چند جمله از کتاب پروست علیه زوال

بعضی کتاب‌ها آن‌قدر جریان‌ساز و تأثیرگذار می‌شوند که پس از انتشارشان، مجموعه‌ای از آثار حول‌شان شکل می‌گیرد: انبوهی از نقدها، تحسین‌ها و تقبیح‌ها، خلاصه‌ها و تفسیرها، فیلم‌نامه‌ها و نمایشنامه‌ها دربارهٔ آن‌ها و بر اساس آن‌ها نوشته می‌شود و گاه تعداد این آثار آن‌قدر زیاد می‌شود که کتاب‌ها و مقالاتی در جمع‌بندی و طبقه‌بندی خود این آثار منتشر می‌شود.

کتاب «در جستجوی زمان از دست رفته» اثر مارسل پروست نمونهٔ خوبی از این نوع کتابها است.

پاتریک الکساندر، کتاب «راهنمای خواندن پروست» را نوشته است (+)/ آلن دو باتن کتابی نوشته و توضیح داده که «پروست چگونه می‌تواند زندگی شما را دگرگون کند» (+). کریستوفر پرندرگاست «زندگی و مرگ با مارسل پروست» را در دویست‌و‌پنجاه صفحه تألیف کرده (+) و ساول فریدلندر کتاب «ابهام‌های پروستی» را منتشر کرده است (+). جاشوا لندی با همکاری انتشارات دانشگاه آکسفورد، «جهان، آن‌چنان که پروست می‌گوید» را به بازار عرضه کرده (+) و هوارد ماس در کتاب «فانوس جادویی پروست» با رویکردی انتقادی به بررسی در جستجوی زمان از دست رفته پرداخته است (+).

این فهرست را به سادگی می‌توان با کتاب‌های بیشتری – از جمله کتاب «پروست علیه زوال» نوشتهٔ یوزف چاپسکی – طولانی کرد.

پروست علیه زوال

پروست علیه زوال، کتابی بسیار کوچک و کم‌حجم است. هستهٔ اصلی کتاب، چند جستار کوتاه‌اند که به زحمت به ۶۰ صفحه می‌رسند. صفحاتی مثل فهرست نام‌ها و مقدمهٔ مترجم‌ها (ترجمهٔ فارسی مقدمهٔ مترجمِ فرانسه به انگلیسی و مقدمهٔ مترجم فرانسه به فارسی) و مقدمهٔ چاپسکی و مقدمهٔ ناشر ایرانی و چند تصویر و نقشه، همگی نتوانسته‌اند کتاب را به ۱۵۰ صفحه برسانند.

اما همین کتاب کوچک، ویژگی جالبی دارد که آن را از سایر کتابهایی که دربارهٔ رمان پروست نوشته‌ شده‌اند متمایز می‌کند. این ویژگی، پیشینه و شرایط تألیف کتاب است.

یوزف چاپسکی (Josef zapski)، نویسنده کتاب، زمانی زندانی شوروی بوده است: «تقریر این جستار در باب پروست برمی‌گردد به زمستان ۱۹۴۰-۱۹۴۱، در سالن غذاخوری سرد ناهارخوری صومعه‌ای متروکه در شوروی.»

عده‌ای افسر لهستانی اسیر، طی مدت اسارت در یک اردوگاه، تصمیم می‌گیرند برای حفظ امید و انگیزه، دست به کاری بزنند: «به هر دری می‌زدیم که یک‌جورهایی خودمان را سرگرم کارهای فکری نگه داریم تا مگر این‌چنین بر یأس و پریشان‌حالی‌مان غلبه کنیم و مغزهایمان را از زنگار رخوت برهانیم.»

تصمیم بر آن می‌شود که هر کس هر چه می‌داند، به دیگران بیاموزد یا دربارهٔ هر چه در ذهن دارد، برای دیگران حرف بزند. یکی از تاریخچهٔ کتاب می‌گوید و دیگری از تاریخ انگلستان و تاریخ مهاجرت ملل. یکی از معماری و دیگری از آمریکای لاتین.

در این میان، چاپسکی نقاش، موضوع «نقاشیِ فرانسوی و لهستانی» و نیز «ادبیات فرانسه» را انتخاب می‌کند. اما این کار ساده نبوده: «… هیچ کتابخانه‌ای دم دستم نبود. هیچ کتابی پیشم نبود که ربطی به موضوعم داشته باشد. آخرین کتاب فرانسوی‌ای که دیده بودم برمی‌گشت به قبل از سپتامبر ۱۹۳۹. برای همین فقط یادهایی جسته‌گریخته از رمان پروست در خاطرم مانده بود که می‌کوشیدم تا جایی که می‌توانم دقیق به خاطر بیاورم.»

این چند جمله توصیف چاپسکی از آن روزها خواندنی است:

از داستان‌ و بستر شکل‌گیری کتاب که بگذریم، آن‌چه می‌ماند، جستارهایی روایی-تحلیلی از کتاب پروست است. زندگی پروست، حال و هوای پروست، فرم و محتوای کتاب پروست و اشاره‌ها و تحلیل‌هایی از برخی از شخصیت‌های رمان در جستجوی زمان از دست رفته.

از آن‌جا که پاراگراف فارسی متمم قرار نیست مطلبی تحلیلی باشد و صرفاً باید به نقل چند بند از کتابها محدود شود، به همین توضیح اکتفا می‌کنیم و قطعات کوتاهی از کتاب را با هم می‌خوانیم:

توضیح متمم: از آن‌جا که چند نفر از دوستان متممی تذکر داده‌اند، لازم است اشاره کنیم که «تالستوی هم گو باش» اشتباه تایپی نیست. بلکه مترجم به جای عبارت «تالستوی هم که باشی» خواسته از جمله‌بندی دیگری استفاده کند.

مخاطب کتاب پروست علیه زوال کیست؟

احتمالاً کسانی که کتاب در جستجوی زمان از دست رفته را خوانده باشند، بیشتر با کتاب چاپسکی ارتباط برقرار می‌کنند. کتاب پر از اشاره به اسامی شخصیت‌ها و رویدادهای داستان است و کسی که رمان را نخوانده، احتمالاً در میان این همه اشاره و تحلیل، گیج خواهد شد.

اما اگر کتاب پروست را نخوانده‌ و در عین حال مقید نباشید که همهٔ بخش‌های یک کتاب را بخوانید، بخش‌هایی از متن می‌تواند برایتان جالب و آموزنده باشد و بعید نیست خواندن چاپسکی انگیزه‌ای برای رفتن به سراغ مارسل پروست فراهم کند.

در مجموع، با وجود جذابیت‌های متن، با اطمینان می‌توان گفت که چنین کتابی، قرار نیست مخاطبان بسیاری داشته باشد و یا همهٔ خوانندگانش را راضی کند. اما اگر بارها اسم پروست را شنیده و از کنارش رد شده‌اید، یا مجموعهٔ هفت جلدی کتاب پروست را دیده‌اید و جرئت نکرده‌اید آن را باز کنید، شاید این کتاب بتواند به شما کمک کند.

کتاب پروست علیه زوال را شبنم نیک رفعت به فارسی ترجمه کرده و نشر گمان به بازار عرضه کرده است (فهرست کتابهای معرفی شده از نشر گمان در متمم).

چند تذکر درباره بخش معرفی کتاب

دسته‌بندی موضوعی کتاب های مدیریت

دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی

مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی

پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها