انواع سبک های تصمیم گیری
وقتی از تصمیم گیری گروهی حرف میزنیم، بلافاصله بحث سبک های تصمیم گیری (Decision-making Styles) هم پیش میآید.
چون بر خلاف تصمیم گیری فردی که همه چیز به منطق یا شهود تصمیمگیرنده محدود میشود، در تصمیم گیری گروهی با افراد گوناگون در سطوح قدرت و اختیار متفاوت روبرو هستیم که ترجیحات هر یک از آنها هم با دیگری فرق دارد.
به علت همین تفاوتهاست که تقریباً تمام کتابهای رفتار سازمانی بخشی را به انواع سبک های تصمیم گیری اختصاص میدهند و میکوشند مخاطبان خود را با سبک های مختلف آشنا کنند.
البته پس از اینکه سبکها را بخوانید خواهید دید که با همهی آنها آشنا هستید و تقسیمبندی تازهای در کار نیست؛ با این حال، زیر و بمها و ظرافتهایی در هر یک از انواع سبک های تصمیم گیری وجود دارد که به تدریج در درسهای آتی با آنها آشنا خواهید شد.
با این توضیحات، درس حاضر را صرفاً یک مقدمه برای ورود به بحثهای بعدی در نظر بگیرید.
تصمیم گیری اتوکراتیک (Autocratic)
سبک مشورتی در تصمیم گیری (Consultative)
در این سبک، باز هم تصمیم نهایی با مدیر یا عضو ارشد تیم است. اما تفاوتی که وجود دارد در این است که فرد ارشد، از اعضای تیم نظرخواهی کرده و دیدگاههای آنها را لحاظ میکند.
سبک مشورتی قطعاً کمی بیشتر از سبک اتوکراتیک زمان میبرد، اما این شیوه ممکن است باعث شود افراد بیشتری در تیم، احساس کنند که در تصمیم گیری مشارکت داشتهاند.
ضمن اینکه واقعاً ممکن است اطلاعاتی که اعضا مطرح میکنند، روی انتخاب نهایی تأثیر بگذارد و این شیوه، کارکردی فراتر از یک حرکت نمایشی داشته باشد.
حاکمیت اقلیت (Minority Rule)
در این سبک، اقلیتی از جمع حق تصمیم گیری دارند و اکثریت جمع، باید صرفاً تابع آن اقلیت باشند.
این اقلیت ممکن است خود را نخبه (Elite) یا کارشناس (Expert) بنامند یا با هر عنوان دیگری صدا کنند. اما به هر حال، مهمترین ویژگی آنها این است که به عنوان یک اقلیت، برای همه تصمیم میگیرند.
مثلاً تکنیک دلفی از یک اقلیت کارشناسِ درونسازمانی یا برونسازمانی برای تحلیل و تصمیمگیری دربارهی سرنوشت یک مجموعهی بزرگتر استفاده میکند.
البته تکنیک دلفی بسته به شرایط کاربرد، ممکن است در جایگاه یک ابزار مشورتی برای مدیریت هم بهکار بیاید.
[ مطالعه بیشتر: تکنیک دلفی ]
حاکمیت اکثریت (Majority Rule)
این روش طرفداران زیادی دارد و معمولاً به این صورت اجرا میشود که ابتدا انواع بحثها و مخالفتها و موافقتها مطرح میشود و در نهایت با استفاده از رأیگیری، نظر اکثریت سنجیده شده و بر مبنای آن اقدام میشود.
وقتی از حاکمیت اکثریت حرف میزنیم، تلویحاً به این نکته هم اشاره داریم که از ابتدا، همه پذیرفتهاند که اگر در اقلیت قرار بگیرند، تابع نظر اکثریت باشند.
این شیوهی تصمیم گیری در بسیاری از گروهها رایج است و حتی اگر بخواهند بعضی اعضا را به سایرین ارجحیت دهند، چارچوب کلی را حفظ میکنند و صرفاً رأی برخی را معادل چند رأی (مثلاً دو یا سه رأی) در نظر میگیرند.
ما درس مستقلی را به انواع ساز و کارهای رأی گیری اختصاص دادهایم.
[ مطالعه بیشتر: انواع روش های رأی گیری ]
تصمیم گیری بر اساس اجماع
در رأی گیری بر اساس اجماع، از ابتدا قرار بر این گذاشته میشود که همه با یکدیگر بحث و گفتگو کنند و صرفاً گزینهای پذیرفته شود که همگی آن را قبول دارند (اتفاقنظر وجود دارد) یا تقریباً همه آن را قبول دارند (اکثریت قریب به اتفاق).
مثلاً یک گروه ده نفری با خود قرار میگذارند که بحث و گفتگو کنند و صرفاً گزینهای انتخاب شود که حداقل هشت نفر آن را پذیرفتهاند.
ممکن است از خود بپرسید که وقتی رأی گیری هست، آیا اصرار بر چنین مکانیزمی ضرورت دارد؟ پاسخ این است که بعضی مسائل آنقدر حساس هستند که چارهای جز تصمیمگیری بر اساس اتفاقنظر همگانی در مورد آنها وجود ندارد.
مثلاً ممکن است یک کارگروه در یک سازمان یا یک تیم کارآفرین، با خود قرار بگذارند که دربارهی انحلال و توقف فعالیتها بر اساس نظر اکثریت قریب به اتفاق اعضا تصمیمگیری میشود (و البته این قریب به اتفاق هم در همان ابتدا تعریف میشود).
بهطور کلی مهم است که در مورد بعضی تصمیمها، از همان ابتدا مشخص شود که برای آنها به چیزی فراتر از رأی اکثریت نیاز است.
دسترسی کامل به این درس و ۷۶ درس دیگر دربارهٔ تصمیم گیری و حل مسئله برای اعضای ویژه متمم در نظر گرفته شده است. تا کنون ۱۲۶۸۵ نفر از متممیها مجموعاً ۲۵۵۸۳ تمرین در درسهای تصمیم گیری و حل مسئله ثبت کردهاند.
با عضویت ویژهٔ متمم علاوه بر این ۷۶ درس به هزاران درس دیگر از جمله درسهای زیر دسترسی پیدا میکنید. درسهای زیر صرفاً چند نمونه هستند:
تفکر سیستمی | تفکر استراتژیک | مهارت یادگیری
دوره MBA | توسعه فردی | سبک زندگی
مشاوره مدیریت | کوچینگ | مدیریت جلسه
مذاکره | مدیریت تعارض | مهارت های ارتباطی
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تصمیم گیری پیشرفته به شما پیشنهاد میکند:
- درس تصمیم گیری پیشرفته (ریسک و شهود)
- شهود چیست؟ آیا تفکر شهودی و تصمیم شهودی مهارت محسوب میشوند؟
- گری کلین | کتاب قدرت شهود و بررسی شهود در روانشناسی
- اهمیت داستان گویی و داستان سازی در تصمیم گیری تشخیصی
- تصمیم گیری شهودی | نقش انتخاب سوال کلیدی درست در تصمیم گیری بهتر
- قضاوت درباره طعم کیک بر اساس یک برش | نالینی آمبادی
- چه زمانی به تصمیم گیری شهودی اعتماد کنیم؟ (۱)
- کالبدشکافی پیش از مرگ | شیوهای برای ارزیابی تصمیم گیری
- نقش احساسات در تصمیم گیری – قسمت اول
- تفاوت ریسک و عدم قطعیت (ابهام / عدم اطمینان)
- انواع احتمال | سه مفهوم متفاوت احتمال در گفتگوها و تحلیلها
- تصمیم گیری گروهی | مزایا، معایب و انواع روشها
- انواع سبک های تصمیم گیری
- انواع سیستمهای رای گیری | چند روش رای گیری برای تصمیم گیری گروهی
- روش دلفی چیست و چه کاربردی دارد؟
- نظریه چشم انداز (تئوری چشم انداز) | دانیل کانمن و آموس تورسکی
- درد از دست دادن | مثالی از دن اریلی برای نظریه دورنما
- تصمیم گیری سازمانی | چک لیست تصمیم گیری برای مدیران
- کتاب بینش و تفکر شهودی (دیدن آنچه دیگران نمیبینند) | گری کلین
- ماکس بیزرمن | نویسنده و محقق در مذاکره و تصمیم گیری
- کار اخلاقی چیست؟ | مروری بر داستان دزدی از داروساز (لارنس کلبرگ)
- کتاب مدیران و چالش های تصمیم گیری | ماکس بیزرمن
چند مطلب پیشنهادی از متمم:
سوالهای پرتکرار دربارهٔ متمم
متمم مخففِ عبارت «محل توسعه مهارتهای من» است: یک فضای آموزشی آنلاین برای بحثهای مهارتی و مدیریتی.
برای کسب اطلاعات بیشتر میتوانید به صفحهٔ درباره متمم سر بزنید و فایل صوتی معرفی متمم را دانلود کرده و گوش دهید.
فهرست دوره های آموزشی متمم را کجا ببینیم؟
هر یک از دوره های آموزشی متمم یک «نقشه راه» دارد که مسیر یادگیری آن درس را مشخص میکند. با مراجعه به صفحهٔ نقشه راه یادگیری میتوانید نقشه راههای مختلف را ببینید و با دوره های متنوع متمم آشنا شوید.
همچنین در صفحههای دوره MBA و توسعه فردی میتوانید با دوره های آموزشی متمم بیشتر آشنا شوید.
هزینه ثبت نام در متمم چقدر است؟
شما میتوانید بدون پرداخت پول در متمم به عنوان کاربر آزاد عضو شوید. اما به حدود نیمی از درسهای متمم دسترسی خواهید داشت. پیشنهاد ما این است که پس از ثبت نام به عنوان کاربر آزاد، با خرید اعتبار به عضو ویژه تبدیل شوید.
اعتبار را میتوانید به صورت ماهیانه (۱۶۰ هزار تومان)، فصلی (۴۲۰ هزار تومان)، نیمسال (۷۵۰ هزار تومان) و یکساله (یک میلیون و ۲۰۰ هزار تومان) بخرید. لطفاً برای اطلاعات بیشتر به صفحه ثبت نام مراجعه کنید.
آیا در متمم فایل های صوتی رایگان هم برای دانلود وجود دارد؟
مجموعه گسترده و متنوعی از فایلهای صوتی رایگان در رادیو متمم ارائه شده که میتوانید هر یک از آنها را دانلود کرده و گوش دهید.
همچنین دوره های صوتی آموزشی متنوعی هم در متمم وجود دارد که فهرست آنها را میتوانید در فروشگاه متمم ببینید.
با متمم همراه شوید
آیا میدانید که فقط با ثبت ایمیل و تعریف نام کاربری و رمز عبور میتوانید به جمع متممیها بپیوندید؟
نویسندهی دیدگاه : سعیده احمدزاده
ما تو شرکت همه نوع تصمیم گیریه ها رو داشتیم .
نصمیم گیری اتوکراتیک: معمولا رییس خودش به تنهایی تصمیم میگرفت که چه اجناسی سفارش داده داده بشن. چکها چطوری به کارخونه پرداخت بشن و ... کل مسائل مهم شرکت و اون چیزهایی که به سود مربوط بود با تصمیم گیری مستقیم رییس شکل میگرفتن و ما کلا نقشی نداشتیم.
سبک مشورتی در تصمیم گیری: گاهی وقتها که قرار بود برا دفتر چیزی خریداری بشه رییس معمولا یه کاتالوگ میاورد و میگفت: میخوام اینا رو بخرم ببینین قشنگن؟ ما هم خوشحال میگفتیم بله. و بعد هم خوشحال میشدیم که نطرمون مهم بوده.
حاکمیت اقلیت: معمولا موقع تعدیل نیرو، چون رییس مستقیم نمیتونست کسی رو تعدیل کنه با یکی دو نفر مشورت میکردن و آخر سر هم اونا تصمیم میگرفتن.
حاکمیت اکثریت: بیشتر وقتها برای غذایی که از کترینگ برا ناهار میومد رای گیری میکردیم و با رای اکثریت غذا سفارش میدادیم .
تصمیم گیری در اجماع: مواردی هم بود که همه با هم بحث میکردیم تا به نتیجه برسیم. مثلا برای نظافت ساختمون یا مهمونهای خارجی رییس که چجوری باید پذیرایی بشن . معمولا جلساتی برقرار میشد و همه در موردش صحبت میکردن. این تصمیم گیریها بیشتر برای مهمانیها و اتفاقات خیلی خاص بود.
اما در کل مهمترین و سرنوشت سازترین تصمیمات فقط توسط رییس شرکت گرفته میشد.