نوبت شکستن ما | داگلاس کوپلند؛ کسی که ویژگی های نسل X را پیش چشم‌مان آورد

نیک رنیسون نویسندهٔ کتاب راهنمای خوب‌خوانی بلومزبری، وقتی به اسم داگلاس کوپلند (Douglas Coupland) می‌رسد، او را جالب توصیف می‌کند (+): «نویسندگان انگشت‌شماری این بخت را دارند که برچسبی ماندگار روی یک نسل بچسبانند.» درست می‌گوید و کوپلند یکی از همین انگشت‌شمارانِ بخت‌یار است.

کوپلند نسل حوالی دهه‌های شصت و هفتاد میلادی را نسل X نامید؛ برچسبی چنان ماندگار و برچسب‌گذاری‌ای چنان موثر که پس از آن با نسل Y و نسل Z هم ادامه پیدا کرد. پس می‌شود گفت حدود نیم‌قرن است که عینکی که داگلاس کوپلند دستمال کشید و تمیز کرد و بر چشم ما گذاشت، هنوز بر چشم‌مان است و با آن، نسل‌ها را یکی پس از دیگری می‌بینیم و برچسب می‌زنیم.

کوپلند (متولد ۱۹۶۱)، هنرمند و نویسندهٔ کانادایی، ابتدا شهرتش را در حوزهٔ طراحی و هنرهای تجسمی کسب کرد. سپس بعداً به سراغ نویسندگی رفت و در آن‌جا هم دستاوردهای ارزشمند و آثاری ماندگار عرضه کرد.

از او تا کنون چهارده رمان منتشر شده که نخستین آن‌ها، هنوز معروف‌ترین‌شان است: نسل ایکس – داستان‌هایی برای یک فرهنگ پرشتاب (+).

با وجودی که پیش از او هم به ویژگی‌های این نسل – که نسل پیشرو زمان خودش بود – توجه شده بود، کتاب نسل X بود که این اصطلاح را رواج داد و بسیاری از جامعه‌شناسان، تحلیل‌گران، استراتژیست‌ها و نیز متخصصان بازاریابی، برندینگ و مدیریت کسب و کار درباره‌اش نوشتند. نام‌گذاری مینیمال و خلاقانهٔ X، راه را برای نام‌گذاری نسل‌های بعد هم باز کرد و بعد‌ها نسل Y و نسل Z هم مطرح شد.

سبک نویسندگی کوپلند، حتی اگر نگوییم منحصر به فرد، بسیار خاص است و به‌سادگی نمی‌توان سبکی شبیه نگارش او را در آثار دیگران پیدا کرد. او معمولاً سراغ جوان‌هایی می‌رود که زندگی‌شان با تکنولوژی گره خورده و معمولاً در استفاده از ابزارهای روز، جلوتر از هم‌نسل‌های خود هستند. گره خوردن با تکنولوژی را حتی از عنوان داستان‌های او هم می‌فهمید:‌ مایکروسرفز (Microserfs) زندگی چند جوان است که مایکروسافت در مرکز توجه‌شان قرار گرفته و جی‌پاد (JPod) داستان زندگی شش جوان نوآور که در پی طراحی یک بازی کامپیوتری هستند.

شخصیت‌های داستانهای کوپلند، به‌واسطهٔ همین سبک زندگی خاص، از نظر فرهنگ، رفتار، دغدغه‌ها و چالش‌ها با آن‌چه در سطح عام رایج است تفاوت دارند و معمولاً هم با چالش‌هایی اخلاقی روبه‌رو می‌شوند که زائیدهٔ همین سبک زندگی مدرن است.

کوپلند بیش از آن‌که نویسنده باشد، طراح، گرافیست و هنرمندی است که به سراغ نویسندگی آمده. به همین علت، فرم هم نقش ویژه‌ای در آثار او ایفا می‌کند. مثلاً جی‌پاد، پر از متن ایمیل، پیام‌های کوتاه، ردوبدل کردن پسووردها و تعاملات دیجیتالی است. در حدی که شکل ظاهری متن، از پیوستگی متعارف در نوشته‌های داستانی دور شده است. به عنوان نمونه، در جایی از داستان، بحث به عدد پی (همان عدد ۳.۱۴ در هندسه) می‌رسد و این عدد با ۱۰۰۰۰۰ رقم اعشار در متن می‌آید! یعنی ده‌ها صفحه از کتاب را که ورق می‌زنید، هنوز فقط عدد می‌بینید و بقیهٔ پی را می‌خوانید. بگذریم از این‌که در داستان گفته می‌شود یکی از این صد‌هزار رقم عمداً نادرست نقل شده است.

چون در پاراگراف فارسی قرار نیست به معرفی طولانی نویسندگان بپردازیم، با جمع‌بندی در قالب سه نکته (۲+۱ نکته)، به این معرفی مختصر اکتفا می‌کنیم و چند جمله منتخب از آثار کوپلند را با هم می‌خوانیم:

◼️ ویژگی مشترک اغلب حرف‌های کوپلند این است که پیش‌تاز و پیش‌گویانه هستند؛ البته نه همهٔ آن‌ها. مثلاً به طعنه دربارهٔ تلویزیون و اینترنت می‌گوید: «تلویزیون و اینترنت مفیدند. چون باعث می‌شود احمق‌ها [یک جا در خانه بند شوند و] خیلی در فضای عمومی و اجتماعی وقت نگذرانند.» سال‌ها بعد که اینترنت به موبایل وصل شد و تلویزیون هم در عملاً صفحهٔ نمایش گوشی گنجانده شد، جملهٔ او به دو شکل نقض شد. یکی این که اینترنت و تلویزیون کسی را در خانه بند نمی‌کرد. دوم این‌که احمق‌ها هم [به تعبیری که او به کار می‌برد] فرصت کردند بساط خانه‌شان‌ را در وسط فضای عمومی پهن کنند. یعنی نه‌تنها خانه‌نشین نشدند، بلکه به همراه خانه‌شان وارد اجتماع شدند.

◼️ کوپلند از آن دسته نویسندگانی است که حتی اگر کارهایشان را نپسندید، نمی‌توانید او را نادیده بگیرید. چون واژه‌ها و اصطلاحات متعددی را به زبان روزمرهٔ انگلیسی افزوده یا دست‌کم رواج داده است. نه‌فقط نسل ایکس، بلکه اصطلاحات دیگری مانند مک‌جاب (McJob)، تکنوسیس (Technosis) و فلج‌ شدن به علت تعدد گزینه‌ها (Option Paralysis).

◼️ آثار مکتوب کوپلند صرفاً‌ به داستان محدود نمی‌شود. آثار غیرداستانی هم جذاب و جالب‌توجه‌اند. یکی از بهترین آن‌ها – به قضاوت متمم – کتابی است که زندگی و نگاه مارشال مک لوهان را روایت کرده و عنوان جالبی هم دارد (+): «مارشال مک لوهان: تو هیچی از کار من نمی‌فهمی». خواننده‌ای که این کتاب را ندیده، با خواندن آثار کوپلند مدام با خود می‌گوید: چقدر مثل مک‌لوهان فکر می‌کند. چه نگاه آینده‌نگری. چه ذهن نقادی. چنین خواننده‌ای وقتی کتاب مک‌لوهانِ کوپلند را می‌بیند، قطعاً با صدای بلند می‌گوید: آهان!

چند تذکر دربارهٔ بخش معرفی کتاب متمم

متمم سایت فروش کتاب نیست. و جز کتاب «از کتاب» محمدرضا شعبانعلی - که خود متمم آن را منتشر کرده - صرفاً به معرفی، بررسی و نقد کتاب می‌پردازد.

صِرف معرفی کتاب در متمم لزوماً به معنای تأیید محتوای آن کتاب نیست. پس حتماً متن معرفی را کامل بخوانید. ممکن است نقاط ضعف برخی کتابها پررنگ‌تر از نقاط قوت‌شان باشد. ضمن این که معرفی کتاب در متمم لزوماً به این معنا نیست که آن کتاب جزو منابع تدوین درس‌ها بوده است. جز در مواردی که صریحاً به این نکته اشاره، در باقی موارد صرفاً ممکن است با هدف آشنایی کلی با موضوع یا نویسنده و یا نقد کتاب به آن پرداخته شده باشد.

متمم برای معرفی کتابها هیچ نوع هزینه‌ای دریافت نمی‌کند و صرفاً اهداف آموزشی خود را مد نظر قرار می‌دهد.

دسته‌بندی کتاب های مدیریت

دسته‌بندی کتاب های روانشناسی و توسعه فردی

مطالب، فایل‌ها و کتابهای مربوط به کتابخوانی

پاراگراف فارسی | جملات منتخب کتابها