتباطات و زبان بدن شناخته می‌شود، در اثر درک نادرست از مفاهیم مطرح شده در این کتاب، رواج یافته است. قانونی که مدعی می‌شود تنها هفت درصد پیام‌های ما از طریق کلمات منتقل می‌شود و بخش باقیمانده از طریق پیام‌های غیرکلامی (#علائم چهره و لحن صدا) برای طرف مقابل ارسال می‌گردد.

تا مدت‌ها، این قانون در زبان بدن و ارتباطات غیرکلامی، محور اصلی بحث در درس‌های مذاکره و ارتباطات بود و کمک کرد که محرابیان شهرتی جهانی پیدا کند.

اما طی سالهای اخیر، پس از اینکه مشخص شد قانون فوق، صرفاً یک درک نادرست از حرف‌های دکتر آلبرت محرابیان بوده است، روند ماجرا تغییر کرد و این روزها هر منبعی که می‌خواهد خود را به روز و به دور از خرافات #شبه علمی نشان دهد، نقدی در باب قانون طلایی ارتباطات غیرکلامی می‌نویسد.

جالب اینجاست که این موضوع، در کتاب Silent Messages (پیام‌های خاموش) یک بحث فرعی است و انبوهی از نکات ارزشمند در حوزه پیام های غیرکلامی و زبان بدن در این کتاب وجود دارد که هنوز هم، پس از گذشت چهل سال از انتشار آن، از بسیاری از کتاب‌های روز در حوزه‌ی ارتباطات و مذاکره، دقیق‌تر، علمی‌تر و کاربردی‌تر است.

اجازه بدهید نگاهی به این کتاب بیندازیم:

جایی که موجب سوء برداشت شده، قسمتی است که محرابیان در تحلیل پیام‌های متناقض، به مطالعات خود در مورد نحوه‌ی انتقال پیام‌ محبت و دوست داشتن بین زوج‌ها اشاره می‌کند:

او توضیح میدهد که محبتی که ما به طرف مقابل داریم از طریق کلمات و لحن صدا و علائم چهره به او منتقل می‌شود و در این میان، پیام محبت بیشتر توسط لحن و چهره ارسال می‌شود تا کلمات و ادامه می‌دهد که: اگر طرف مقابل ما، در این پیام‌ها تناقضی ببیند، بیش از کلمات، به لحن و چهره‌ی طرف مقابل نگاه می‌کند و نمی‌توانیم وقتی چهره و لحن‌مان، پیامی از عشق و محبت ندارد، با کلمات آن را جایگزین کنیم.

مطالعات محرابیان، از بحث بین یک زوج در مورد عشق و محبت و دوست داشتن، به رابطه‌ی تمام انسانها در محیط خانه و کسب و کار کشیده شد و این مسئله – که جذاب ولی نادرست بود – چنان به شدت فراگیر شد که وی مجبور شد در سایت خود در این زمینه توضیح دهد و با ارجاع به متن کتابش (که آن را برای شما نشان دادیم) تاکید کند که حرف‌هایش، بد فهمیده شده و مورد سوء برداشت قرار گرفته است:

“Total Liking = 7% Verbal Liking + 38% Vocal Liking + 55% Facial Liking.

Please note that this and other equations regarding relative importance of verbal and nonverbal messages were derived from experiments dealing with communications of feelings and attitudes (i.e., like–dislike). Unless a communicator is talking about their feelings or attitudes, these equations are not applicable. Also see references 286 and 305 in Silent Messages – these are the original sources of my findings

محرابیان با ارجاع دادن به کتاب «پیام‌های خاموش» خود، تاکید می‌کند که مطالعات او در مورد زبان بدن و علائم غیرکلامی تنها زمانی کاربرد دارد که «دوست داشتن و دوست نداشتن» توسط  پیام در حال انتقال باشد و در غیر این صورت، تحقیقات او مصداقی نخواهد داشت. به عبارت دیگر شاید زبان بدن دختر و پسری که در یک کافی‌شاپ در حال ابراز محبت به یکدیگر هستند، بسیار مهم بوده و از مصادیق این قانون ۷-۳۸-۵۵ محسوب شود. اما در مذاکره دو سیاستمدار یا دو مدیر ارشد در دو سازمان، تاکید بیش از حد بر زبان بدن صرفاً با استناد به این تحقیق، تعبیری نادرست و گمراه کننده است.

کارول گومن،‌ شوخی جالبی را مطرح می‌کند و می‌گوید: آلبرت محرابیان، هرگز هیچ جا نگفت که شما اگر یک فیلم خارجی دوبله نشده را ببینید فقط با اتکا به زبان بدن و علائم غیرکلامی می‌توانید ۹۳٪ ماجرا را به صورت کامل بفهمید! بسیاری از کسانی که امروز با آنها گفتگو و مذاکره می‌کنیم، دنیا و تصورات و انتظاراتشان، تقریباً در همان حدود از ما دور است.

جدای از کارول گومن در فوربس، بسیاری از نویسندگان و محققان، در سالهای اخیر در مورد این تصور و برداشت نادرست از تحقیق محرابیان هشدار داده‌اند. کیم هریسون هم یکی از آنهاست.

اجازه بدهید در اینجا، فهرست برخی از موضوعات مطرح شده در کتاب پیام‌های خاموش را مرور کنیم تا ببینیم که در حق این دانشمند، تا چه حد اجحاف شده و پررنگ‌کردن یک موضوع حاشیه‌ای، چگونه اصل زحمات او را تحت تاثیر قرار داده است:

• نزدیکی: دوست داشتن و نزدیک شدن به دیگران
  • نزدیکی و دوست داشتن
  • خداحافظی و فشردن دست یکدیگر
  • رقص و حرکات موزون!
  • خودافشایی
  • رسانه‌های ارتباطی
  • تصویر یک سیاست‌مدار
  • محیط کوچک و نزدیک
• قدرت
  • ریلکس بودن بدن
  • قلمروخواهی
  • تجاوز به قلمرو دیگران
• پیام‌های دولایه‌ای
  • نحوه حل تعارض در پیام‌های ناسازگار
  • کارکرد پیام‌های ناسازگار
  • تاثیر پیام‌های ناسازگار بر روی نفوذ اجتماعی
  • پیام‌های ناسازگار و اغتشاش‌های ذهنی و روانی
• سبک اجتماعی
  • المان‌های اصلی در رفتار اجتماعی
  • سبک‌های مسائل ما
  • سبک‌های اجتماعی در ملل مختلف
• سبک اجتماعی و محیط
  • دوست داشتن و محبت
  • دوست داشتن و نزدیکی
• زبانی درون زبان دیگر
  • فاصله‌های مکانی و زمانی ما
  • شکل نقطه‌ی مرجع
  • مسئولیت
  • رابطه‌ی صمیمیت کلامی و غیرکلامی
  • صمیمیت و محیط
• کاربردها
  • استعاره‌ای برای نزدیکی
  • استعاره‌ای برای قدرت
  • استعاره‌ای برای پاسخ‌گو بودن
  • استعاره‌ها – مشترک اما ضمنی
  • کاربرد بحث‌ها در: فروش، تبلیغات، کمپین‌های سیاسی، عشق، بیگانگی اجتماعی و …

آلبرت محرابیان جدا از حوزه‌ی ارتباطات غیرکلامی، در حوزه‌های دیگری هم مطالعات جالب و ارزشمندی انجام داده است که از جمله آنها می‌توان به مطالعه در مورد اثر نامگذاری کودکان بر روی زندگی آنها اشاره کرد که قبلاً در متمم مورد اشاره قرار گرفته است.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری ارتباطات غیر کلامی و زبان بدن به شما پیشنهاد می‌کند: