کتاب پویایی شناسی کسب و کار (دینامیک سیستم) جان استرمن

بخش اول – ایجاد دید کلی نسبت به تفکر سیستمی و مدل سازی سیستمها

بخش اول، بیش از آن‌که وارد فضای دینامیک سیستمها شود، به مبانی کلی نگرش سیستمی می‌پردازد.

مقاومت سیستم در برابر سیاست‌ها و نیز دو مفهوم کلیدی بازخورد و رفتار، از جمله موضوعاتی است که در این بخش مطرح می‌شود.

مفاهیم کلی مدلسازی، اهمیت شبیه سازی و تست مدلها و نیز خطاهای رایج در مدلسازی سیستمها حجم عمده‌ای از مطالب مطرح شده در بخش اول را به خود اختصاص داده‌اند.

بخش دوم – ابزارهای مورد نیاز برای تفکر سیستمی

بخش دوم کتاب، ابتدا شیوه‌ی ترسیم دیاگرامهای علت و معلول را توضیح داده است.

سپس متغیرهای حالت و متغیرهای جریان معرفی شده‌ و برخی مدل‌های ساده با به‌کارگیری این مفاهیم، ترسیم وبررسی شده‌اند.

اگر بخواهیم از ادبیات سیستمهای کنترل استفاده کنیم، می‌توانیم بگوییم این بخش از کتاب بیشتر به سیستمهای مرتبه اول پرداخته است.

بخش سوم – دینامیک رشد

بخش سوم را می‌توان یکی از بخش‌های کلیدی کتاب دانست که به بررسی فرایند رشد و الگوهای مختلف رشد در طول زمان پرداخته است.

وقتی به روند رشد مشتریان خود در طول زمان فکر می‌کنید؛ نگران نرخ رشد یک بیماری در جامعه هستید؛ یا می‌خواهید بدانید رشد فعلی فروش شرکت تا چه زمانی می‌تواند ادامه پیدا کند و با چه روندی کند یا متوقف خواهد شد، واردِ حوزه‌ی دینامیک رشد شده‌اید.

بخش چهارم – ابزارهای مدلسازی سیستمهای پویا

تأخیر، تصمیم گیری و رفتار غیرخطی، کلیدواژه‌های بخش چهارم کتاب هستند.

اگر تأخیر را از دینامیک سیستم بگیرید، اصلاً چیزی به نام رفتار دینامیکی سیستم به وجود نمی‌آید.

چون به فرض نبودن تأخیر، هر تغییری دقیقاً در همان لحظه، در همه‌ی جای سیستم اثر خواهد گذاشت.

این تأخیر است که باعث می‌شود مفهومِ زمان متولد شود و معنا پیدا کند.

با این توضیحات، به خوبی می‌توانید اهمیت و جایگاه این بحث را در کل موضوع پویایی شناسی سیستمها (یا به قول خودمان: دینامیک سیستم) تصور و درک کنید.

بخش پنجم – ناپایداری و نوسان در سیستمها

نخستین فرزندِ تأخیر، نوسان است.

کسب و کارها می‌بینند که تقاضا برای یک محصول افزایش یافته است.

همه به تدریج برای عرضه‌ی آن محصول تلاش می‌کنند. اما طبیعتاً محصول یک‌شبه تولید نمی‌شود و روزها و هفته‌ها و ماه‌ها طول می‌کشد تا عرضه‌ی عمومی آن آغاز شود (این همان مفهوم تأخیر است که در بخش قبل توضیح دادیم).

احتمالاً کسب و کارهای بسیاری به کمبود توجه کرده‌اند و تلاش همگی – با تأخیر – به عرضه‌ی محصول منتهی شده و اکنون، بازار گرفتار مازاد عرضه است.

قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند و تعدادی از کسب و کارها ورشکسته می‌شوند و رکود مدتی ادامه پیدا می‌کند تا باز – با تأخیر – تقاضا از عرضه بیشتر شود.

رونق و رکود، فرزندانِ مشروع و طبیعیِ تأخیر هستند و در این چرخه‌های دائمی رونق و رکود، کسب و کارهایی زنده می‌مانند که دینامیک رونق و رکود را بهتر بفهمند و بر اساس این شناخت، تصمیم‌های بهتری بگیرند.

بخش ششم – جمع بندی و نکات پایانی

در آخرین بخش کتاب دینامیک سیستم (که کوچک‌ترین بخش آن نیز هست) فرصت‌ها و چالش‌های پیش روی دانش پویایی شناسی سیستمها مطرح شده و مورد بحث قرار گرفته است.

استرمن می‌گوید که امیدوار است توضیحات و حرف‌هایش در بخش پایانی کتاب، دانشجوها را ترغیب کند تا این ابزار را در دنیای واقعی بیشتر و بهتر به‌کار گیرند.