تفاوت ریسک و عدم قطعیت (ابهام / عدم اطمینان)
- کسانی که درس‌های مدیریت در شرایط ابهام را پیگیری می‌کنند. چون محتوای آن درس‌ها به بحث ریسک نمی‌پردازد و صرفاً بر روی شرایطی که در آن ابهام و عدم قطعیت وجود دارد متمرکز است.
- کسانی که درس‌های کارآفرینی و ایجاد کسب و کار کوچک را پیگیری می‌کنند. زیرا همه می‌دانیم که ریسک و ریسک‌پذیری و مهارت ریسک کردن از واژه‌های کلیدی در کارآفرینی هستند.
- برای کسانی که به درس مدیریت پروژه‌های کوچک هم علاقه‌مند هستند، لازم است مفهوم ریسک را بشناسند و همواره به مرز ریسک با ابهام و عدم قطعیت توجه داشته باشند.
- کسانی که می‌خواهند برای پرورش مهارت ریسک کردن وقت بگذارند.
- بتوانند تفاوت ریسک و عدم قطعیت را شرح دهند و در این زمینه مثال بزنند.
- بتوانند توضیح دهند که چرا تقسیم بندی ریسک و عدم قطعیت تابع قضاوت فردی است.
- بتوانند در محیط کار و زندگی خود، برای حرکت از وضعیت ابهام به وضعیت ریسک، اقدام‌های مناسب انجام دهند.
تفاوت ریسک و عدم قطعیت از جمله بحث‌هایی است که همه‌ی دانشجویان مدیریت و اقتصاد دیر یا زود با آن مواجه می‌شوند.
تفاوت این دو مفهوم در چند جمله قابل بیان است و معمولاً دانشجویان و مدرسین این جمله‌ها را حفظ می‌کنند تا بتوانند در امتحان‌ها، کلاس‌ها و سخنرانی‌ها به آن اشاره کنند.
این در حالی است که توجه به تفاوت ریسک و عدم قطعیت یکی از رویدادهای مهم در روند توسعه‌ی علم اقتصاد و مدیریت محسوب می‌شود و شایسته است برای درک عمیق و دقیق آن وقت بگذاریم.
پیشنهاد توجه به تفاوت ریسک و عدم قطعیت در سال ۱۹۲۱
شاید برای شما جالب باشد که دو اقتصاددان در سال ۱۹۲۱ به صورت مستقل در نوشته‌ها و تحلیل‌های خود به این نکته اشاره کردند که لازم است به تفاوت ریسک و عدم اطمینان یا عدم قطعیت توجه داشته باشیم.
یکی از این دو اقتصاددان، جان کینز (John Keynes) بود که مکتب کینز در اقتصاد هم به اعتبار او به این نام خوانده می‌شود.
دیگری، فرانک نایت (Frank Knight) بود که او هم به صورت مستقل به این بحث پرداخت.
البته این دو نفر از واژه‌ها و تعبیرهای یکسانی استفاده نکردند.
کینز در کتاب خود تحت عنوان رساله‌ای درباره احتمال (A treatise on probability) توضیح داد که بعضی از ابهام‌ها و عدم قطعیت‌ها را نمی‌توان کاهش داد و حذف کرد؛ اما برخی دیگر را می‌توان کاهش داد و مدیریت کرد.
نایت هم کتابی تحت عنوان ریسک، عدم قطعیت و سود (Risk, Uncertainty, and Profit) نوشت و در آنجا به تفکیک ریسک‌های قابل محاسبه و ریسک‌های غیرقابل محاسبه پرداخت.
بعد از نوشته‌های کینز و فرانک، در میان اقتصاددانان و به تدریج در میان همه‌ی نویسندگان و تحلیل‌گران مدیریت، دو مفهوم Risk و Uncertainty تفکیک شدند و این تفکیک امروز در حدی جا افتاده است که اگر نتوانید در موردش صحبت کنید، ممکن است در اینکه درس‌خوانده‌ی مدیریت و اقتصاد هستید تردید کنند.
در کتابها و مقاله‌های فارسی به جای Uncertainty از چهار تعبیر زیر استفاده شده است:
- ابهام
- نااطمینانی
- عدم قطعیت
- عدم اطمینان
با وجودی که این چهار تعبیر تفاوت‌های مهمی با یکدیگر دارند، اما از آنجا که فراوانی هر چهار مورد در کتابهای اقتصاد و مدیریت فارسی تقریباً یکسان است، نمی‌توان یک مورد را به عنوان ترجمه‌ی قطعی در نظر گرفت.
اگر چه ما در متمم ترجیح می‌دهیم بسته به فضای درس‌ها، از مورد اول و سوم (یعنی ابهام یا عدم قطعیت) استفاده کنیم.
تعریف عدم قطعیت چیست و با ریسک چه تفاوتی دارد؟
دوست عزیز.
درس تفاوت ریسک و عدم قطعیت و ابهام برای کاربران ویژه متمم در نظر گرفته شده است.
با عضویت به عنوان کاربر ویژه‌ی متمم، علاوه بر دسترسی به این مطلب، به سایر بحث‌هایی هم که برای کاربران ویژه در نظر گرفته شده است دسترسی پیدا می‌کنید:
فهرست درس‌های مختص کاربران ویژه متمم
البته از میان درس‌ها و مطالب مطرح شده، ما فکر می‌کنیم شاید بهتر باشد ابتدا مطالعه‌ی مباحث زیر را در اولویت قرار دهید:
تفکر استراتژیک
تمرین:
در محیط زندگی یا محیط کسب و کار، یک مثال واقعی یا فرضی از مواجهه با ابهام و عدم قطعیت مطرح کنید.
حالا یک اقدام مشخص (هر چقدر هم کوچک باشد مهم نیست) پیشنهاد کنید که شما را یک گام (حتی اگر کوچک) از وضعیت ابهام به وضعیت ریسک نزدیک‌تر کند.
ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری تصمیم گیری پیشرفته به شما پیشنهاد می‌کند:
- درس تصمیم گیری پیشرفته (ریسک و شهود)
- شهود چیست؟ آیا تفکر شهودی و تصمیم شهودی مهارت محسوب می‌شوند؟
- گری کلین | کتاب قدرت شهود و بررسی شهود در روانشناسی
- اهمیت داستان گویی و داستان سازی در تصمیم گیری تشخیصی
- تصمیم گیری شهودی | نقش انتخاب سوال کلیدی درست در تصمیم گیری بهتر
- قضاوت درباره طعم کیک بر اساس یک برش | نالینی آمبادی
- چه زمانی به تصمیم گیری شهودی اعتماد کنیم؟ (۱)
- کالبدشکافی پیش از مرگ | شیوهای برای ارزیابی تصمیم گیری
- نقش احساسات در تصمیم گیری – قسمت اول
- تفاوت ریسک و عدم قطعیت (ابهام / عدم اطمینان)
- انواع احتمال | سه مفهوم متفاوت احتمال در گفتگوها و تحلیلها
- تصمیم گیری گروهی | مزایا، معایب و انواع روشها
- انواع سبک های تصمیم گیری
- انواع سیستم‌های رای گیری | چند روش رای گیری برای تصمیم گیری گروهی
- روش دلفی چیست و چه کاربردی دارد؟
- نظریه چشم انداز (تئوری چشم انداز) | دانیل کانمن و آموس تورسکی
- درد از دست دادن | مثالی از دن اریلی برای نظریه دورنما
- تصمیم گیری سازمانی | چک لیست تصمیم گیری برای مدیران
- کتاب بینش و تفکر شهودی (دیدن آنچه دیگران نمیبینند) | گری کلین
- ماکس بیزرمن | نویسنده و محقق در مذاکره و تصمیم گیری
- کار اخلاقی چیست؟ | مروری بر داستان دزدی از داروساز (لارنس کلبرگ)
- کتاب مدیران و چالش های تصمیم گیری | ماکس بیزرمن
برخی از سوالهای متداول درباره متمم (روی هر سوال کلیک کنید)
ثبت‌نام | اطلاعات بیشتر فهرست درس‌های متمم
نویسنده‌ی دیدگاه : محمدرضا شعبانعلی
مثال در زندگی روزمره:
فکر می‌کنم برای کسی که در کسب و کارهای کوچک، همیشه لب مرزی یا با تأخیر به محل کار می‌رسه، چند دقیقه زودتر راه افتادن به نوعی باعث بشه که «وضعیت رسیدن» از حالت ابهام به حالت ریسک نزدیک‌تر بشه.
وقتی سر ساعت یا با تأخیر می‌رسه، همه‌ی گزینه‌های محتمل قابل پیش‌بینی نیست: آیا با او برخورد میشه؟ آیا اصلاً تأخیرش جدی گرفته میشه؟ ممکنه تنبیه جدی‌تری برای او در نظر گرفته بشه؟ و احتمالاً گزینه‌های دیگه.
اما وقتی زودتر راه میفته، سناریوهای احتمالی به دو موردِ بیش از حد زود رسیدن و کمی زود رسیدن تبدیل میشه. البته باز هم «احتمال هر سناریو» مشخص نیست، اما به هر حال از وضعیت ابهام قبل به حالت ریسک نزدیک‌تر شده.
توضیح: گفتم کسب و کارهای کوچک، چون معمولاً در کسب و کارهای بزرگ پروتکل‌های شفاف‌تری برای مواجهه با تأخیر وجود داره.
مثال در بانک‌ها و موسسات مالی بین‌المللی:
فکر می‌کنم استفاده از الگوریتم‌های Credit Scoring نمونه‌هایی از تبدیل هوشمندانه‌ی ابهام و عدم قطعیت به ریسک حساب شده محسوب بشه (معرفی یک نمونه از این الگوریتم‌ها).
قبل از به‌کارگیری این نوع الگوریتم‌ها، وقتی بانک‌ها به یک مشتری خدمات اعتباری ارائه می‌دادند، توانایی بازپرداخت و جبران تعهدات عملاً در ابهام قرار داشت (سناریوهای احتمالی مشخص هست: یا به تعهد عمل می‌شود یا نمی‌شود. اما احتمال هر کدام مشخص نیست).
اما سیستم‌های Credit Scoring بر اساس فاکتورهای متعدد مانند الگوی پرداخت قبض‌های فرد در گذشته، اعتبار فعلی، موجودی فعلی، گردش حساب، مدت زمانی که گذشته‌ی اعتباری فرد ثبت شده و پرونده‌اش موجوده و سایر پارامترهای مرتبط با تراکنش‌های گذشته، عملاً می‌کوشند احتمال اجرای تعهدات رو برآورد کنن و به این شیوه، تعامل با مشتریان در اعطای اعتبار از عدم قطعیت به سمت ریسک نزدیک میشه.