مبانی تحلیل اکوسیستم ها

۶۷ نظر برای مبانی تحلیل اکوسیستم ها

پرطرفدارترین دیدگاه به انتخاب متممی‌ها در این بحث

نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی



درباره اکوسیستم استارت آپی

شیوه‌ی رواج استفاده از این اصطلاح

اکوسیستم استارت آپی واژه‌ای است که در چند سال اخیر، کمابیش در کشورمان شنیده می‌شود.

به نظر می‌رسد رواج این واژه از طریق برنامه‌های تشویق و ایجاد انگیزه برای استارت آپ‌ها، مانند استارت آپ ویکند‌ها (Startup Weekends) بوده است.

تا به حال چند بار به عنوان سخنران مهمان در این نوع برنامه‌ها حضور داشته‌ام و معمولاً رایج است که بارها در برنامه چنین عباراتی را می‌شنوید:

امیدواریم ما با برگزاری این رویداد، به توسعه اکوسیستم استارت آپی کشور کمک کرده باشیم.

اکوسیستم استارت آپی در سطح ملی

برداشت من - با توجه به آموخته‌های درس حاضر - بر این است که فعلاً چیزی که بتواند آن را اکوسیستم استارت آپی (و شاید اکوسیستم کارآفرینی) نامید در کشور ما شکل نگرفته است.

با الهام از درس فوق، به نظرم می‌رسد که شاید اگر موارد زیر در سطح کلان کشور وجود داشته باشند، بتوان به تدریج به شکل گیری چنین اکوسیستمی امیدوار بود:

* منبع مالی برای حمایت از فعالیت‌های کارآفرینانه و استارت آپ منظورم از منبع مالی، ایجاد مکانیزم جدیدی برای وام بانکی (که احتمالاً به روش جدیدی برای خطاهای اخلاقی تبدیل خواهد شد)‌ نیست.

بلکه مکانیزم‌های دیگر، مانند وجود تعدادی شرکت سرمایه گذار است که استارت آپ‌ها بدانند در صورتی که ایده‌ی قابل دفاعی داشته باشند می‌توانند به سراغ آنها بروند و از آنها کمک بگیرند.

* ثبت تجربیات گذشته تا جایی که من می‌دانم مستندسازی خوبی از تجربه‌های موفقیت و به طور خاص شکست استارت‌آپ‌ها نداریم و این باعث می‌شود که این اکوسیستم به جای طی کردن مسیر تکامل، بارها و بارها گذشته‌ی خود را تکرار کند.

انتشار مصاحبه‌ی شکست یک استارت آپ (که احتمالاً نام آن را هم خیلی‌ها نشنیده‌اند چون هنوز به شهرت نرسیده) نه برای رسانه‌ها جذاب است و نه برای متوسط مخاطب.

در میان استارت آپ‌های موفق‌هم، به خاطر فضای غالب فرهنگی کشور، بارها مشاهده کرده‌ام که مدیران و موسسان آنها، ترجیح می‌دهند با حضور نداشتن در فضای رسانه‌ای،‌ به تعبیر خودشان از "رادارهای جامعه" دور بمانند تا به این شیوه بتوانند فرزند خود را بیشتر و بهتر حفظ کنند.

آنچه می‌ماند عموماً (و البته نه همیشه) تعدادی از مدیران و کارآفرینانی است که نام خود را به نان کسب و کارشان ترجیح می‌دهند و هر روز از یک رویداد به رویداد دیگر می‌روند. معمولاً هم در همان زمینه‌ی فعالیت‌شان، می‌توانید استارت آپ‌های بزرگ‌تر و موفق‌تر و ساکت‌تر را ببینید که از این فضا فاصله گرفته‌اند.

* انتخاب هم طبیعتاً در این شرایط معنای محدودی پیدا می‌کند. چون محیط و بستری برای انتخاب شدن وجود ندارد یا اگر هست، مختص استارت آپ‌ها نیست.

مثلاً طی ماه‌های اخیر به نظرم استارت آپ اسنپ در تهران (که می‌کوشد مدلی ساده و البته کارآمد شبیه Uber باشد) بسیار موفق عمل کرده و مردم آن را به یکدیگر توصیه می‌کنند. اما اسنپ، در اکوسیستم استارت آپی کشور رشد نکرده. بلکه در فضای خشک و بی‌رحم کسب و کارهای بزرگ و سازمان‌های صنفی کشور در تلاش و تقلا برای ماندن است و باید با مجموعه‌هایی مثل تاکسی سرویس‌ها و تاکسی رانی رقابت کند. پس منطقی‌تر است آن را فرزند اکوسیستم کسب و کار کشور بدانیم یا اکوسیستم استارت آپی آن.

تنها موردی که به نظرم می‌رسد، وجود پارک‌های فن آوری و شتابدهنده‌ها (Accelerators) است که مورد اول، بحث جداگانه‌ای می‌طلبد و مورد دوم، هنوز آن‌قدر جوان است که نمی‌توان در موردش به خوبی نظر داد.

فکر می‌کنم مثلاً آواتک که خود را شتابدهنده استارت آپ‌ها می‌داند، باید چند سال دیگر هم فعالیت کند تا بتوان به صورت قطعی گفت که آیا چنین شتابدهنده‌هایی توانسته‌اند فرزندانی سالم و قدرتمند را رشد دهند یا خیر.

اگر چنین شود، شاید بتوان شتابدهنده‌ها را یک اکوسیستم کوچک مصنوعی برای رشد اولیه‌ی استارت آپ‌ها و آماده‌کردن آنها برای ورود به اکوسیستم کلان کسب و کار کشور دانست.

در این میان، به نظرم - حداقل در حال حاضر - برای استارت آپ ویکندها نمی‌توان نقشی چندان فراتر از ایجاد انگیزه‌ی عمومی برای راه اندازی فعالیت‌های دیجیتال و یا ترویج واژه‌ی اکوسیستم استارت آپی قائل شد.

چون تقریباً هیچیک از فاکتورهای چهارگانه فوق، به صورت جدی و واقعی در آنها در نظر گرفته نمی‌شود. مثلاً شرکت‌ها و سازمان‌ها، بیش از آنکه به صورت سرمایه گذار وارد بازی این رویدادها شوند، در قالب حامی و اسپانسر و بخشی از فرایند روابط عمومی خود در این رویدادها حاضر می‌شوند.

لااقل با اطلاعات اولیه‌ی خودم، کسب و کاری را نمی‌شناسم که خود را فرزند استارت آپ‌ویکندها و یا حتی در سطح بزرگ‌تر فرزند اکوسیستم استارت آپی کشور بداند.

 

 
تمرین‌ها و نظرات ثبت شده روی این درس صرفاً برای اعضای متمم نمایش داده می‌شود.
.