کتاب داستان پردازی با داده ها | آموزش مصورسازی داده‌ها

بسیاری از اوقات در محیط کار لازم می‌شود که حجم قابل‌توجهی از اعداد و ارقام و نمودارها را در قالب یک مجموعه اسلاید ارائه کنیم.

گاهی این ارائه به صورت شفاهی انجام می‌شود و گاهی اسلایدها را می‌سازیم و پرینت می‌گیریم و به شکل مکتوب در اختیار دیگران قرار می‌دهیم (برای این نوع اسلایدهای چاپی در زبان انگلیسی یک اصطلاح جالب وجود دارد: Slideument بر وزنِ Document).

جالب این‌جاست که روندِ تهیه‌ی این گزارش‌ها و اسلایدها معمولاً سرنوشت مشابهی پیدا می‌کند: ساعت‌ها و بلکه روزها درگیر استخراج و گردآوری اعداد و ارقام و آمارها می‌شویم. سپس در عرض چند ساعت آن‌ها را داخل چند اسلاید «می‌ریزیم» و به هر زور و زحمتی شده یک گزارش می‌سازیم.

این در حالی است که اصل ماجرا به «ارائه‌ی قوی و تأثیرگذار» برمی‌گردد. اگر ده یا بیست ساعت برای گردآوری داده‌ها وقت می‌گذاریم، چرا همین‌قدر زمان (یا حتی بیشتر) را صرفِ ساختن اسلایدهایی جذاب و تأثیرگذار نکنیم؟ مگر جز این است که گزارش‌های ما می‌توانند روی تصمیم‌های دیگران تأثیر بگذارند و حتی گاهی سرنوشت دپارتمان یا کسب و کار ما را تغییر دهند؟

شاید بتوان گفت ادوارد تافتی (Edward Tufte) یکی از نخستین کسانی بوده که بر اهمیت «ارائه‌ی جذاب» و «مصورسازی قدرتمند» تأکید کرده و در این زمینه چند کتاب نوشته است.

کتابهای ادوارد تافتی به جزئیات بسیار پرداخته‌اند و شرح و تفسیرهایی چنان جزئی‌نگرانه را از شکل‌ها و نمودارها و اینفوگرافیک‌ها ارائه می‌دهد که ممکن است خواننده‌ی مبتدی را خسته کند.

اما خوشبختانه در سال‌های اخیر، نویسندگان متعددی مسیر تافتی را ادامه داده‌اند و هر یک کوشیده‌اند روش مصور‌سازی و تصویرپردازی را در حوزه‌ی تخصصی خود به ما بیاموزند.

کول ناسبامر نافلیک (Cole Nussbaumer Knaflic) از جمله‌ی این نویسندگان است. او در کتاب داستان پردازی با داده ها فرض را بر این گذاشته که شما مجموعه‌ای از اعداد و ارقام را در اختیار دارید و لازم است یک ارائه‌ی بسیار قدرتمند و تأثیرگذار تهیه کنید.

تنظیمات پیش‌فرض، بهترین راه‌حل نیستند

ممکن است با خود بگویید مگر نمودار کشیدن هم به دانش و تخصص نیاز دارد؟ نرم‌افزارهایی مثل اکسل و پاورپوینت به انبوهی از ابزارهای ترسیم نمودار مجهز هستند و کافی است با چند کلیک، اعداد و ارقام خود را به نمودارهای زیبا و خوش‌ رنگ و لعاب تبدیل کنم.

این روش بسیاری از ماست: اعداد را انتخاب کن و با چند کلیک، نمودار نهایی را جایی در میانه‌ی صفحه قرار بده.

اما آیا واقعاً استفاده از تنظیمات پیش‌فرض برای تولید یک نمودار تأثیرگذار کافی است؟

نمودار زیر (از متن کتاب) نمونه‌ای از همین نمودارهایی است که با چند کلیک تولید می‌شوند:

اما آیا نمودار بالا به اندازه‌ی نمودار زیر – که با فکر و تحلیل و ایده‌پردازی ترسیم شده – گویا است و پیام خود را به شکل واضح و شفاف می‌رساند؟

تقریباً تمام حرف کول نافلیک در کتاب داستان پردازی با داده ها همین است. او تأکید می‌کند داده‌ها یک سرمایه‌ی ارزشمند و تأثیرگذار هستند و ارزش دارد وقت بیشتری برای نمایش‌شان بگذاریم.

ارزش دارد از خودمان بپرسیم مخاطب من کیست؟ دغدغه‌هایش چیست؟ می‌خواهم بعد از دیدن این داده‌ها به چه نتیجه‌ای برسد؟ می‌خواهم چه پیامی به او منتقل شود؟ چه می‌توانم بکنم که با کمترین زحمت، بیشترین دریافت اطلاعات را از ارائه‌ی من داشته باشد؟

او در این مسیر، به هر یک از موضوعات مرتبط، سر می‌زند و سعی می‌کند اشاره‌ای – هر چند کوتاه و مختصر – به آن‌ها داشته باشد.

از اهمیت رنگ می‌گوید، ایرادهای نمودارهای شلوغ را گوشزد می‌کند، کمک می‌کند ذهن مخاطب را به سمت پیام خود هدایت کنید و سعی می‌کند برخی از مهم‌ترین اصول طراحی را به شما یادآوری کند.

او هم‌چنین فصلی را به داستان‌پردازی و اهمیت آن در ارائه اختصاص داده است. البته به قضاوت ما، فصل داستان‌پردازی یکی از فصل‌های ضعیف کتاب است و ممکن است شما را هیجان‌زده نکند (به هر حال، اسم کتاب نافلیک داستان‌پردازی است و او مجبور بوده به هر زحمتی هست، چیزهایی درباره‌ی داستان‌سرایی ببافد و به مخاطب ارائه دهد). اما نافلیک در بخشِ «مطالعات موردی» این ضعف را جبران می‌کند و با ذکر مثال‌های کاربردی، به خوبی به مخاطب می‌فهماند که منظورش از داستان‌پردازی چیست و در عمل چگونه می‌توان یک روایت داستانی خوب از داده‌ها ارائه کرد.

کتاب برای چه کسانی مفید است؟

کتاب داستان پردازی با داده ها را نمی‌توان یک کتاب همه‌کس‌پسند دانست. اگر دانشجویی هستید که برای پایان ترم می‌خواهید چند نمودار تحویل استادتان دهید، یا کارمندی که از سر ناچاری باید چند برگ نمودار را پیوست گزارش خود کرده و رضایت مدیر را جلب کند، بعید است کتاب به کارتان بیاید.

خواندن این کتاب حوصله‌ی بسیار می‌خواهد و نمی‌توان به سادگی و به شکل سرسری از روی توضیحات آن گذشت. این حوصله‌ی زیاد هم در کسانی پیدا می‌شود که سرنوشت‌شان با ارائه‌ی چند نمودار گره خورده باشد.

بنابر این پیشنهاد ما این است که «اگر ارائه‌ی نمودارها و اعداد و ارقام در فعالیت و کسب و کار شما سرنوشت‌ساز است» به سراغ این کتاب بروید: مثلاً ممکن است یک استارت آپ داشته باشید و بخواهید گزارشی تأثیرگذار به سرمایه‌گذاران خطرپذیر ارائه کنید، یا این‌که در تیم هوش تجاری (Business Intelligence) ماه‌ها زحمت کشیده‌اید و گزارش چند ماه کارتان قرار است در چند اسلاید ارائه شود.

در چنین شرایطی، ارزش دارد که روی جزئیات نمودارهای خود وقت بگذارید و مطمئن شوید که پیام مد نظرتان به خوبی ارائه می‌شود و کتاب داستان‌پردازی با داده‌ها برای چنین مخاطبی قطعاً ارزشمند خواهد بود.

سایت مکمل کتاب داستان پردازی با داده ها

توضیح پایانی این‌کهکتاب داستان پردازی با داده ها با همت احسانه مرادیان به فارسی ترجمه شده و توسط #انتشارات آریاناقلم به بازار عرضه شده است.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری آموزش پاورپوینت و اسلایدسازی به شما پیشنهاد می‌کند: