کتاب فرمین موش کتابخوان

«چطور فرار کرد؟ همان‌طور که ما همیشه فرار می‌‌کنیم. با یک معجزه: تاریکی، باران، شکافی در یک درگاهی، قدم اشتباه کسی که در تعقیب‌مان است.» این‌ حرف‌ها را از زبان یک موش می‌خوانید؛ موشی به نام فرمین.

کسانی که اهل کتاب و کتابخوانی هستند، با شنیدن نام فرمین، یاد یک موش کتابخوان می‌افتند؛ حتی اگر خودشان وقت نکرده باشند کتاب فرمین موش کتابخوان نوشته‌ی سَم سَوِج (Sam Savage) را بخوانند.

سم سوج، فارغ‌التحصیل فلسفه از دانشگاه ییل، پس از سه ترم که در همین دانشگاه فلسفه و اندیشه‌ی سیاسی تدریس کرد، به نتیجه رسید که زندگی دانشگاهی را نمی‌پسندد و مسیر شغلی متفاوتی را ترجیح می‌دهد (مصاحبه سم سوج / دانلود فایل PDF).

او در ادامه‌ی زندگی‌اش کارهای مختلفی مانند تعمیر دوچرخه و نجاری و صید خرچنگ را تجربه می‌کند و در نهایت به سراغ نویسندگی می‌رود. شغلی که تا سال ۲۰۱۹ که درگذشت، آن را ادامه داد.

کتاب فرمین موش کتابخوان، در کنار چند رمان دیگر، حاصل این دوران است. این را هم باید بگوییم که سوج معتقد است موش کتابخوان باعث شده آثار دیگرش کمتر دیده شوند یا انتظار نادرستی از آن‌ها شکل بگیرد.

به سبک همیشه در پاراگراف فارسی متمم، چند جمله و پاراگراف از کتاب فرمین موش کتابخوان را برای شما انتخاب کرده‌ایم و می‌آوریم. در پایان کمی هم درباره‌ی فضای کتاب و میزان موفقیت نویسنده در پی‌ریزی و داستان‌پردازی صحبت خواهیم کرد.

چند پاراگراف منتخب از موش کتابخوان

چند جمله درباره کتاب | چیزی شبیه نقد

از اشارات بسیار فراوان و متنوع او به آثار ادبی در کتاب فرمین به سادگی می‌شود چنین نتیجه گرفت که سم سوج انسان کتابخوانی بوده است. مشخص است که کتاب‌های بسیاری خوانده و فقط هم به پرفروش‌های روز و کلاسیک‌های پرخواننده قانع نبوده و کتاب‌های کم‌مخاطب و سخت‌خوان را هم می‌خوانده است.

چنان‌که تولد فرمین روی کاغذ‌های جویده شده‌ی «عزاداری فینگن‌ها / Finnegans Wake» روی می‌دهد. یکی از آثار دشوار و پیچیده‌ی جیمز جویس. فرمین درباره‌ی لحظه‌ی تولدش چنین می‌گوید: «من روی لاشه‌ی عریان ناخوانده‌ترین شاهکار جهان متولد شدم، خوابانده شدم، و شیر خوردم.»

دلدادگی و دلسپردگی سوج به آثار ادبی و میراث مکتوب بشر را به خوبی می‌توان لابه‌لای نوشته‌اش حس کرد. اما آیا کل کتاب یک اثر خواندنی و دوست‌داشتنی است؟

واقعیت این است که جمله‌ها و عباراتی که ما از کتاب انتخاب کردیم، نمی‌توانند فضای داستان را به خوبی برای شما ترسیم کنند و احتمالاً آن را زیباتر یا گیراتر جلوه می‌دهند.

به قضاوت ما، سم سوج در شخصیت‌پردازی چندان موفق نبوده است. نگاه انسان‌انگارانه (آنتروپومورفیستیک)‌ به فرمین را نمی‌توان به خودی خود نشان ضعف اثر دانست. آثار ادبی از این دست بسیارند و برخی از شناخته‌شده‌ترین کلاسیک‌های جهان هم، مانند قلعه حیوانات، چنین نگاهی داشته‌اند.

اما بر خلاف نویسندگانی مانند جورج اورول به خوبی توانسته‌اند ترکیبی خوش‌خوان و خوش‌خوراک از «تصور انسانی» و «تصویر حیوانی» به دست دهند، به نظر می‌رسد که سم سوج در این کار چندان موفق نبوده است. در برخی صحنه‌ها که قرار است فرمین موش باشد،‌ جنبه‌های انسانی بر او غلبه می‌کند و در بخش‌هایی دیگر که انتظار می‌رود وجوه انسانی فرمین را ببینیم، موش بودنش به یک مانع تبدیل می‌شود.

باز هم به قضاوت ما، که شاید با قضاوت شما همسان نباشد، زن، شهوت و الکل چنان ذهن سم سوج را به خود مشغول کرده که گاهی صحنه‌ها و توضیحات و روایت‌هایی نامربوط را در داستان گنجانده و به روند روایت آسیب زده است.

مادر فرمین، الکی است. چرا؟‌ مشخص نیست. این ویژگی هیچ نقشی در داستان ندارد. اما سوج با شوق و ذوق به صحنه‌های نوشیدن و مستی او می‌پردازد: «مامان دائم‌الخمر بود و این موضوع و دور کمر خیلی بزرگش، دلیل درگیری‌اش با پله‌ها بود.» نوعی انسان‌انگاری افراطی که به جای دمیدن روح در داستان، خواننده را از روایت بیگانه می‌کند.

همین مادر،‌ در شرایطی که خواننده انتظار دارد به عنوان یک موش، مسموم شود یا ماشین‌ها از رویش عبور کنند، «با زن‌های بدکاره‌ی پشت جو وقت می‌گذراند و بعد، کلاً ناپدید می‌شود.»

فرمین در صحنه‌ای دیگر، پشت یکی از همزادانش راه می‌رود و تحریک می‌شود و یک صفحه از قصه به روایت این رویداد اختصاص پیدا می‌کند. چنین چیزی به کجای داستان ربط دارد؟‌ هیچ‌جا. این‌که فرمین از دیدن فیلم‌های آن‌چنانی در نیمه شب سینما هم لذت می‌برد یا در نخستین مرتبه‌ای که از سوراخ خارج می‌شود، پوستر نیمه‌عریان مدل‌ها توجه‌اش را جلب می‌کند، مصداق‌های دیگری از وصله‌هایی هستند که به سادگی به بقیه‌‌ی داستان نچسبیده‌اند. درست شبیه بعضی فیلم‌های گیشه‌ای که احساس می‌کنید برخی صحنه‌های جنسی صرفاً برای جلب مخاطب در داستان گنجانده شده‌اند.

لحظات احساسی،‌ خصوصاً‌ در نیمه‌ی دوم کتاب کم نیستند و واقعاً خواننده را در خود غرق می‌کنند. اما به نظر می‌رسد که سوج، می‌توانست این داستان را در حجمی کمتر و به شکلی یکپارچه‌تر بنویسد. چنان‌که ایده‌ و خلاصه‌ی دو داستان دیگر را، به نام تنهایی و پروژه‌ی نجات‌بخشی به شکلی جذاب و زیبا در کتاب می‌گنجاند و در عین حال، این تردید را در ذهن خواننده زنده می‌کند که شاید این خلاصه‌ها هم اگر در قالب یک داستان کامل منتشر می‌شدند، بخشی از جذابیت‌شان را از دست می‌دادند.

ترجمه‌ی خانم پونه میثاقی بسیار روان است؛ خصوصاً اگر متن فارسی را با نسخه‌ی انگلیسی تطبیق دهید و دشواری‌های موجود در ترجمه‌ی برخی تعبیرها و واژگان را ببینید. نشر مرکز هم با طراحی چشم‌نواز کتاب و شبیه‌سازی جای دندان موش روی جلد، بر جذابیت کتاب افزوده است. جذابیتی که به نظر می‌رسد توانسته ضعف اثر اصلی را – به قضاوت ما – بپوشاند و کتاب را به محصولی پرمخاطب تبدیل کند.

در نهایت، خواندن موش کتابخوان تجربه‌ی ویژه‌ای است. نمی‌توانید بگویید از خواندن آن پشیمان هستید، اما شاید نتوانید خواندنش را به سادگی به دیگران توصیه کنید. هر کس باید خودش کتاب را ببیند و به خریدنش وسوسه شود تا مسئولیت خریدن و خواندن بر شانه‌ی خودش بماند.

[ لینک مرتبط: صفحه خرید فرمین موش کتابخوان در شهرکتاب آنلاین ]

[ لینک مرتبط: صفحه خرید فرمین موش کتابخوان سی بوک ]

چند تذکر درباره بخش معرفی کتاب

دسته‌بندی موضوعی کتاب های مدیریت

دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی

مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی

پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها