عکاسی، بالون سواری، عشق و اندوه | جولین بارنز

ما روی زمین صاف زندگی می‌کنیم، روی سطح، اگر چه همچنان بلندپروازیم. ما قعر‌نشینان گاهی به بلندای خدایان می‌رسیم. بعضی با بالِ هنر پر می‌کشند، بعضی با مذهب عروج می‌کنند؛ ولی بیشتری‌ها را عشق پرواز می‌دهد.

وقتی بالا می‌رویم، خُب ممکن است سقوط هم بکنیم. فرودهای راحت و بی‌دردسر انگشت‌شمارند. ممکن است یکهو ببینیم با شدتی استخوان‌شکن مثل توپ داریم به زمین می‌خوریم.

هر داستان عاشقانه، بالقوه، داستانِ اندوه نیز هست؛ اگر نه در اوایل، اما در ادامه‌اش، برای این‌ یکی‌شان نه، برای دیگری؛ بعضی وقت‌ها هم برای هردوی‌شان.

پس چرا ما همواره سودای عشق داریم؟ چون عشق نقطه‌تلاقیِ حقیقت و جادوست. حقیقت چنان‌که در عکاسی؛ و جادو چنان‌که در بالون‌سواری.

دو تا آدم را که تا به حال کنار هم قرار نگرفته‌اند، کنار هم می‌گذارید.

… گاهی شدنی است و یک چیز تازه درست می‌شود و دنیا عوض می‌شود. بعدش، یک وقتی، دیر یا زود، به خاطر فلان یا بهمان علت، یکی از آن دو نفر کم می‌شود.

و چیزی که کسر شده بیش‌تر است از مجموع همه‌ی آن‌چه بوده است. از نظر ریاضی البته احتمالاً ممکن نیست؛ اما از نظر احساسی چرا.

به زودی فهمیدم که اندوه، چطور اطرافیانِ اندوه‌زدگان را غربال می‌کند و از نو فراهم می‌آورد، چطور دوستان محک می‌خورند، چطور بعضی‌ها قبول می‌شوند و بعضی رد.

دوستی‌های قدیمی ممکن است با غصه‌های مشترک قوام یابد؛ یا ناگهان خفیف به نظر برسد.

جوان‌ها بهتر از میان‌سال‌ها عمل می‌کنند و زنان بهتر از مردان. جای تعجب ندارد اما گاهی تعجب‌برانگیز می‌شود. هر چه باشد احتمالاً انتظار دارید هر که در سن‌و‌سال و جنسیت و وضع تأهل به شما نزدیک‌تر است شما را بهتر بفهمد. زهی خیال باطل!

خاطرم هست یکی از همین «گفت‌و‌گوهای دور میز شام» را، توی رستورانی با سه دوست متأهل و تقریباً هم‌سن‌و‌سالم. همه‌شان زنم را از سال‌ها پیش می‌شناختند – سرجمع شاید هشتاد نود سال – و اگر می‌پرسیدم همه‌شان تصدیق می‌کردند که بسیار دوستش داشتند.

اسمش را پیش کشیدم؛ هیچ‌کس متوجه نشد. دوباره این کار را کردم، باز هم هیچ. بار سوم شاید دیگر از قصد می‌خواستم واکنش‌شان را برانگیزم بس که دلم گرفته بود از این رفتارشان که به نظرم نه فضلیت، که رذیلت بود. ترسان از بردنِ اسمش، سه‌باره او را ندید گرفتند و از چشم من افتادند.

در ابتدا کارهایی را که با او دوتایی انجام می‌دادید ادامه می‌دهید؛ از روی عادت، عشق، نیاز به تکرار. به زودی متوجه تله‌ای می‌شوید که در آن گیر افتاده‌اید: گیرافتاده بین تکرار آن‌چه با او انجام می‌دادید و حالا بدون او انجام می‌دهید، و نتیجه‌اش هم دلتنگی برای او. یا کارهای جدید انجام می‌دهید؛ کارهایی که هیچ‌وقت با هم نکرده بودید و این بار یک جور دیگر دل‌تان برایش تنگ می‌شود.

عمیقاً احساس می‌کنید چیزهای مشترکی از دست رفته‌اند: واژگان مشترک، اشارات، سر‌به‌سر گذاشتن‌ها، میان‌بُرها، جوک‌های دوتایی، دیوانه‌بازی‌ها، سرزنش‌های الکی، زیرآبی رفتن‌های بی‌خودیِ عشقی، تمام آن ارجاعات نامفهوم، مملو از خاطرات، اما بی‌ارزش اگر بخواهی برای غریبه‌ها توضیح بدهی.

بالاخره «موفقیت» در سوگواری چیست؟ آیا جوابش در به خاطر آوردن نهفته است یا فراموشی؟ یک‌جا ماندن یا ادامه دادن؟ یا یک‌جور ترکیب این دو تا؟ توانایی نگه داشتنِ محبوبِ از دست رفته در ذهن، با تمام قوا، به یاد سپردن بدون تحریف؟ توانایی ادامه‌ی زندگی، درست همان‌جوری که او اگر بود از شما می‌خواست؟

(مردم می‌گویند) ازش بیرون می‌آیی.. و درست هم هست؛ از بیرون می‌آیی.

ولی نه شبیه قطاری که از تاریکیِ تونل بیرون می‌آید و پرتوان می‌زند به دل آفتاب، و نه شبیه قطاری که پرشتاب و برق‌آسا به تونل فرو می‌شود.

بلکه شبیه مرغی دریایی که از لکه‌ای نفتی بیرون می‌آید بیرون خواهید آمد؛ برای باقیِ عمر قیر‌اندود شده‌اید.