چرا استرس را تجربه میکنیم؟ آیا باید با استرس مقابل کنیم؟
در نقشه راه درس مدیریت استرس توضیح دادیم که به جای مقابله با استرس بهتر است به مواجهه با استرس فکر کنیم.
چون استرس کارکردهای مثبتی هم دارد و اساساً هیچ یک از پاسخهای بدن ما به شرایط محیطی، بیدلیل و بیهوده نیستند و تنها ممکن است ما آنها را به شکلی نادرست، درک یا مدیریت کنیم.
اکنون پس از تعریف استرس میتوانیم به بحث ریشه های شکل گیری استرس بپردازیم تا ببینیم چرا مکانیزم استرس در بدن انسان به وجود آمده است.
اجازه بدهید که بحث در مورد ریشه های استرس و دلایل نیاز به استرس را با نگاهی به مسیر تکاملی شکل گرفتن استرس شروع کنیم:
اصولاً هر مکانیزم و ویژگی در بدن ما، به دو دلیل به وجود آمده است:
- یا به دلیل یکی از نیازهایی که هم اکنون داریم شکل گرفته و به وجود آمده
- یا به دلیل یکی از نیازهایی که قبلاً داشتهایم.
وقتی هوا گرم میشود، بدن ما با استفاده از تعریق، خودش را خنک میکند.
وقتی سردمان میشود، بدن ما با استفاده از لرزیدن، دمای خود را بالا میبرد و سعی میکند حداقل دمای مورد نیاز خود را تامین کند.
وقتی عصبانی میشویم، خون با فشار بیشتری به سمت صورت و دستهای ما پمپ میشود و صورت ما برافروخته میشود و دستهایمان محکمتر از همیشه مشت میشود تا بتوانیم طرف مقابلمان را کتک بزنیم!
البته سالهاست که این نیاز کمرنگتر از گذشته است، اما چند صد هزار سال زندگی انسان بر روی زمین، نیازمند این توانمندی بوده است و شاید سالها طول بکشد تا به تدریج، این مکانیزمها کمرنگ یا غیرفعال شوند.
با توجه به اینکه هیچکدام از توانمندیها و مکانیزمهای بدن ما بی خاصیت نیست یا بی خاصیت نبوده است، حق داریم که بپرسیم:
دلیل به وجود آمدن استرس چیست؟
چرا در شرایطی که فردا صبح یک چک با رقم بالا دارم یا امتحان دارم یا امروز دروغی گفتهام که حدس میزنم فردا صبح آشکار خواهد شد، ناگهان ضربان قلبم بالا میرود، بدنم بیشتر از همیشه عرق میکند، نمیتوانم خیلی از اتفاقهای محیط را ببینم و خیلی از حرفها را بشنوم و تمرکز من برای خواندن نامهها وایمیلها کمتر میشود و بدبینی در من بیشتر میشود و عضلاتم منقبض میشود و نفسهایم سریعتر و سطحیتر میشود و سیستم دفاعی بدنم هم ضعیفتر از همیشه میشود؟
اگر بدن من هیچیک از این پاسخها را بروز نمیداد بهتر نبود؟ هم تسلط من بر محیط بیشتر بود و هم مستهلک نمیشدم. لااقل اگر چک من برگشت میخورد یا امتحان را خراب میکردم، دیگر قلبم فشار بیشتری را تحمل نمیکرد یا مغزم آسیب نمیدید!
ریشه بحث مقابله با استرس از همین سوال و همین تفکر نشأت میگیرد.
تفکری که باور دارد آثار منفی استرس بسیار زیاد است و اثرات مثبت استرس برایش چندان قابل تصور نیست.
اگر فسیلهای یافته شده از انسانهای نخستین را معیار قرار دهیم، انسان شبیه به همین شکل ظاهری و مشخصات فیزیکی و ویژگیهای امروزی ما حدود ۲۰۰ هزارسال است که بر روی کره زمین زندگی میکند.
طبیعی است که دویست هزار سال زندگی بر روی زمین، باعث شده است که به تدریج مغز ما و بدن ما یاد بگیرد که چگونه در برابر تهدیدهای طبیعی مقاومت کند و راهکارهای بهتری را برای زندگی و غلبه بر طبیعت یاد بگیرد.
از لحاظ تغذیه، به تدریج آموختیم که چه غذاهایی برای ما بهتر است و در مواجهه با دردها و بیماریها یاد گرفتیم که چه درمانی میتواند اثربخشتر باشد.
مغز و بدن ما هم به تدریج راهکارهای بهتری را برای حفاظت از ما آموخت و به تدریج به مجموعهای از توانمندیها و ویژگیها دست یافتیم که مشخصه انسان امروزی محسوب میشود.
اگر به خاطر داشته باشید، یک بار در یکی از زنگ تفریحها، شهرهای قدیمی جهان را مرور کردیم (البته آنهایی را دیدیم که هنوز هم وجود دارند).
با وجود همه اختلاف نظرهای تاریخی موجود، تقریباً این اتفاق نظر وجود دارد که شهرنشینی به شکل امروزی آن چیزی بین ۵۰۰۰ تا ۷۰۰۰ هزار سال قدمت دارد:
البته ما هنوز هم در برابر تهدیدهای طبیعت (سیل و طوفان و زلزله و…) ضعیف هستیم.
اما در مقایسه با گذشته این ترسها و دغدغهها سهم کمتری از زندگی روزانه و دغدغه ذهنی ما را به خودشان اختصاص میدهند.
برای درک بهتر تاریخچه شکل گیری استرس و ریشه های تکاملی استرس، مناسب است که در ذهن خود سفری به پنجاه هزار سال قبل یا صدهزار سال قبل داشته باشید:
دسترسی کامل به مجموعه درسهای مدیریت استرس برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. البته با فعال کردن اشتراک ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته شاید بهتر باشد از میان درسها و مطالب مطرح شده، ابتدا مطالعهی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
افزایش عزت نفس | چگونه شاد باشیم
دوره MBA (مطالعهی منظم همهی درسها)
همانطور که میبینید کسانی که به بحث مقابله با استرس میپردازند، بر این باور هستند که مکانیزم استرس در گذشته دارای کارکردها و کاربردهایی بوده که امروز آن کارکردها را از دست داده است و مدیریت استرس در دنیای امروز به معنای مقابله با استرس است.
اما در درسهای آتی خواهیم دید که استرس، هنوز به عنوان یک مکانیزم هشداردهندهی قدرتمند، به ما هشدار میدهد که باید مدیریت منابع و تامین و مصرف آنها را به شکلی جدیتر انجام دهیم و اگر آن را به شکلی هوشمندانه مدیریت کنیم، به ما کمک میکند تا در تشخیص بحرانها و مدیریت آنها بهتر عمل کنیم.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری مدیریت استرس به شما پیشنهاد میکند:
- مدیریت استرس و روش های کاهش استرس در محیط کار و زندگی
- هانس سلی: از پیشگامان تعریف علمی استرس
- تعریف استرس چیست؟ (در جستجوی علت استرس)
- تفاوت استرس و اضطراب و ترس چیست؟
- چرا استرس را تجربه میکنیم؟ آیا باید با استرس مقابل کنیم؟
- انواع استرس (لحظهای / مکرر / مزمن)
- استرس مثبت – اثرات فیزیولوژیک مثبت استرس بر روی بدن
- مقایسه انواع عوامل استرس زای ناشی از تغییرات مهم زندگی
- عوامل استرس در زندگی (بررسی چند حوزهی اصلی)
- سه مرحله اصلی در مواجهه با عوامل استرس آور
- راه های کاهش استرس | غلبه بر استرس چه روش هایی دارد؟
- نقش تغذیه در استرس | آیا از خوراکیها و مواد غذایی استرس زا اجتناب میکنید؟
- کاهش استرس با نوشیدن آب
- نقش تنفس عمیق (دیافراگمی) را در کاهش استرس فراموش نکنیم
- آیا سر و صدای محیط را به عنوان عامل استرس زا جدی میگیرید؟
- ترک سیگار – یک گام مهم در راستای کاهش استرس
- مدیریت فشار روانی (۱): چه زمانی تحت فشار روانی قرار میگیریم؟
- مدیریت فشار روانی (۲): آیا تا به حال زیر فشار روانی، افت شدید عملکرد داشتهاید؟
- غلبه بر استرس (با استفاده بهتر از حافظه فعال)
- اختلال استرس پس از سانحه (PTSD) چیست؟
- حمایت اجتماعی چیست و در مدیریت استرس چه نقشی دارد؟
- استرس شغلی و روش های کاهش استرس در محیط کار
- فرسودگی شغلی | ابعاد فرسودگی شغلی، علائم و ریشههای آن
- فرهنگ پذیری | تغییر محیط فرهنگی هم استرس ایجاد میکند
- کری کوپر – متخصص سلامت، استرس و روانشناسی سازمانی
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : عبداله ایپکچی
سلام دوستان. خسته نباشید . مقدمه بحث برایم بسیار جالب است ،
عمر جهان 13.8 میلیارد سال است،
عمر منظومه شمسی 4.6 میلیارد سال است،
قدمت انسان امروزین 200000 سال است،
قدمت اولین نقاشی های دیواری 22000 سال است،
قدمت اولین شهرها 7000 سال است،
و حدود 100 سال است که تعیین نام فامیلی برای ایرانی ها اجباری شده !
خیلی اوقات که درگیر مشکلات و دلخوری ها می شوم ، در حالی که سخت رنجیده ام، سعی می کنم که خودم را عقب بکشم و از دور موضوع را ببینم . مگر از دور اصلا دیده می شوند؟ آنوقت به کم اهمیتی آن پی می برم و این کار باعث کاهش استرس و نگرانی ام می شود .