تولید ناخالص داخلی (GDP) و درآمد سرانه (شاخصهای کلان اقتصادی)
پیش نیاز مطالعه این درس:
- مطالعهی بخش ارزش افزوده اقتصادی از درس ارزش چیست و ارزش آفرینی چگونه است؟
از دوستان عزیز متممی انتظار میرود پس از مطالعه این درس:
- بتوانند تولید ناخالص داخلی را تعریف کنند.
- تفاوت تولید ناخالص داخلی و تولید ناخالص ملی را بدانند.
- بتوانند درآمد سرانه را تعریف کنند.
- به خاطر داشته باشند که تولید ناخالص داخلی هم مانند هر شاخص دیگری، کارکردهای مثبت و نیز خطاهای خود را دارد.
از دوستان عزیز متممی، انتظار نمیرود که مانند یک اقتصاددان، جزئیات این شاخص و اما و اگرها و بحثهای مختلف مربوط به آن را بدانند و بشناسند. اما از آنجا که شناخت برخی شاخصهای کلان اقتصادی، میتواند در درس مدیریت استراتژیک به تحلیل استراتژیک محیط اقتصادی کمک کند، دانستن کلیات مربوط به این شاخص، ضروری است.
زمانی که از رونق اقتصادی یا رکود اقتصادی صحبت کنیم، قبل از هر چیز، بحث تولید ناخالص داخلی یا Gross Domestic Product مطرح میشود.
همچنین وقتی از رشد اقتصادی (Economic Growth) صحبت میکنند، عملاً در مورد افزایش (یا کاهش) تولید ناخالص داخلی حرف میزنند.
کشورها و بسیاری از صنایع هم، سهم خود را در اقتصاد جهانی و اقتصاد ملی، بر اساس میزان مشارکت در تولید ناخالص داخلی میسنجند.
سادهترین شکل تعریف تولید ناخالص داخلی (GDP) به شرح زیر است:
تولید ناخالص داخلی، حاصل جمع ارزش ریالی (یا دلاری) کل کالاها و خدمات نهایی عرضه شده در یک کشور در طول یک بازهی زمانی مشخص (معمولاً یکسال) است.
به عبارتی ما وقتی از GDP حرف میزنیم، میخواهیم بدانیم در طول یکسال، چند ریال یا چند تومان یا چند دلار در کل کشور، کالا و خدمت فروخته شده است.
در اینجا باید به واژهی نهایی توجه خاص داشته باشید:
خدمت یا کالای نهایی، چیزی است که برای مصرف نهایی خریده شده و خود در یک خدمت یا محصول دیگر به کار برده نمیشود.
البته، به همان اندازه که رایج است قواعد عربی را با زید و عَمر میگویند و فرمولهای فیزیک را با آلفا و بتا مینویسند، دهها سال است که اقتصاددانها برای کالای میانی، آرد را مثال میزنند و توضیح میدهند که وقتی نان را جزو محصولات نهایی حساب میکنید، عملاً قیمت آرد هم یک بار لحاظ شده است.
قاعدتاً در عمل، دولتها برای محاسبهی ارزش افزوده، میتوانند روشهای متفاوتی را به کار ببرند که معمولاً هم از همهی آن روشها استفاده میکنند تا خطای محاسبات خود را تشخیص دهند.
اگر مفهوم ارزش افزوده اقتصادی را از درس ارزش آفرینی به خاطر داشته باشید، یک روش خوب برای محاسبهی GDP، این است که ارزش افزودهی همهی کالاها و خدمات را حساب کنیم.
چون در تعریف ارزش افزوده، میگوییم که شما چقدر خرج کردهاید و مردم چقدر حاضرند برای محصولتان پول بدهند و اختلاف این دو، ارزش افزوده است. پس هیچ چیزی دو بار حساب نخواهد شد.
روش دوم، جمع کردن کل هزینههای پرداخت شده در کشور و روش سوم، جمع کردن کل درآمدهای ایجاد شده در کشور است. چون قاعدتاً وقتی من و شما با هم معامله میکنیم، درآمد من، هزینهی شما و درآمد شما هزینهی من است.
اگر درس مهندسی اعداد را به خاطر داشته باشید میدانید که از ما انتظار نمیرود جزئیات اعداد و ارقام را حفظ باشیم. اما حداقل خوب است تعداد صفرها را بدانیم.
برای دوستان متممی، شایسته نیست که جایی بگویند تولید ناخالص داخلی ما خیلی زیاد است. نمیدانیم ۴۰ میلیارد دلار یا ۴۰۰ میلیارد دلار یا ۴۰۰۰ میلیارد دلار. اما خیلی زیاد است.
GDP ایران در حد چند صد میلیارد دلار است. این عدد در سالهای ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ به اوج خود و نزدیک ۵۹۰ میلیارد رسید و اکنون حول و حوش ۴۰۰ میلیارد دلار نوسان میکند.
GDP ترکیه نیز در حد چند صد میلیارد دلار است و در آخرین برآوردها قبل از به هم ریختن شرایط این کشور، حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیارد دلار بوده است.
کشورهایی مانند آلمان و روسیه، در حد چند هزار میلیارد دلار هستند. GDP روسیه روی حدود ۲ هزار میلیارد و GDP آلمان روی حدود ۴ هزار میلیارد نوسان میکند.
GDP آمریکا، در حد چند ده هزار میلیارد است و در حال حاضر حدود ۱۷۰۰۰ میلیارد برآورد میشود.
GDP جهان نیز در سال ۲۰۱۶ حدود ۷۵۰۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
گاهی اوقات اقتصاددانها ترجیح میدهند تولید ناخالص ملی یا Gross National Product یا GNP را محاسبه کنند.
GNP بسیار شبیه GDP است، اما در یک موضوع تفاوت دارد که میتوان آن را با مثال ایران، به سادگی شرح داد.
در محاسبهی GNP ایران، همه چیز مانند GDP محاسبه میشود، ولی پولی که ایرانیهای خارج از کشور در بیرون کشور به دست میآورند و به ایران میفرستند به GDP اضافه شده و پولی که خارجیهای مقیم ایران کسب میکنند و به کشور خود میفرستند از آن کسر میشود.
کافی است به این مسئله فکر کنید که کشور دائماً با تورم مواجه است. پس اگر ما هیچ کار اضافهای نکنیم و ارزش جدید واقعی هم ایجاد نکنیم، به خاطر بالا رفتن قیمتها، GDP اضافه میشود.
به این شکل از محاسبهی GDP، تولید ناخالص داخلی اسمی میگویند و برای اینکه فریب تورم را نخوریم، پس از تقسیم آن بر نرخ تورم، تولید ناخالص داخلی واقعی را حساب میکنند.
آن چیزی که به عنوان رشد اقتصادی میشنویم، درصد تغییر GDP امسال به نسبت سال گذشته است.
رایج است که کل GDP کشور را بر تعداد «سر»ها و در واقع بر جمعیت تقسیم میکنند و درآمد هر رأس انسان یا هر «سر» را به عنوان درآمد سرانه اعلام میکنند.
فقط به خاطر داشته باشید که فریب اعداد و ارقامی که در مقایسهی درآمد سرانهی کشورها مطرح میشود را نخورید. چون سطح قیمتها و استاندارد زندگی در کشورها تفاوت دارد و بدون دخیل کردن این تفاوتها، نمیتوان درآمد سرانه را مقایسه کرد.
قبل از هر چیز، به خاطر داشته باشید که قسمت خاکستری اقتصاد یعنی قسمتی که قانون آن را تایید نمیکند و زیرزمینی انجام میشود، جزو GDP حساب نمیشود.
خوانندگان زیرزمینی را در نظر بگیرید که تمام سال، در زیر زمین عرق میریزند و میجنبند، اما پولی که میگیرند در GDP لحاظ نمیشود. احتمالاً مثالهای دیگری هم در ذهن دارید.
البته وقتی دولت، حاصلجمع درآمدها را و هزینهها را هم حساب میکند، به نوعی این بخش به عنوان اختلاف درآمد و هزینه دیده میشود. چون کسی پولی داده و اعلام میکند که آن پول را داده و کسی نیست که بگوید آن پول را گرفته است.
اگر چه آمار دقیقی در دست نیست، اما منابع مختلف چیزی بین ۱۵ تا ۳۵ درصد اقتصاد جهان را، اقتصاد در سایه یا Shadow Economy میدانند که در GDP به صورت دقیق منعکس نمیشود.
نقد دیگری هم که به نوعی به بحث فوق مربوط است، بیتوجهی به استهلاک داراییهای سرمایهای کشور است.
به هر حال، وقتی GDP بالا میرود و عرضهی کالا و خدمات افزایش مییابد، در جاهای مختلف کشور، منابع و داراییها و سرمایهها نیز مستهلک میشوند که محیط زیست، تنها نمونهای از این منابع است.
البته نمیتوان این را به عنوان ایراد جدی GDP در نظر گرفت. چون G در GDP از لغت Gross به معنای ناخالص گرفته شده و دقیقاً به همین مسئله اشاره دارد.
اگر استهلاک منابع سرمایهای کشور را محاسبه کرده و از GDP کسر کنیم، خالص تولید ملی یا NNP به دست میآید.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای سیستم های کنترل مدیریت و شاخصهای مدیریتی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درسها: ۲۵ عدد
دانشجویان این درس: ۳۱۷۷ نفر
تمرینهای ثبتشده: ۵۶۲۸ مورد
البته با فعال کردن اشتراک ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته بررسیهای آماری ما نشان میدهد که علاقهمندان به سیستمهای کنترل مدیریتی معمولاً درسهای زیر را هم دنبال میکنند:
استراتژی | تفکر استراتژیک | مدل ذهنی
تفکر سیستمی | تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان
مهارت فروش | مشاوره مدیریت | گزارش نویسی
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
تمرین اول: به سهم خودتان، فردا چه میتوانید بکنید که تولید ناخالص داخلی کشور افزایش پیدا کند.
تمرین دوم: یک صنعت یا محصول یا خدمت را که دوست دارید یا آمارش را میتوانید برآورد کنید یا میتوانید جستجو کنید انتخاب کنید و آن را با کل تولید ناخالص داخلی کشور به صورت بسیار تقریبی مقایسه کنید.
تمرین سوم (اینجا ننویسید): به سایت بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران مراجعه کنید و در قسمت آمار و دادهها، بخشی را که تولید ناخالص داخلی را گزارش میدهد، پیدا کنید و کمی در سایت بچرخید و جستجو کنید.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری آشنایی با سیستم کنترل مدیریت به شما پیشنهاد میکند:
- مفهوم کنترل در مدیریت و سازمان چیست؟
- تفاوت دو نگرش نرم و سخت در مدیریت
- سه ویژگی اصلی کنترل مدیریتی
- آشنایی با اجزای سیستم کنترل
- شاخص چیست؟ استعارهای برای درک بهتر شاخص
- شاخصها هم کهنه میشوند و نیاز به بازنگری دارند
- تقسیم بندی شاخصها: شاخصهای کمی در برابر شاخصهای کیفی
- تقسیم بندی شاخصها: شاخصهای پیشرو در مقابل شاخصهای تاخیری
- شاخص لباس زیر مردانه | یک شاخص پیشرو اقتصادی
- یک تمرین برای تعریف شاخص و فکر کردن بیشتر به شاخصها
- تقسیم بندی شاخصها: شاخصهای طولی در برابر شاخصهای مقطعی
- شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) | تفاوت شاخص های عملکردی و عملیاتی
- شاخصهای پیش بینی کننده و نقش آنها در تحلیل سیستمها
- شاخصهای پرآوازه و میان تهی
- فرایند چیست؟ اهمیت تعریف و مدیریت فرایندهای کسب و کار
- بنچ مارکینگ چیست؟ الگوبرداری از دیگران چه کاربردی دارد؟
- بازخوانی و مرور یک نمونه بنچ مارکینگ تاریخی
- تعریف انحراف (Deviation) در کنترل سیستمها
- سیستم کنترل متوازن چیست؟
- معرفی شاخص های کلان اقتصادی: شاخص حرص و ترس (VIX و FGI)
- تولید ناخالص داخلی (GDP) و درآمد سرانه (شاخصهای کلان اقتصادی)
- شاخص ESG | سنجش اخلاق کسب و کار و مدیریت مسئولانه
- شاخص جینی چیست؟ آشنایی با منحنی لورنز و نحوه محاسبه ضریب جینی
- آیا میخواهید مفهوم شاخصها را بهتر بشناسید؟ (راهنمای حل تمرین)
- گزارشهای مدیریتی | شاخص یا بارومتر اعتماد ادلمن (Edelman)
- اهداف توسعه پایدار | چه شاخصهایی برای توسعه تعریف شدهاند؟
- تعریف بودجه ریزی چیست؟ کجا به برنامه ریزی نیاز دارم و کجا به بودجه ریزی؟
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : مریم آزاد
به طور کلی من به شخصه با حداقل ده دقیقه افزایش ساعت کاری ، استفاده ی بیشتر از وسایل نقلیه عمومی ، خرید بیشتر کالا و محصولات ایرانی و همین طور مصرف کمتر درآب،گاز و صرفه جویی در مصرف برق ...
می توانم سهمی در افزایش تولید ناخالص داخلی داشته باشم. در واقع با کاهش هزینه های مصرفی به طور مثال برق می توان این مصرف را در بخش های تولیدی بیشتر کرده و سهم تولید را بالاتر برد .
اثر مستقیم گردشگری در تولید ناخالص داخلی در ایران در سال 2015 برابر با 29.44 هزار میلیارد تومان ( 2.5 درصد از GDP کل اقتصاد) برآورد شده است. که تخمین زده می شود در سال 2016 این رقم با رشد 6.7 درصدی به حدود 31.4 هزار میلیارد تومان برسد.(+)