کتاب تحلیل رفتار متقابل (TA Today) | یان استوارت

در میان کتابهای تحلیل رفتار متقابل، کتاب تحلیل رفتار متقابل نوشته‌ی یان استوارت و ون جوینز جایگاه ویژه‌ای دارد.

ویرایش نخست این کتاب که عنوان انگلیسی آن، TA Today است، در سال ۱۹۸۷ منتشر شد که نسخه‌ی فارسی موجود در بازار ایران (ترجمه‌ی دکتر بهمن دادگستر) هم از روی همین ویرایش ترجمه شده است.

اما این کتاب ویرایش دومی هم دارد که در سال ۲۰۱۲ منتشر شده و ضمن حفظ ساختار کلی نسخه‌ی قبلی، با حذف و اضافه‌های متعددی نیز همراه بوده است.

معمولاً کتاب‌هایی که در زمینه‌ی روانشناسی و خصوصاً روان‌درمانی نوشته می‌شوند، یا به سراغ مخاطبان عام می‌روند که می‌خواهند از یک موضوع سر در بیاورند؛ یا روان‌درمانگرها و مشاوران را به عنوان جامعه‌ی هدف خود انتخاب می‌کنند.

اما یان استوارت و ون جوینز در کتاب تحلیل رفتار متقابل خود، کوشیده‌اند هر دو گروه مخاطب را راضی کنند و منصفانه باید گفت که در این کار تا حد زیادی موفق بوده‌اند.

فهرست موضوعات کتاب

نویسندگان در مقدمه‌ی خود، متواضعانه اعلام کرده‌اند که سرفصل‌ها و مطالب را بر اساس سرفصل آموزش مقدماتی تحلیل رفتار (TA 101) مصوب انجمن بین‌المللی تحلیل رفتار متقابل تنظیم کرده‌اند و هدف‌شان ارائه‌ی متنی جامع در سطح مقدماتی بوده است.

البته فقط چند سطر جلوتر، تأکید کرده‌اند که همین محتوا برای کسی که می‌خواهد مدرک رسمی تحلیل رفتار متقابل هم بگیرد، کاملاً کافی خواهد بود.

به هر حال، می‌توان گفت نویسندگان کوشیده‌اند دایره‌المعارفی جامع اما مختصر از تحلیل رفتار متقابل ارائه دهند. بنابر این بعید است با مفهومی در TA آشنا باشید و نامی از آن در کتاب یان استوارت نبینید.

اما در عین حال، آن‌ها از کنار بسیاری از این مطالب هم به سرعت و در حد یک اشاره عبور کرده‌اند (با توجه به حجم محدود ۴۰۰ صفحه‌ای کتاب، طبیعی است که چنین اتفاقی بیفتد).

به هر حال، کتاب با معرفی کلی تحلیل رفتار متقابل آغاز شده و با معرفی بحث ساختار شخصیت ادامه پیدا می‌کند.

سپس به بحث‌های تعامل و ارتباط متقابل و نیز نوازش و ساختار بخشیدن به زمان پرداخته شده است.

این موضوعات مجموعاً یک چهارم کتاب را به خود اختصاص داده‌اند و نیمی از کتاب نیز به موضوعات پیشرفته‌تر تحلیل رفتار، مانند پیش نویس های زندگی، انگیزاننده‌ها، رفتارهای منفعل، نادیده‌گرفتن ناخودآگاه راهکار مشکلات و بازی‌ها اختصاص پیدا کرده است.

ویژگی مهم کتاب در این است که مخاطبان عام و مبتدی را فراموش نکرده و نویسندگان کوشیده‌اند قالب خودآموز آن را هم حفظ کنند. به همین علت، در هر بخش از کتاب، با تمرین‌های ساده و ارزشمند فراوانی روبرو می‌شوید.

ترجمه کتاب تحلیل رفتار

در مقایسه با ترجمه‌های شتابزده‌ و بی‌کیفیتی که این روزها در کتاب‌ها می‌بینیم، ترجمه‌ی دکتر بهمن دادگستر روان و نسبتاً دقیق است (در تطبیق‌دادن با متن انگلیسی فراموش نکنید که شما ترجمه‌ی فارسی نسخه‌ی ۱۹۸۷ کتاب را در اختیار دارید).

کلمات با دقت انتخاب شده‌اند و جمله‌ها روان هستند.

البته باید بپذیریم که بعضی واژه‌ها در طول مدتی که از ترجمه گذشته، از گردونه‌ی رقابت حذف شده‌اند و مثلاً این روزها کمتر کسی برای Driver از واژه‌ی سائق (=سوق دهنده) استفاده می‌کند.

بخش منابع و مراجع هم در نسخه‌ی فارسی حذف شده و اشتباه‌های تایپی ساده ممکن است دشواری تعقیب منابع اصلی را دوچندان کند.

مثلاً عبارت: «استان و ولامز نظریه‌ی میزان فشار را …» ممکن است شما را به این نتیجه برساند که درباره‌ی «دو نفر» حرف زده شده است. و یا «میزان فشار» هم در ذهن شما مفهوم «مقیاس سنجش استرس» را تداعی نکند (چون در سال‌های اخیر Scale به مقیاس ترجمه می‌شود).

اما اگر منابع وجود داشت قاعدتاً به سرعت متوجه می‌شدید که منظور یک نفر به نام Stan Woollams بوده و موضوعی هم که مطرح کرده، Stress Scale است.

به هر حال، همان‌طور که گفتیم هنوز کتاب در مقایسه با ترجمه‌های سرسری جدیدتری که از کتاب‌های روانشناسی منتشر می‌شود، حرف‌های زیادی برای گفتن دارد.

بخش کوچکی از کتاب

کتاب تحلیل رفتار متقابل یان استوارت یکی از منابع ما در تدوین درس تحلیل رفتار متقابل است و بارها به آن ارجاع داده‌ایم. بنابراین در این‌جا به توضیحات بیشتر درباره‌ی محتوای کتاب نمی‌پردازیم و صرفاً به نقل یک پاراگراف از بخش‌های پایانی کتاب اکتفا می‌کنیم. نویسندگان در این پاراگراف، اریک برن را توصیف کرده‌اند (ترجمه توسط متمم و از ویرایش ۲۰۱۲ کتاب انجام شده است):

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تحلیل رفتار متقابل به شما پیشنهاد می‌کند: