زنگ خواب (Toddlers’ Truce) | روزگاری که BBC درگیر تربیت مردم بود!

«بالاخره خانواده‌ها از ما انتظار دارند.» «خواب کودکان نباید مختل شود.» «ما موظف هستیم فضا را برای عبادت و آیین‌های بندگی خداوند مهیا کنیم.»

اگر بدانید که این حرف‌ها را مدیران یک شبکهٔ تلویزیونی در گوشه‌ای از دنیا گفته‌اند، کدام شبکه و کدام نقطه از جهان به ذهن‌تان می‌رسد؟ صدا و سیما؟ خیابان جام‌جم؟ اخبار بیست‌و‌سی؟

نه. ما از BBC حرف می‌زنیم و نه صدا و سیما؛ از حوالی آکسفورد استریت و نه جام‌جم؛ موضوع بحث هم برنامه‌ٔ شامگاهی تلویزیون انگلیس است و نه اخبار  بیست‌و‌سی خودمان.

دوران پس از جنگ جهانی دوم در تاریخ رسانه در اروپا و به طور خاص در انگلیس، دوران عجیبی است. دولت که عادت کرده بود دربارهٔ همه چیز دستور بدهد و در همهٔ جنبه‌های مربوط به ادارهٔ کشور و شئونات زندگی مردم دخیل باشد، نمی‌توانست «حضور حداقلی در زندگی مردم» را بپذیرد. بسیاری از قوانین عجیبی که در این دوره وضع یا پیاده شده‌اند، به عنوان قوانین پس‌از‌جنگ یا Post-war شناخته می‌شوند (+/+). اصطلاح پس‌از‌جنگ، بیش از آن‌که به زمان وضع قانون اشاره کند، روح حاکم بر قانون را بیان می‌کند.

عصرها خواب، شنبه‌ها استراحت، یکشنبه‌ها عبادت!

این‌ها تصمیم‌های وزیر پست انگلیس دربارهٔ بی‌بی‌سی بوده که البته از طرف مجلس هم حمایت می‌شده است. شاید در ظاهر بی‌ربط به نظر برسند. اما واقعاً همهٔ این‌ها به هم ربط داشته‌اند.

اول از این شروع کنیم که چرا وزیر پست باید دربارهٔ برنامه‌های یک شبکهٔ تلویزیونی اظهارنظر می‌کرده است.

ماموران پست برای ارسال بسته‌ها آماده می‌شوند (منبع)

وزیر پست در کابینه، چنان‌که از نامش پیداست، ابتدا صرفاً مسئول پست بوده است: همهٔ فعالیت‌هایی که کمک می‌کرده‌اند نامه‌ها به سادگی ارسال و دریافت شوند. بعد از اختراع تلگراف، به نظر می‌رسید که مناسب‌ترین مسئول برای مدیریت سیستم ارتباطی جدید، همان وزیر پست باشد. بعدها تلفن هم به حیطهٔ مدیریت این وزیر اضافه شد. شاید جوان‌ترها به خاطر نیاورند که در ایران خودمان هم تا سال ۱۳۸۲ ما وزیر پست و تلگراف و تلفن داشتیم و وزیر ICT اصطلاحی است که در دو دههٔ اخیر رواج یافته است.

اما انگلیس یک گام جلوتر هم رفت. زمانی که شبکه‌های رادیویی و تلویزیونی شکل گرفتند، به نظر رسید که این شبکه‌ها هم شکل پیشرفتهٔ همان تلفن هستند (فقط یک‌طرفه) و نزدیک‌ترین وزارتخانه به این تکنولوژی، همان وزارت پست است. چنین شد که همان نهاد سنتی که مسئول جابه‌جایی پاکت‌های نامه بود، سیاست‌گذاری مدرن‌ترین پدیدهٔ ارتباطی زمان خود، یعنی رادیو و تلویزیون را هم بر عهده گرفت. این سمت و این ساختار تا سال ۱۹۶۹ به همین شکل وجود داشت.

کتابهای متعددی به شرح آن دوره از مدیریت رسانه در انگلستان پرداخته‌اند که در میان آن‌ها کتاب «تاریخ تلویزیون مستقل در بریتانیا» نوشتهٔ برنارد سندال یکی از معتبرترین و مفصل‌ترین منابع است (+).

تلویزیون رسانه‌ای نبود که محافظه‌کاران و سنتی‌ها از حضورش در خانواده خوشحال باشند.

این وسیله – از نظر طیف سنتی سیاستمداران – می‌توانست وقت کارهای مفید، کنار هم بودن خانواده، گردش و تفریح، مطالعه و فعالیت‌های دیگر را بگیرد. به همین علت، قانون از وزیر پست خواسته بوده که محدودیت‌ها و ملاحظات ساعات کار تلویزیون را مشخص کند. قانون در دههٔ پنجاه چنین بود:

موضوع صحبت ما دو مورد آخر است:

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدیریت رسانه به شما پیشنهاد می‌کند: