تعریف پول مجازی چیست و آیا چنین اصطلاحی درست است؟

یکی از اصطلاحاتی که طی سال‌های اخیر بسیار رایج شده و پیوسته در رسانه‌ها و مقاله‌ها به آن اشاره می‌شود، پول مجازی (Virtual Money) است.

هم‌چنین گاهی اصطلاح ارز مجازی (Virtual Currency) را می‌خوانیم و می‌شنویم.

با شنیدن صفتِ مجازی برای پول و ارز، سوال‌های مختلفی در ذهن‌مان شکل می‌گیرد. از جمله این‌که:

• آیا می‌توان پول یا ارز را به حقیقی و مجازی تقسیم کرد؟
• اگر از صفت مجازی برای پول استفاده می‌کنیم، باید بتوانیم پول واقعی را تعریف کنیم. آیا پول واقعی تعریف شفاف و مشخصی دارد؟
• اصطلاح پول مجازی دقیق‌تر است یا پول دیجیتال؟
• درست نیست که بگوییم همه‌ی پول‌ها به هر حال حقیقی هستند؟‌ یا برعکس، نمی‌توانیم بگوییم همه‌ی پول‌ها را به نوعی می‌توان مجازی در نظر گرفت؟
• آیا باید پول‌های رمزنگاری‌شده مانند بیت کوین را از سایر پول‌های دیجیتال (که مثلاً در بازی‌های آنلاین رد و بدل می‌شود) جدا کرد؟ یا همه‌ی این‌ها از یک جنس هستند؟

نظر اقتصاددانان کلاسیک درباره‌ی ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم و ریپل، کمابیش مشخص است. آن‌ها هنوز این ارزها را چندان جدی نمی‌گیرند و نهادهای اقتصادی کشورها هم، استقبال چندانی از این ارزها تا به امروز نکرده‌اند.

اما از سوی دیگر می‌دانیم که معمولاً نهادهای مستقر و تثبیت شده در برابر هر تغییر جدید که فضای آن‌ها را به هم بریزد، مقاومت می‌کنند. بنابراین اگر بخواهیم پیشرو باشیم، نمی‌توانیم به صورت مطلق به آراء و تحلیل‌های کارشناسان وابسته به ساختارهای مستقر اتکا کنیم.

برای این‌کار می‌توانیم نقطه‌ی صفر تحلیل خود را دیدگاه اقتصاددانان سنتی قرار دهیم.

کسانی که این تحولات جدید را صرفاً یک تب زودگذر می‌دانند و آن را به سیستم قدرتمند مدیریت پول و ارز مستقر در جهان امروز ربط نمی‌دهند. اصطلاح پول مجازی و نیز ارز مجازی برای این افراد، معمولاً در برابر پول و ارز حقیقی قرار می‌گیرد (همان چیزی که سیستم بانکی کشورها مدیریت عرضه و تقاضای آن‌ را بر عهده دارد).

درک این دیدگاه ساده‌تر است. چون بسیاری از ما هم، سال‌ها همین باور را داشته‌ایم و بر طبق آن زندگی کرده‌ایم.

پس از انتخاب نقطه‌ی صفر، می‌توانیم به سراغ آراء افرادی برویم که در انتهای دیگر طیف قرار می‌گیرند. در نهایت با ترکیب این دیدگاه‌ها، می‌توانیم سوگیری‌های ذهنی خود را کاهش داده و به تحلیل بهتری برسیم.

برای این‌کار به سراغ ادوارد کاسترونوا (Edward Castronova) رفته‌ایم. او با اقتصاد کلاسیک آشناست. ولی برخلاف اقتصاددان‌های سنتی، فضای دیجیتال را می‌شناسد و حتی سال‌ها روی اقتصادی که داخل بازی‌های دیجیتال شکل می‌گیرند مطالعه کرده است.

کاسترونوا در کتاب خود با عنوان Wildcat Currency که توسط انتشارات دانشگاه ییل (Yale) منتشر شده، به این سوال پرداخته که انقلاب پول مجازی چگونه اقتصاد را متحول می‌کند؟

در ادامه‌ی این درس، برخی از دیدگاه‌های کاسترونوا را در رابطه با پرسش‌های مطرح شده در ابتدای درس را با هم مرور می‌کنیم.

مزیت خواندن صحبت‌های کاسترونوا این است که بخش‌هایی از حرف‌های او، به نوعی مرور درس‌های قبلی تاریخچه پول محسوب می‌شود و علاوه بر بحث پول مجازی، به مرور برخی از آموخته‌های قبلی‌تان نیز کمک خواهد کرد.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تاریخچه پول و آینده آن به شما پیشنهاد می‌کند: