فراداده یا متادیتا چیست؟ | تفاوت داده با اطلاعات

قبل از آغاز این درس، اجازه بدهید تاکید کنیم که بحث حاضر، از سلسله بحث‌های #واژه نامه تکنولوژی است که بر اساس نقشه راه افزایش سواد دیجیتال، به تدریج در لابه‌لای درس‌های دوستان متممی گنجانده می‌شود.

بنابراین، طبیعی است که قرار نیست در آن به جزئیات فنی و نکات پیچیده در مورد داده و فراداده و اطلاعات بپردازیم.

بلکه همین که اطلاعات اولیه در زمینه تعریف و تفاوت و کاربرد آنها را بدانیم، هدف آموزشی این درس تامین خواهد شد.

همچنین لازم به تاکید است که برخی از این واژه‌ها بسته به اینکه در چه فضایی به کار برده شوند، تعریف و مفهومی کاملاً متفاوت دارند.

به عنوان مثال، تعریف اطلاعات در نظریه اطلاعات کاملاً با تعریف اطلاعات در سیستمهای اطلاعات مدیریت (Management Information Systems) تفاوت دارد و طبیعتاً با توجه به فضا و نیاز متمم، ما به تعریف مدیریتی این اصطلاحات نیاز بیشتری داریم.

ما در درس راسل اکاف اشاره کردیم که نخستین بار، او بود که بحث تفاوت داده و اطلاعات و دانش را مطرح کرد.

البته این تعریف به تدریج در دنیای دیجیتال دقیق‌تر شد و داده هم به دو بخش داده و فراداده (Metadata) تقسیم شد.

ما در اینجا به جای تعریف اکاف، تعریف افریم توربان (Efraim Turban) را که شبیه اما کمی به روز‌تر است مرور می‌کنیم(+):

اجازه بدهید برخی از ساده‌ترین مثال‌های متادیتا را با هم مرور کنیم تا ببینیم کاربرد متادیتا در کجاست:

• وقتی یک فایل Word یا Powerpoint را ذخیره می‌کنید، نرم افزار به صورت پیش فرض نام و مشخصات شما را که قبلاً در هنگام نصب برنامه تعریف شده، به فایل متنی یا اسلایدها اضافه می‌کند.
• وقتی یک فایل موسیقی را روی کامپیوتر یا ضبط ماشین پخش می‌کنید، اطلاعات خواننده و نام آلبوم هم نمایش داده می‌شود. این اطلاعات، متادیتا هستند که در بخشی از فایل صوتی ذخیره شده‌اند.
• برچسب گذاری محتوا هم نوعی داده در مورد داده یا Metadata محسوب می‌شود.
• توضیحاتی که در مورد دوربین عکاسی، فاصله کانونی لنز و محل عکاسی در فایل عکس ذخیره می‌شود (عکس خود یک داده است. این توضیحات، داده‌ای در مورد آن داده هستند)

قاعدتاً متادیتا مربوط به عصر دیجیتال نیست و حتی کتابخانه‌های سنتی هم که بالای هر ردیف، موضوع آن را می‌نوشتند و می‌چسباندند، به نوعی از متادیتا استفاده می‌کردند.

اما دوران دیجیتال، استفاده از متادیتا را به شکلی وسیع رواج داده است. در حدی که بسیاری از کاربران دیجیتال، به درستی نمی‌دانند که در ارتباطات روزمره‌ی خود و در ارسال و دریافت فایل‌ها، چه داده‌های دیگری را نیز منتقل می‌کنند.

ما بحث متادیتا و رابطه‌ی آن با امنیت و نکات فنی در مورد مدیریت آن را در درس مستقلی مورد بررسی قرار خواهیم داد.

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری علم داده به شما پیشنهاد می‌کند: