تاریخچه پول در جهان | پول چگونه به وجود آمد؟
سال‌هاست که مردم عادت دارند در پی اتفاقات سیاسی و اقتصادی و طبیعی، قیمت طلا را بپرسند و پیگیری کنند.
طلا، نفت، شکر و قهوه از جمله کالاهایی هستند که مانند دماسنج اقتصاد و سیاست جهان عمل کرده‌اند و کمی زودتر یا دیرتر، نسبت به رویدادها و روندهای حاکم بر جهان عکس‌العمل نشان داده‌اند.
در شرایطی که سال‌هاست شکل بحث پول و پشتوانه‌ی پولی در اقتصاد جهان تغییر کرده است، هنوز هم کم نیستند کسانی که در نقاط مختلف جهان به اشتباه فکر می‌کنند معادل سکه‌ها و اسکناس‌هایی که در دست دارند، بانکی در نقطه‌ای از جهان، طلا یا ملک یا پشتوانه‌ی فیزیکی دیگری را نگهداری میکند.
در این میان که هنوز بسیاری از مردم جهان جدا شدن پول از پشتوانه‌ی طلا را به خوبی درک نکرده بودند، پول‌های رمزنگاری شده مثل بیت کوین (Bitcoin) و ایتریوم (Ethereum) و لایت کوین (Litecoin) و ریپل (Ripple) هم آمدند تا بانکداران هم به تدریج به جمع مردمی بپیوندند که نمی‌توانستند فضای پولی جدید دنیا را درک و تحلیل کنند.
مجموعه درسهای تاریخچه پول می‌کوشند روند شکل‌گیری و رشد و تغییر نگاه انسان به پول را از پول کالایی تا پول رمزنگاری شده (Cryptocurrency) به زبانی بسیار ساده و به دور از اصطلاحات تکنیکی بررسی کنند.
درس حاضر به پول کالایی اختصاص دارد و در درسهای آتی، روند تکامل پول کالایی تا پول مجازی و رمزنگاری شده را به تدریج بررسی خواهیم کرد.
تذکر: در درسهای آینده خواهیم آموخت که اصطلاح ارز رمزنگاری شده دقیق‌تر و علمی‌تر از پول رمزنگاری شده است. فعلاً در این درس همان اصطلاح غیردقیق اما رایج پول رمزنگاری شده را به کار می‌بریم تا به تدریج تفاوت این دو را بهتر بیاموزیم و درک کنیم.
شاید شما هم شنیده باشید که در زندان‌های جنگ جهانی و جا‌هایی که ورود و خروج کالا سخت و ملاقات با زندانیان عملاً غیر ممکن بود، سیگار به پول رایج تبدیل شد.
افراد حاضر می‌شدند به یکدیگر کمک کنند و کارهای یکدیگر را انجام دهند و در مقابل، چند نخ سیگار را – که به هر روش غیرقانونی وارد مجموعه شده است – به دست بیاورند.
دینامیک این رفتار بسیار جالب است.
در ابتدا سیگار را می‌گرفتند که آن را مصرف کنند، اما کم کم به چنان کالایی گرانبها تبدیل میشد که سیگاری‌ها هم، آن را ذخیره می‌کردند تا در مواقع ضروری، خدمات و کالاهای مورد نیاز خود را با آن خریداری کنند.
غیرسیگاری‌ها هم، در ازاء کارهایی که برای دیگران انجام می‌دادند، سیگار طلب می‌کردند! چون می‌دانستند که هر نخ سیگار، سرمایه‌ای است که بعداً با آن می‌توان فرصت‌ها و خدمات دیگر را خریداری کرد.
می‌توان گفت به این شیوه، در جامعه‌ی بسته و محدود زندان، یک پول نوع جدید متولد شد؛ چیزی که به آن پول کالایی یا Commodity Money می‌گویند.
پول کالایی یا کالا به عنوان پول یا Commodity Money
در محیط‌های بسته، هر چیز کمیابی میتواند به وسیله‌ای برای مبادله تبدیل شود.
اگر کمی از کره‌ی زمین دور شویم و آن را زندانی ببینیم که تمام ما در آن در حال زندگی هستیم و مانند یک سیستم بسته، راه به بیرون ندارد، می‌توانیم بفهمیم که طلا و نقره، چگونه به پول کالایی تبدیل شدند.
مواد یا کالاهایی که فراوانی نداشته باشند، جای زیاد نگیرند، تقاضا برای آنها وجود داشته باشد و قابل وزن کردن یا قابل شمارش باشند، شانس این را دارند که به عنوان پول کالایی مورد استفاده قرار بگیرند.
طلا و نقره، تا حد خوبی از این ویژگی‌ها برخوردار هستند.
اگر از فضاهای محدود مانند زندان‌های جنگ جهانی بگذریم، در دوران معاصر عملاً تنها بازمانده از پول‌های کالایی قدیم، همین سکه‌های طلاست که در اقتصادهای مختلف، نامهای متفاوتی دارد و ما به نام سکه‌های بهار آزادی می‌خریم و می‌فروشیم و هدیه می‌دهیم.
سکه‌های بهار آزادی، طلا با عیار ۹۰% هستند.
البته طلافروش‌ها عادت دارند معیار خود را ۲۴ می‌گیرند. طلای ۱۸، یعنی آلیاژی از طلا که ۷۵ درصد آن طلاست و با عناصر دیگر ترکیب شده است. بنابراین، می‌توانیم بگوییم عیار سکه های بهار آزادی، ۲۱٫۶ است.
در ادامه‌ی مرور تاریخچه پول خواهیم دید که اگر چه پول کالایی هنوز هم کمابیش مبادله و نگهداری میشود، اما به تدریج سهم آن در اقتصاد جهان کاهش یافته و احتمالاً این روند کاهشی را همچنان ادامه خواهد داد تا طی چند دهه‌ی آتی، این سیستم سنتی پولی به تدریج کمرنگ و حذف شود.
دوست عزیز.
دسترسی کامل به این درس برای کاربران ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت به عنوان کاربر ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این مطلب، به سایر بحث‌های مرتبط با تاریخچه پول هم دسترسی پیدا می‌کنید.
همچنین با فعال کردن اشتراک ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا می‌کنید که می‌توانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
فهرست درسهای مختص کاربران ویژه متمم
البته بررسی‌های آماری ما نشان میدهد که علاقه‌مندان به تاریخچه پول معمولاً از میان درس‌ها و مطالب مطرح شده در متمم، از درسهای زیر بیشتر استقبال می‌کنند:
روانشناسی پول | سواد مالی کودکان و نوجوانان
خودشناسی | شخصیت شناسی | کوچینگ
دوره فروش | دوره MBA | برندسازی شخصی
افزایش عزت نفس | مذاکره | تصمیم گیری
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید درباره‌ی متمم بیشتر بدانید، می‌توانید نظرات دوستان متممی را درباره‌ی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی می‌شناسند:
تمرین و مشارکت در بحث
آیا شما هم در محیط کار یا زندگی یا در جمع دوستان خود تجربه‌ای از پول کالایی داشته‌اید؟
اصلاً بحث کالا به عنوان پول چه تجربه‌ها و ایده‌هایی را برای شما تداعی میکند؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تاریخچه پول و آینده آن به شما پیشنهاد میکند:
- تاریخچه پول در جهان | پول چگونه به وجود آمد؟
- تهاتر چیست؟ | معنی تهاتر در معامله و جایگاه معاملات تهاتری در اقتصاد امروز
- تفاوت تهاتر و پول کالایی در چیست؟
- تاریخچه پول | عصر فلزات و طلا به عنوان یک پول کالایی
- مرور چند آمار درباره طلا – ظاهراً طلا واقعاً در حال مصرف است
- در جستجوی طلا
- حواله چیست و چگونه به وجود آمد؟
- تعریف پول چیست؟ تفاوت پول و ارز چیست؟
- نشر نخستین اسکناسهای تاریخ توسط چینیها
- شکل‌گیری بانکهای مرکزی به عنوان یک نهاد نظارتی
- استاندارد طلا و پول فیات (پول بی پشتوانه یا دستوری)
- درباره علت تورم | از کتاب میلتون فریدمن درباره پول و سیاستهای پولی
- طراحی اسکناس یورو | چالشهای چاپ و انتشار پول جدید
- چالش همیشگی اسکناس تقلبی | صورت فلکی یوریون چیست؟
- تعریف پول مجازی چیست و آیا چنین اصطلاحی درست است؟
- پول پلاستیکی | کارت های بانکی و وضعیت «چوب بدون هویج»
- صندوق بین المللی پول (IMF) چیست و چه کار میکند؟
- معرفی کتابی درباره تاریخچه پول | پول – داستان واقعی یک چیز الکی
- کتاب دید اقتصادی | چگونگی رشد و فروپاشی اقتصاد | پیتر شیف
سوال‌های پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحث‌های مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری می‌توانید نقشه راه‌های مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحه‌های دوره MBA و توسعه فردی می‌توانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما می‌توانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را می‌توانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیم‌سال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که می‌توانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را می‌توانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا می‌دانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور می‌توانید به جمع متممی‌ها بپیوندید؟
نویسنده‌ی دیدگاه : منصور سجاد
روش پول کالایی در بین ناشران بسیار متداول است.
به این روش در بین ناشران مبادله گفته میشود
یک ناشر کتابهایی که منتشر کرده به ناشر دیگر میدهد و معادل آن از کتابهای ناشر دیگر دریافت میکند
به این ترتیب سبد کالایی هر دو بزرگتر میشود و هر کدام می‌توانند در مراکز عرضه خود کتابهای بیشتری را بدون اینکه نیاز به خرید کتاب باشد عرضه کنند
جالب است که معمولا دریافت کننده کتاب دوباره آن کتاب را با ناشر دیگر مبادله میکند و به این ترتیب میبینی کتابت سر از مراکزی برای فروش سر در آورده که خودت هم تعجب میکنی
مثلا کتاب های مجموعه کلید که ما منتشر می‌کنیم در همه فرودگاه های کشور و بعد از گیت بازرسی موجود است
اما من نمیدانم چگونه به آنجا رسیده است
ولی قطعا این مبادله ها موثر بوده است
مزیت این روش برای کسانی که یک کتاب چاپ کرده اند و نمیدانند آن را چگونه بفروشند هم زیاد است.
هر کس بالاخره شبکه ای در اطراف خود دارد،یا میتواند در اداره یا مدرسه ای نمایشگاه بگذارد یا به شرکتی بفروشد. و...
اگر کتاب خود را مبادله کنید و در این شبکه هایی که دارید کتاب های مبادله ای را بفروشید سریع کتاب به چاپ های بعد میرسد
البته ریزه کاری هایی هم دارد
مثلا مبادله با کتاب های نفیس و... روش متفاوتی دارد که در کلاسهای «خلق کتاب موفق»توضیح بیشتری میدهم
یادمه که در در یکی از فیلم های مربوط به جنگ های چین و ژاپن در هنگ کنک ، نقش اصلی فیلم که در هنگ‌گنک و جنگ زده بود ، برای گرفتن مقداری غذا برای خانواده اش میرفت و در معدن کار میکرد و و در آخر سیب زمینی میگرفت.
حالا جالبتر اینجا بود که اگر خطر مبارزه در مبارزات ژاپنی ها رو به جون میخرید میتونست بعد از پیروزی به جای پول ، برنج دریافت کنه.
هدفم از صحبت های بالا این بود که شاید آدمی زاد در مکان هایی که محدودیت یا نا امنی قرار بگیره سریعا به این سمت میره.
مثلا ممکنه در رفتن از یک شهر به شهر دیگه مجبور باشه به جای پول کرایه ی ماشین ساعتش رو معاوضه کنه.
یا مثلا در جنگ ها که دیگه داشتن پول در همون منطقه ی جنگ زده فایده ی چندانی (در مقایسه با ضرورت به دست آوردن غذا ) نداشته باشه به سمت پول مبادله ی کالایی بره یا پول کالایی بره
چند مورد از پول های کالایی که باهاش سر و کار داشتم:
یکیش دادن تکه ی نون بود وقتی که نانوا پول خرد نداشت
دیگری چسب زخم در داروخانه ها
و دیگری هم شکلات های ارزون قیمت در سوپرمارکتی ها به جای دادن پول خرد.
حتی مورد جالب ترش که حالا وجه کالایی نداره ولی زیاد مشاهده میشه گفتن این کلمات به عنوان جبران صاف کننده ی حساب هست: مثلا صلوات بفرست، یه فاتحه بخون، حلال کن.
در حوزهٔ طلا شغلی به‌نام بُنک‌داری وجود داره که سرمایه خودش رو به وزن طلا می‌بینه و ارزش طلا در کم‌شدن و زیاد‌شدن سرمایه‌اش رو محاسبه نمی‌کنه؛ برای مثال فردی ۲ کیلوگرم طلای آب‌شده داره که به تحویل به کارگاه سازنده طلا می‌ده و طلای ساخته شده رو به خرده‌فروشان طلا می‌فروشه و در این بین x درصد به وزن طلای آب‌شدهٔ خودش اضافه میشه. این صنف معامله‌هاشون رو برمبنای وزن طلا انجام می‌دن و واقعاً از طلا به‌عنوان پول استفاده می‌کنند. این خیلی فرق داره با تهاتر که در کسب‌وکارهای دیگه دیده میشه، چون در تهاتر مبنا قیمتِ کالاهاست و نمیشه کالاهای تهاتر شده رو پول حساب کرد.
این حسابداری بر مبنای طلا هم مشکلات زیادی برای دولت و خودشون ایجاد کرده؛ چون دولت‌ها دوست دارند از تورم هم مالیات بگیرند ولی حسابداریِ بنک‌داران طلا برمبنای ریال [و حتی دلار و یورو] هم نیست.
سیگار به غیر از زندان‌ها، در بعضی پادگان‌ها و میان سربازها هم به عنوان پول کالایی استفاده شده. دلیلش هم اینه که تمام ویژگی‌های تبدیل شدن به کامودیتی رو در پادگان‌ها داره. معمولا همیشه تقاضای سیگار بین سربازها وجود داره و به دلیل ریسک بالا و بازرسی سرباز توسط دژبان‌ها، آوردن سیگار به داخل پادگان کار راحتی نیست و کالای کمیابی محسوب میشه.
کارت‌های قدیم هم که ما در بچگی باهاش بازی می‌کردیم و الان تبدیل نوستالژی دهه شصتی‌ها و هفتادی‌ها شده، به نوعی پول کالایی به حساب میومد. بازی‌ها یا با خود کارت انجام میشد یا به عنوان پاداشِ فرد برنده در بازی‌های غیرکارتی در نظر گرفته میشد. تعداد کارت‌های فرد برنده هم با توافق بین بچه‌ها تعیین میشد. بعضی از بچه‌ها که زیاد می‌باختن و کارت‌هاشون تموم میشد، مجبور بودن برن از مغازه‌دارها بخرن یا اگه پولش رو نداشتن، یه کاری برای بقیه بچه‌ها انجام بدن و در ازاش کارت بگیرن. مثلا اگه دوچرخه جذابی برای بقیه داشتن، اون رو قرض می‌دادن و در ازاش کارت می‌گرفتن. معمولا عکس بازیکنان فوتبال یا اشخاص معروف روی کارت‌ها بود و نکته جالبش اینه که همه کارت‌ها ارزش یکسان نداشتن، مثلا زمان ما که اوج محبوبیت سریال افسانه جومونگ بود، کارت‌های شخصیت جومونگ ارزشش بیشتر از کارت‌های دیگه بود و با چند کارت معاوضه میشد.
با این که ما در اون زمان هیچ درکی از اقتصاد و پول نداشتیم، اما کارکرد کارت‌ها شباهت زیادی به پول کالایی داشت.
سلام
یکی از مصادیق پول کالایی که در یکی از شرکتهای خصولتی شخصا تجربه کردم ، تبادل نیروی انسانی بود. بدین صورت که شرکتها برای نفوذ در یکدیگر و داشتن باند لازم برای گرفتن قراردادهای چربتر ، از این روش استفاده می کردند. بدین صورت که پیمانکار یا مشاور با معرفی افرادی در شرکت کارفرما (و البته برعکس) بخشی از سود خود را دریافت می کرد. البته این رفتار در زمان طاغوت انجام میشد و بعد کاملا منسوخ شد.
یادمه ترم دوم دانشگاه یه انجمن نویسندگی با تعدادی از دوستانِ دانشکدۀ فنی راه‌اندازی کرده بودیم.
همه افرادی بودن که علاقه‌مند به این حوزه بودن. باهم قرار گذاشته بودیم که هر یه روز در میون (در مواقع خاص شاید هفته‌یی یک‌بار) دور هم‌دیگه توی کتاب‌خونۀ دانشگاه جمع بشیم و به مدت دو ساعت فقط بنویسیم و نتیجه رو باهم دیگه به اشتراک بذاریم. یعنی یه جلسۀ حدودن سه الا چهار ساعته رو دورهمی داشتیم.
هر کسی برای خودش در هر حوزه‌یی که علاقه داشت یا فعالیت میکرد (داستانی یا غیرداستانی) می‌نوشت. و چون همه لپ‌تاپ همراه نداشتن قرارمون به نوشتن با قلم و کاغذ بود.
از همون اول افرادی بودن که کاغذ کم می‌آوردن وسط کار و باید به‌شون کاغذ می‌دادیم. بعد این قضیه بالا گرفت و عده‌یی گاهی اوقات دیگه کاغذ نداشتن که با خودشون بیارن.
بعد از یه مدتی کاغذ بیش از اون چیزی که قبلن مهم بود، اهمیت پیدا کرد. از یه جایی به بعد اگر قرار بود کسی درخواستی از کسی دیگه کنه، با تعدادی کاغذ کارش رو جبران میکرد.
مثلن در ازای نوشتن تکلیف برخی کلاس‌ها، فردی که برای شخص دیگه این‌کار رو میکرد و تکلیفش رو انجام می‌داد فرد مقابلش در ازای اون کار یک یا دو جلسه کاغذش رو تأمین میکرد.
یا مثلن زمان امتحانات فردی در ازای زمانی که برای گشتن و پیدا کردن نمونه‌سؤالات بین افراد گروه می‌ذاشت و اون‌ها رو در اختیار همه قرار می‌داد تعدادی کاغذ از همۀ افراد دیگۀ گروه دریافت میکرد.
حدود بیست سال پیش، بلیط اتوبوس هم به عنوان پول کالایی مبادله می شد و به یاد دارم بجای پول خرد، بلیط اتوبوس می گرفتیم. حتی میشد با آن از دکه ها چیزی خرید
بله در بسیاری از صنایع مثل پتروشیمی هم شاهد تهاتر تهاتر مواد اولیه و فرآورده های ثانویه با شرکت های پایین دست و بالادست هستیم