شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) | تفاوت شاخص های عملکردی و عملیاتی
حتماً تا به حال اصطلاح شاخص کلیدی عملکرد یا KPI (مخفف Key Performance Indicator) به گوشتان خورده و حتی شاید آن را بارها بهکار برده باشید.
این درس به معرفی شاخص های کلیدی عملکرد اختصاص دارد.
اما پیش از اینکه به شاخص های کلیدی عملکرد بپردازیم و بگوییم کی پی آی چیست، لازم است با شاخص های عملیاتی (Operational Indicators) هم آشنا شویم و دربارهٔ تفاوت شاخص های عملیاتی و شاخص های عملکردی صحبت کنیم.
قبل از تعریف شاخص عملکردی و مقایسه آن با شاخص عملیاتی، یک مثال ساده را با هم میخوانیم و بررسی میکنیم:
فرض کنید شما مدیر فروش شرکتی هستید که در زمینه فروش ماشینهای اداری و تجهیزات جانبی آنها (جوهر، تونر، کارتریج و …) فعالیت میکند.
بخش قابلتوجهی از درآمد شما، تابع فروش تجهیزات جانبی است و به همین علت، یک تیم فروش در شرکت مستقر کردهاید که پیوسته شرکتها و سازمانهای مختلف را ویزیت کرده و محصولات و خدماتتان را به آنها معرفی میکند.
با توجه به کیفیت محصولات و قیمت مناسب، این شیوه اثربخش هم بوده و شما مصمم به ادامه دادن آن هستید.
حالا که تیم فروش، به صورت پیوسته به شرکتها مراجعه میکند و پیوسته به تعداد مشتریان اضافه میشود، شما شاخص نرخ رشد فروش ماهانه را پیوسته کنترل میکنید (= هر ماه چند درصد بیشتر از ماه پیش فروختهاید).
اما برای اینکه رشد فروش ماهانه ثابت بماند یا حتی افزایش پیدا کند، لازم است شاخصهای متعدد دیگری تعریف شوند. به عنوان مثال:
- تعداد بازدیدهای حضوری روزانه تیم فروش
- تعداد تماسهای تلفنی تیم فروش با مشتریان فعلی
- تعداد تماسهای تلفنی دریافتی از مشتریان جدید
- متوسط قیمت فاکتورهای صادر شده
به سادگی میتوانید تفاوت شاخص نرخ رشد را با چهار شاخص دیگری که مطرح شده، حس کنید.
میتوان گفت این چهار شاخص و شاخصهای دیگری شبیه آنها با هم ترکیب میشوند و در نهایت اثر آنها را میتوان در نرخ رشد فروش دید:
نرخ رشد فروش، عملکرد تیم فروش را نشان میدهد. اما تیم فروش برای بهبود این شاخص عملکردی، باید عملیات گسترده و متنوعی را انجام دهد که هر بخش از این عملیات (تماس گرفتن، بازدید کردن، متقاعد کردن مشتریان به افزایش حجم خرید و …) شاخص های مختص خود را دارد.
بنابراین میتوان گفت: این شاخص های عملیاتی هستند که در نهایت شاخص های عملکردی را میسازند.
تفکیک شاخص های عملیاتی و عملکردی، کاملاً خشک و مطلق نیست و ممکن است شاخصی که شما عملیاتی در نظر میگیرید، از نظر یک فرد دیگر، یک شاخص کلیدی عملکرد باشد. اما به عنوان ابزاری ساده و سرانگشتی برای تفکیک شاخصها میتوانید از قاعدهی زیر استفاده کنید:
در شرکتها و کسب و کارها، شاخص های عملکردی را میتوان به مدیرعامل ارائه کرد و احتمالاً برای مدیرعامل بسیار مهم است که مقادیر این شاخصها را بداند.
اما شاخص های عملیاتی بیشتر برای مدیران میانی جذاب هستند و معمولاً این مدیرها، بخش مهمی از توان و انرژی خود را روی بهبود این شاخصها متمرکز میکنند.
