آیا حالات صورت روی احساسات‌ و هیجانات ما تأثیر می‌گذارند؟

شاید شما هم شنیده باشید که می‌گویند: «اگر غمگین هستی سعی کن چهره‌ی خودت را شاد نشان بدهی. چون با این کار به تدریج احساس شادمانی در تو به وجود خواهد آمد.»

یا این‌که: «کسی که علائم عصبانیت و خشم را در چهره‌ی خود نمایش می‌دهد، واقعاً چنین احساسی را هم تجربه خواهد کرد. بنابراین حتی اگر خشمگین هستی سعی کن که چهره‌ات این خشم را نشان ندهد.»

این نوع توصیه‌ها بر پایه‌ی این فرض بنا شده‌اند که حالات صورت و علائم چهره‌ی ما روی احوال درون و احساسات و هیجانات ما تأثیر می‌گذارند. اما آیا تا به حال از خود پرسیده‌اید که آیا چنین فرضی درست است؟ و این‌که تا چه حد می‌توان به این توصیه‌ها متکی بود؟

چنین سوال‌هایی برای کسانی که در زمینه‌ی هوش هیجانی مطالعه می‌کنند یا می‌خواهند هوش هیجانی خود را افزایش دهند، بسیار کلیدی است. چون یکی از مولفه‌های هوش هیجانی،‌ قدرت کنترل و تنظیم و مدیریت احساسات است و اگر بتوان با کنترل علائم چهره روی احساسات و هیجانات تأثیر گذاشت، طبیعتاً چنین تکنیکی بسیار مهم و ارزشمند خواهد بود.

ریشه‌ی این بحث‌ از کجاست؟

موضوع «تأثیر حالت چهره بر احساسات و هیجانات» بیش از یک قرن قدمت دارد. می‌توان گفت نخستین کسی که این بحث را به شکل صریح و شفاف در یک کتاب علمی مطرح کرده، چارلز داروین است (در کتاب نمایش عواطف در انسان و حیوانات):

اما داروین تنها کسی نبود که چنین فرضی را مطرح می‌کرد. دو دانشمند بزرگ دیگر به نام‌های ویلیام جیمز (William James) و کارل لانگه (Carl Lange) هم تقریباً هم‌زمان با داروین، نظریه‌ای درباره‌ی هیجانات ارائه کرده بودند. بر اساس این دیدگاه که امروزه آن را به عنوان تئوری جیمز-لانگه می‌شناسند: «هیجانات ابتدا خودشان را در بدن نشان می‌دهند و سپس مغز با توجه به تغییراتی که در بدن به وجود آمده، آن احساس را تجربه می‌کند.»

مثلاً مغز شما ابتدا می‌بیند ضربان قلب بالا رفته و تنفس تند شده و رطوبت سطح بدن بالا رفته و بر این اساس شما حس می‌کنید که دچار استرس شده‌اید. یا به زبان روزمره، ابتدا احساس می‌کنید حال‌تان آشوب است و انگار چیزی در شکم‌تان به هم ریخته و سپس نتیجه می‌گیرید که استرس و اضطراب به سراغ‌تان آمده است.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری هوش هیجانی به شما پیشنهاد می‌کند: