این هم مثالی دیگر | دیوید فاستر والاس

اگر اهل خواندن دائمی و منظم متمم باشید، گاه و بی‌گاه جمله‌هایی از دیوید فاستر والاس (David Foster Wallace) را دیده و خوانده‌اید و شاید هم تا این لحظه کمی در موردش در گوگل جستجو کرده باشید.

اما اگر چنین نباشد و والاس را نشناسید، کتاب این هم مثالی دیگر می‌تواند نقطه‌ی آغاز خوبی باشد. اگر چه طراحی و ساختار کتاب چنان است که در نخستین گام شما را بهت‌زده خواهد کرد.

در همان اوایل کتاب، چند جمله از حرف‌های والاس از داخل متن بیرون کشیده شده و در یک قاب کوچک در میانه‌ی صفحه‌ای سفید جا خوش کرده‌اند: «این حرف‌ها درباره‌ی زندگی پس از مرگ نیست. حقیقتِ واقعی درباره‌ی زندگی قبل از مرگ است. درباره‌ی این‌که چه‌طور به سی یا شاید پنجاه سالگی برسید، بی‌آن‌که بخواهید تفنگ روی شقیقه‌تان بگذارید.»

مشخص است که والاس دوست دارد خواننده‌اش زندگی را بهتر ببیند، بفهمد و یا شاید تحمل کند؛ جوری که به ترک این بازی در میانه‌ی راه ترغیب نشود.

کافی است کتاب را دست به دست کنید تا چشم‌تان به نوشته‌ی پشت جلد بیفتد: «دوازدهم سپتامبر ۲۰۰۸ خبری جهان ادبی را لرزاند. دیوید فاستر والاس نویسنده‌ی آمریکایی، در ۴۶ سالگی خودکشی کرد.»

همین نکته باعث شده معین فرخی مترجم کتاب «این هم مثالی دیگر» در مقدمه چنین بنویسد: «انگار در اوجِ بی‌تعادلیِ بندبازی یک نفر دستت را بگیرد، یا اصلاً بهت بگوید من هم مثل تو دارم روی بند راه می‌روم، که حس خوبی است، حتی اگر آن یک نفر خودش یک جایی، ناتوان از بندبازی، خودش را پایین انداخته باشد.»

مجموعه‌ی جستارهای روایی #نشر اطراف را پیش از این در متمم با کتاب فقط روزهایی که می نویسم شناخته‌ایم. کتاب این هم مثالی دیگر نیز در همین دسته قرار می‌گیرد. در این کتاب چهار جستار از دیوید فاستر والاس آمده است (جستار چیست؟). البته اگر بخواهیم دقیق‌تر بگوییم، سه جستار و یک سخنرانی.

نخستین بخش کتاب با عنوان آب این است روایت‌گر حرف‌هایی است که والاس در مراسم فارغ‌التحصیلی دانشجویان کالج کنیون در سال ۲۰۰۵ زده است. والاس در این سخنرانی می‌کوشد مخاطبان خود را قانع کند تا با همدلی بیشتری به دنیا و اطراف خود نگاه کنند و تلاش کنند خود را کمتر در مرکز هستی ببینند.

دومین بخش، جستاری است با عنوان یک نما از خانه‌ی خانم تامپسون. موضوع این جستار، حوادث تروریستی یازده سپتامبر آمریکاست. اگر چه خود رویداد در پس‌زمینه قرار گرفته و والاس بیشتر روایت‌گر نگاه مردمی عادی است که مبهوت و شگفت‌زده با این اتفاق غیرمنتظره رو‌به‌رو می‌شوند. مردمی که احتمالاً تروریست‌های داخل هواپیما، هیچ تصویر و تصوری از آن‌ها ندارند و برای به چالش کشیدن یک قدرت، جان همین مردم عادی را هدف قرار می‌دهند.

بخش سوم به لابسترها اختصاص یافته است؛ غذای لوکسی که شاید سهم کمی در زندگی روزمره‌ی بسیاری از ما داشته باشد. داستان تلخ زندگی لابسترها، چیزی است که سال‌هاست بحث و جنجال برانگیخته است. برای این‌که لابسترها بهترین طعم را داشته باشند، باید زنده زنده جوشانده شوند. مشتری، لابستر را در آب می‌بیند و انتخاب می‌کند و لابستر پیش چشمان او زنده در آب قرار می‌گیرد و صدای سوت‌مانندِ ریزی برمی‌خیزد که آب‌پز شدن لابستر را خبر می‌دهد: «صدا در واقع صدای سوپاپ بخاری است که از آب دریای بین گوشت لابستر و پشت لاکش می‌آید.»

مشخص است که والاس حس خوبی به این شکلِ زنده سوزاندن جانور ندارد. البته می‌کوشد آراء موافقان را هم نقل کند و حتی اشاره می‌کند که خوردن گوشت سایر حیوانات هم می‌تواند کمابیش به همین حد سنگ‌دلانه باشد (در واقع نمی‌توانید جوجه‌کباب بخورید و در گفتگوهای میان این لقمه و آن لقمه، بی‌رحمی کسانی را که لابستر را می‌جوشانند نقد کنید).

سبک نگارشش در این مطلب عجیب است. تلاش برای توصیف نظر خودش و در عین حال، به رسمیت شناختن نظر دیگری به شکلی که مقاومت خواننده‌ی مخالف کاهش پیدا کند:

آخرین جستار، روایتی از سبک بازی راجرر فدرر است. تنیسور معروفی که حرکت‌ها و شیوه‌ی بازی‌اش برای والاس تحسین‌برانگیز است. در حدی که والاس برخی از لحظات بازی او را «لحظات فدرری» می‌نامد؛ چیزی فراتر از توان یک انسان در وضعیت متعارف.

آب این است

این بار برای پاراگراف فارسی متمم، بخش‌هایی از فصل اول کتاب «این هم مثالی دیگر» را انتخاب کرده‌ایم. سخنرانی والاس با اشاره به «عادت کردن ماهی‌ها به آب» آغاز می‌شود. همان چیزی که در فارسی هم با شعر معروف مولوی شنیده‌ایم و می‌شناسیم: «ماهیان ندیده غیر از آب / پرس پرسان ز هم که آب کجاست؟»

والاس داستان آب و ماهی را چنین شرح می‌دهد:

اما کدام واقعیت‌هاست که ما به آن‌ها عادت کرده‌ایم و حرف زدن از آن‌ها برایمان سخت است؟

والاس یکی از این واقعیت‌ها را در سخنرانی خود به بحث گذاشته است. چیزی که آن را با تعبیر تنظیمات کارخانه‌ای توصیف می‌کند. همه‌ی ما بر همین اساس تنظیم شده‌ایم و اگر بخواهیم به شکل دیگری باشیم، لازم است دقت و تمرکز بسیاری به خرج دهیم و لحظه لحظه‌ی زندگی را آگاهانه‌تر بگذرانیم.

از جمله‌ی همین تنظیمات کارخانه‌ای می‌توان به این مورد اشاره کرد که ما خود را مرکز جهان می‌بینیم. شاید به سادگی حاضر به چنین اعترافی نشویم. اما در نهایت، خودمان متر و معیار و مرکز و مبداء همه‌‌چیز هستیم:

پیشنهاد والاس چیست؟ این‌که سعی کنیم از دست روایت‌های پیش‌فرض خلاص شویم. او معتقد است که ما در هر لحظه انتخاب می‌کنیم که رفتار دیگران را بر اساس چه داستان و روایتی توصیف کنیم.

این حرف می‌تواند مثالی از نگاه والاس باشد [اگر چه خودش به آن اشاره نمی‌کند]: اگر خودمان در صف شلوغ فروشگاه و سوپرمارکت، کارت بانکی‌مان را گم کنیم، توجیه‌های ساده و شفافی دارد. سرمان شلوغ بوده. دغدغه‌های دیگر داشته‌ایم. استرس داریم. دفعه‌ی قبل کارت را همسرمان برداشته و در جای دیگری از کیف گذاشته است و مانند این‌ها. اما وقتی کس دیگری چنین می‌کند، یک خرفت نفرت‌انگیز است که حق و حقوق ما را به رسمیت نمی‌شناسد.

والاس می‌پرسد آیا نمی‌توانیم هنگام دیدن رفتارهای دیگران، روایت متفاوتی بسازیم تا آن‌ها را بهتر درک کنیم و بپذیریم؟

والاس می‌کوشد با این شیوه، یا اگر کمی بی‌احساس‌تر بگوییم با این تکنیک، لحظات آرام‌تری را برای خود بسازد و قدمی هم به سوی درک همدلانه‌ی دیگران بردارد. او معتقد است که این نوع نگاه باعث می‌شود بتوانیم «به سی یا شاید پنجاه سالگی برسیم، بی‌آن‌که تفنگ را روی شقیقه‌هایمان بگذاریم.»

معین فرخی مترجم کتاب، که این کار اولین اثر ترجمه‌ی او نیز محسوب می‌شود، در گفتگویی نیم‌ساعته تجربه‌ی خود را از مواجهه با والاس و این آثار او بیان کرده است. پیشنهاد می‌کنیم اگر فرصت دارید و حرف‌های والاس برایتان جالب بوده، این ویدئو را هم ببینید.

چند تذکر درباره بخش معرفی کتاب

دسته‌بندی موضوعی کتاب های مدیریت

دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی

مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی

پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها

[ لینک مرتبط: خرید کتاب این هم مثالی دیگر در سایت شهر کتاب آنلاین ]

[ لینک مرتبط: خرید و دانلود این هم مثالی دیگر در سایت فیدیبو ]