در واقع هیچوقت مدیرعامل و مدیران ارشد، برای شاخص های عملیاتی، هدفگذاری نمیکنند و متر و معیار تعیین نمیکنند.
آنها استراتژیها و اهداف کلان مجموعه را میبینند و بر این اساس، صرفاً به شاخصهای عملکردی توجه میکنند تا میزان همسو بودن با اهداف یا انحراف از آنها را به شکل شفاف و واضح درک کنند.
در مثال فروش تجهیزات ماشینهای اداری، برای مدیرعامل مهم است که فروش چند درصد رشد داشته یا اینکه به شکل کلیتر، نرخ رشد فروش، مثبت بوده یا منفی بوده است.
اما اینکه روزانه چند تماس تلفنی برقرار شده و چند شرکت ویزیت شده، برای مدیرعامل چندان مهم نیست و او به هر حال، عملکرد نهایی را میخواهد.
شاخص کلیدی عملکرد چیست؟
ما تا اینجا بیشتر از شاخص عملکرد یا Performance Indicator صحبت کردیم؛ اما در میان مدیران و استراتژیستها، بیشتر اصطلاح شاخص های کلیدی عملکرد یا Key Performance Indicators را میشنویم.
علت تأکید بر KPI (به جای PI) این است که یک مدیر نمیتواند شاخص های بسیاری را مدیریت و کنترل کند. بنابراین منطقی نیست که دهها شاخص عملکردی تعریف کرده و دائماً آنها را بررسی و پایش کنیم.
شاخص های کلیدی عملکرد زیرمجموعهای از شاخص های عملکردی هستند که اهمیت استراتژیک دارند و کنترل دائمی آنها، میتواند تا حد خوبی به معنای کنترل استراتژیک کل مجموعه باشد.
معمولاً برای تعداد KPIها سقف تعیین میشود. مثلاً بعضی میگویند که نباید بیشتر از پنج KPI داشته باشید. بعضی دیگر تا شش یا هشت KPI را هم مجاز میدانند.
همین اختلاف اعداد، نشان میدهد که بحث تعداد KPI کاملاً سلیقهای است. اما اصل ماجرا این است که ارزش KPIها به کم بودن آنهاست و نباید در استفاده از KPI زیادهروی کنیم.
دسترسی کامل به مجموعه درسهای سیستم های کنترل مدیریت و شاخصهای مدیریتی برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
تعداد درسها: ۲۵ عدد
دانشجویان این درس: ۳۲۰۲ نفر
تمرینهای ثبتشده: ۵۷۲۶ مورد
البته با فعال کردن اشتراک ویژه به درسهای بسیار بیشتری دسترسی پیدا میکنید که میتوانید فهرست آنها را در اینجا ببینید:
البته بررسیهای آماری ما نشان میدهد که علاقهمندان به سیستمهای کنترل مدیریتی معمولاً درسهای زیر را هم دنبال میکنند:
استراتژی | تفکر استراتژیک | مدل ذهنی
تفکر سیستمی | تصمیم گیری | حل مسئله | مدیریت زمان
مهارت فروش | مشاوره مدیریت | گزارش نویسی
دوره MBA (پیگیری منظم مجموعه درسها)
اگر با فضای متمم آشنا نیستید و دوست دارید دربارهی متمم بیشتر بدانید، میتوانید نظرات دوستان متممی را دربارهی متمم بخوانید و ببینید متمم برایتان مناسب است یا نه. این افراد کسانی هستند که برای مدت طولانی با متمم همراه بوده و آن را به خوبی میشناسند:
تمرین و مشارکت در بحث (میتوانید به یکی از پرسشها پاسخ دهید)
یک واحد سازمانی را انتخاب کنید و چند مورد از KPIهای رایج برای آن را بنویسید. توضیح دهید که کدامیک از KPIهایی که گفتهاید، از دید مدیران بیرون از واحد، معمولاً شاخص عملیاتی محسوب میشوند.
در زندگی شخصی یا محیط کار و سازمان خود، آیا تجربهای داشتهاید که شاخصهای عملیاتی، به تدریج جای شاخصهای عملکردی را بگیرند و چنان تمرکز بر روی شاخص های عملیاتی بالا برود که شاخص های کلیدی عملکرد، رها شده یا کمرنگ شوند؟
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری آشنایی با سیستم کنترل مدیریت به شما پیشنهاد میکند:
- مفهوم کنترل در مدیریت و سازمان چیست؟
- تفاوت دو نگرش نرم و سخت در مدیریت
- سه ویژگی اصلی کنترل مدیریتی
- آشنایی با اجزای سیستم کنترل
- شاخص چیست؟ استعارهای برای درک بهتر شاخص
- شاخصها هم کهنه میشوند و نیاز به بازنگری دارند
- تقسیم بندی شاخصها: شاخصهای کمی در برابر شاخصهای کیفی
- تقسیم بندی شاخصها: شاخصهای پیشرو در مقابل شاخصهای تاخیری
- شاخص لباس زیر مردانه | یک شاخص پیشرو اقتصادی
- یک تمرین برای تعریف شاخص و فکر کردن بیشتر به شاخصها
- تقسیم بندی شاخصها: شاخصهای طولی در برابر شاخصهای مقطعی
- شاخص های کلیدی عملکرد (KPI) | تفاوت شاخص های عملکردی و عملیاتی
- شاخصهای پیش بینی کننده و نقش آنها در تحلیل سیستمها
- شاخصهای پرآوازه و میان تهی
- فرایند چیست؟ اهمیت تعریف و مدیریت فرایندهای کسب و کار
- بنچ مارکینگ چیست؟ الگوبرداری از دیگران چه کاربردی دارد؟
- بازخوانی و مرور یک نمونه بنچ مارکینگ تاریخی
- تعریف انحراف (Deviation) در کنترل سیستمها
- سیستم کنترل متوازن چیست؟
- معرفی شاخص های کلان اقتصادی: شاخص حرص و ترس (VIX و FGI)
- تولید ناخالص داخلی (GDP) و درآمد سرانه (شاخصهای کلان اقتصادی)
- شاخص ESG | سنجش اخلاق کسب و کار و مدیریت مسئولانه
- شاخص جینی چیست؟ آشنایی با منحنی لورنز و نحوه محاسبه ضریب جینی
- آیا میخواهید مفهوم شاخصها را بهتر بشناسید؟ (راهنمای حل تمرین)
- گزارشهای مدیریتی | شاخص یا بارومتر اعتماد ادلمن (Edelman)
- اهداف توسعه پایدار | چه شاخصهایی برای توسعه تعریف شدهاند؟
- تعریف بودجه ریزی چیست؟ کجا به برنامه ریزی نیاز دارم و کجا به بودجه ریزی؟
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : علیرضا داداشی
سلام.
خداقوت.
1) کسی را می شناسم که در شرایطی که دشواری اقتصادی را تحمل می کرد، ساعات زیادی از روز را به کار اختصاص می داد و می گفت قصد دارد در دورانی محدود با هدف رفع مشکل مالی، زیاد کار کند و در آینده با خیال راحت تر به خانواده و خودش برسد(یک سال بخور نون و تره، یک عمر بخور نون و کره.)اما حالا فراموش کرده که به هدف عملکردی آن روزش رسیده و همچنان زیاد در محل کارش می ماند و خانواده سهم کمی از حضورش دارند.
2)بله . متاسفانه در یک بازه ی زمانی که کنترل برخی اقلام ضرورت بیشتری پیدا کرده بود ، ما به پیشنهاد دوستان تعدادی شاخص جدید تعریف و محاسبه کردیم. تا به قلم اصلی برای کنترل برسیم. حالا مدتها می گذرد و یک گروه همچنان هر روز آن آمار را تهیه می کنند . واقعاً دیگر کاربردی ندارد.اما تهیه می شود.اما از شاخص اصلی خبری نیست.
ممنون