DIY Citizenship | چرا خودت انجامش نمی‌دهی؟

موضوعی که این‌بار برای #دعوت به گفتگو انتخاب کرده‌ایم، بسیار گسترده است؛ آن‌قدر گسترده که می‌توان درباره‌ی آن کتاب‌های بسیاری نوشت.

اتفاقاً ما هم ایده‌‌ی طرح این گفتگو را از یک کتاب گرفته‌ایم: کتاب DIY Citizenship.

البته محتوای این کتاب بسیار سنگین است و خواندن آن ساده نیست. اما ایده‌ی مطرح‌ شده در کتاب، ایده‌ای کلیدی است که مناسب است همه‌ی کسانی که با موبایل، فناوری اطلاعات، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های جدید سر و کار دارند، به آن فکر کنند و درباره‌اش بیندیشند.

DIY | خودت انجامش بده!

همه‌ی ما با اصطلاح Do-It-Yourself آشنا هستیم. DIY یک فرهنگ است؛ فرهنگی که افراد را ترغیب می‌کند خودشان دست به اقدام بزنند.

چرا کتابخانه‌ی کوچک خانه‌ام را خودم نسازم؟ حتماً راهنمای کوچکی هم برای آن در اینترنت پیدا می‌شود. چرا خودم در خانه پنکیک درست نکنم؟ دستورش را هم همه‌جا می‌شود پیدا کرد. چرا خودم یک گلدان زیبای دکوری با تعدادی گل زیبا درست نکنم؟ لذت ساختن از لذت خریدن یک گلدان آماده بیشتر نیست؟ چرا خودم یک شال گردن برای خودم نبافم؟ آیا این‌که شال گردنت را خودت بافته باشی، حس خوبی ندارد؟

اگر بیست یا سی سال پیش از فرهنگ DIY حرف می‌زدیم، شنوندگان بیشتر به ساختن کاردستی و خلقِ محصولات کوچک خانگی فکر می‌کردند.

اما آیا امروز هم DIY همان معنا را دارد؟ یا معنای گسترده‌تری پیدا کرده است؟

DIY در عصر دیجیتال و رسانه‌های نوین

با گسترش فناوری اطلاعات و دسترسی عمومی به موبایل، اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های نوین، DIY مصداق‌های بسیار گسترده‌تری پیدا کرده و زندگیِ بسیاری از فعالیت‌های حرفه‌ای را تهدید می‌کند:

به فهرست بالا به سادگی می‌توانید ده‌ها و بلکه صدها مورد بیفزایید. همه‌ی این موارد یک ویژگی مشترک دارند: DIY (خودت انجام بده).

به نظر می‌رسد هر روز و هر لحظه، جا برای حرفه‌ای‌ها و مشاغل رسمی، تنگ و تنگ‌تر می‌شود. به همان اندازه، قلمرو آماتورها گسترده‌تر می‌شود و طرفداران DIY بیشتر می‌شوند.

تقریباً هیچ‌کس هم از این تحول جدید در امان نیست و جالب این‌جاست که شهروندی سرزمین DIY، مرزهای جغرافیایی را هم به رسمیت نمی‌شناسد. شما می‌توانید یک بلاگر پر مخاطب ایرانی باشید و در خانه‌ی خود، سیاستمداران اتحادیه‌ی اروپا را زیر فشار بگذارید. یا یک مربی بدن‌سازی اسپانیایی باشید و با آموزش‌های رایگان خود در یوتیوب، بخشی از بازار مربیان بدن‌سازی ایرانی را به خود اختصاص دهید.

اگر بخواهیم به زبان آینده‌پژوهانه سخن بگوییم، DIY یک ابر روند یا مگاترند به‌نظر می‌رسد. شهروندان سرزمین DIY هر روز بیشتر و بیشتر می‌شوند و قلمروهای بیشتری را تسخیر می‌کنند و به نظر می‌رسد که این مسیر یک‌طرفه است و قرار نیست رو به عقب بازگردد.

ماجرا آن‌قدر جدی است که بسیاری از کسب‌و‌کارهای حرفه‌ای هم، پا پس کشیده‌اند و راه را برای DIY باز کرده‌اند. مثلاً رسانه‌های بزرگ دنیا، غالباً پدیده‌ی «شهروند-خبرنگار» را به رسمیت شناخته‌اند و قبول کرده‌اند که دیگر، بهترین و به‌روزترین و جذاب‌ترین خبرها، قرار نیست توسط خبرنگاران حرفه‌ای خودشان تهیه و تنظیم شود.

احتمالاً شما هم تأیید می‌کنید DIY فراتر از آن است که بشود در قالب یک درس کوتاه و فشرده‌ی متمم به آن پرداخت. اما این درس را می‌توان به نقطه‌ی شروعی برای فکر کردن بیشتر تبدیل کرد:

• شما چه مثال‌های دیگری از تحول DIY در ذهن دارید؟‌ مواردی که شاید تا یک یا دو دهه پیش، قابل‌تصور نبودند و امروز، به عنوان یک واقعیت انکاٰر‌ناپذیر پذیرفته شده‌اند؟
• در حرفه‌ و فعالیت خودتان، در کدام سمت ماجرا هستید؟ آیا DIY به شما فرصت جدید داده؟ یا کسانی که به تکنیک‌های DIY متوسل شده‌اند فضا را برای شما تنگ‌تر کرده‌اند؟
• آیا همه جا DIY به معنای حضور غیرحرفه‌ای‌ها و آماتورها در قلمرو حرفه‌ای‌هاست؟ نمی‌توانیم بگوییم در بسیاری از جاها، حرفه‌ای‌هایی که به آن‌ها مجوز حضور داده نمی‌شد، اجازه‌ی حضور و فعالیت پیدا کرده‌اند؟ آیا DIY دیوارهای ورود غیرمنصفانه را کوتاه‌تر نکرده و نشکسته است؟
• آیا DIY دنیا را به سمت مشارکت بیشتر و بهره‌برداری منصفانه‌تر از فرصت‌ها خواهد برد؟ یا باعث می‌شود حرفه‌ای‌ها زیر دست و پای آماتورها له شوند و در نهایت، این «توده‌ی ناآشنا با اصول حرفه‌ای» است که بر «جنازه‌ی حرفه‌ای‌ها» می‌ایستد و آواز پیروزی می‌خواند؟
• آیا می‌توان درباره‌ی DIY به طور کلی حکم داد؟ یا باید مشخصاً بگوییم که DIY در یک صنعت مشخص چه مصداق‌هایی داشته و چه تبعاتی داشته است؟

ترتیبی که متمم برای خواندن مطالب سری سواد دیجیتال به شما پیشنهاد می‌کند: